Başta ABD olmak üzere Ankara’da bulunan 10 büyükelçiliğin dört yıldır hapishanede tutulan, hakkındaki suçlamaların bir türlü netleşmediği, hür kalması tarafında AİHM kararlarının uygulanmadığı Osman Kavala’ya ait yaptıkları açıklama Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan büyük reaksiyon gördü. Erdoğan bu büyükelçilere konut sahipliği yapamayız diyerek Türkiye’de misyon yapan Kanada, Fransa, Finlandiya, Danimarka, Almanya, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, İsveç ve Amerika Birleşik Devletleri büyükelçilerini istenmeyen adam ilan edebileceğinin işareti verdi.
O denli ya, bu elçileri konuk etmek zorunda değiliz deniliyorsa bunun yolu kendilerini ülkelerine göndermekten geçiyor. Diplomasinin alışıldık mütekabiliyet unsuruna nazaran de sonraki gün Türkiye’nin tüm bu ülkelerdeki büyükelçilerinin de istenmeyen adam ilan edilmesini beklemek gerek. Bunları güya olurmuş üzere anlatıyorum lakin kelam ülkenin Cumhurbaşkanı’nın ağzından çıkınca ciddiye almak gerek.
Batılı büyükelçilerin Türkiye’nin sıkıntılarında yaşadıkları perspektif kaybını, Kürt sıkıntısındaki davalara hassas olup 15 Temmuz köprü davası üzere mevzuları yok saymalarını, Türkiye’deki dönüşümleri algılamada birden fazla vakit yavaş davranmalarını bir paranteze alalım. Aslında sorun başkentlerin güvenlik çıkarları olduğunda insan hakları sıkıntıları genelde konuşma notları ortasında bir hususa sıkışır kalır. Lakin büyükelçilerle Ankara’nın bu arbedesi birinci defa yaşanmıyor.
Büyükelçilerin yaptıkları açıklamaya Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın verdiği reaksiyon aklıma 2000lerin başında çok meşhur olan, sonra herkesi üzen bir akında hayatını kaybeden eski İsveç Dışişleri Bakanı Anna Lindh’i getirdi.
Lindh, hem İsveç’in hem Avrupa’nın sevilen siyasi figürlerindendi ve yaşasa idi ülkesinde başbakan olması bekleniyordu. Lakin Türkiye ile ilgileri pek de parlak başlamamıştı.
1998’de İsveç Dışişleri Bakanı olduğunda Türkiye’nin Avrupa Birliği ile ilgileri en sıkıntılı periyotlarından birini yaşıyordu. Tesadüf bu, o vakit da MHP koalisyon ortağı idi. İnsan hakları ihlalleri sebebiyle Türkiye, Avrupa’daki çabucak hemen tüm platformlarda şiddetli biçimde eleştiriliyordu. Lindh ise Türkiye zıddı blokun en önde gelen ismi oldu. O denli ki onun periyodunda İsveç, Türkiye muhalifliğini Yunanistan’ın elinden aldı.
Lindh’le ilgili Türkiye basınındaki haberler ise bugün Osman Kavala ile ilgili açıklamayı yapan büyükelçilere dönük haberlere benzeriydi. Lindh; insan hakları, söz özgürlüğü, azabın önlenmesi, Kürtlerin yaşadığı sıkıntılar ve emsal bahislere ait sert açıklamaları ile basının maksadına oturdu. Lindh’in hadsiz açıklamaları o kadar tenkit çekti ki Türkiye ziyaretlerinin birinde giydiği eteğin kısalığı yüzünden bile reaksiyon gördü. Mecliste koca koca vekiller İsveçli bakanın eteğinin uzunluğunu gündeme getirdiler. Üstelik bir Avrupalı bayan bakan olarak Diyarbakır’a gitmek üzere isteklerde bulunmuş, Türkiye’nin bölünmesine kadar gidecek bir sürecin modülü haline gelmişti. Diyarbakır talebi Allah’tan Ankara’nın yüksek ulusal güvenlik hassaslığı sayesinde veto edildi de ülke değerli bir tehlikeden kurtuldu.
İroniyi erbabına bırakıp sadede gelirsek, Türkiye Avrupa Birliği yolunda değerli adımlar attı. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde arkası arkasında ıslahat paketleri kabul edildi. Ülkenin gündemini bölünme paranoyaları yerine tam üyelik müzakereleri işgal etmeye başladı. 2002’nin sonunda AK Parti iktidara geldi. Ankara’nın insan hakları ve Avrupa perspektifi değişince Lindh’in Türkiye’ye bakışı da değişti.
Hem kendi meşruiyet yerini genişletmek hem ekonomik krizi yabancı sermaye ile aşmak hem de demokratikleşme ile on yıllardır süren yapısal meselelerden kurtulabilmek için Erdoğan hükümeti Brüksel ipine sıkı sıkıya sarıldı. Hatta daha Başbakan olmadan evvel genel lider sıfatıyla Stockholm’ü ziyaret eden Erdoğan, İsveç Dışişleri Bakanı Lindh ile görüşürken kendisine kameralar önünde iltifat etmekle kalmadı, 57. Ecevit hükümetinin yasakladığı Diyarbakır ziyareti için de Lindh’i davet etti. Erdoğan’ın “Sizi Diyarbakır’a bekliyoruz, ben şahsen gezdireceğim” kelamları ile Diyarbakır’a gelen, bir periyodun tabularını yıkan İsveçli siyasetçi daha 46 yaşında bir alışveriş merkezinde bıçaklı atakta hayatını kaybetti.
Akabinde hem Erdoğan hem Abdullah Gül taziye iletileri yayınladı. Ankara’daki İsveç Büyükelçiliği’nde Anna Lindh için dikilen ağaca birinci suyu da periyodun Dışişleri Bakanı Abdullah Gül vermişti. Artık de Erdoğan, Çankaya Köşkü’nde işi olduğunda o ağacın bulunduğu İsveç Elçiliği’nin bahçesinin yanından geçip gidiyor.
Merak ediyorum Osman Kavala için yapılan açıklamalara gösterdiği reaksiyon ile merhum Ecevit’i hatırlatan Erdoğan ismine bu ülkelerle bağlantıları bir sonraki iktidar mı düzeltecek? Ya da biz o günleri görecek miyiz?
Karar
