TL’nin istikrarlı ve rekabetçi bir seyir izlemesi Türkiye’nin yeni iktisat siyasetinin temel amaçlarından biri haline gelirken, Merkez Bankası rezervlerinden yapılan döviz satışlarına son devirde kamu bankalarının kendi bilançolarından yaptıkları satışlar da eklendi.
Kamu bankalarının geçen yıl aralık ortasında neredeyse sıfır olan net döviz açık durumları hazirandan itibaren sarih artış göstererek temmuz itibarıyla 8 milyar doların üzerine çıktı. TCMB’ninkiyle birlikte bakıldığında Türkiye’nin 2019 başından bu yana piyasaları müdahaleyi de içeren yekun döviz arzı da 100 milyar doları aşmış durumda.
NET DÖVİZ AÇIK KONUMU 8.3 MİLYAR DOLARA YÜKSELDİ
Bankacılık dalı 2001 yılındaki bunalımdan bu yana, kısa periyotlar haricinde döviz açık ya da fazlası durum taşımayı tercih etmiyordu. Lakin tarihi olarak gözlenen bu tercih, bu yıl itibarıyla kamu bankalarında değişti.
BDDK donelerine nazaran kamu bankalarının net döviz açık durumu 22 Mayıs’taki 4.3 milyar dolar seviyesinden 3 Temmuz itibarıyla 8.3 milyar dolara yükseldi. Hususî bankalarda ise bu orantı son birkaç yıldır 2-3 milyar dolar döviz fazlası seviyesinde bulunuyor. Seviye değişse de umumî olarak olumluda ve stabil bir seyir izliyor.
“MB REZERVLERİNDEN BU YIL 60 MİLAR DOLARI AŞAN SATIŞ GERÇEKLEŞTİ”
Reuters’a haber veren bir bankacılık kaynağı, “TCMB rezervlerinden geçen yıl 30-32, bu yıl 60 milyar dolar satış gerçekleştirdi. Haziran ayında belirginleşmek üzere kamular da bu trende katılmış görünüyor. Bankaların alabileceği açık durum özkaynaklarının %20’si ile sonlandırılıyor. Lakin baktığımızda şu anda kamu (mevduat) bankaları %25’i aşmış durumda. TCMB’nin rezervlerindeki kaybın kuvvetli olması nedeniyle kamunun TCMB’ye bankacılık kanalından destek olduğunu düşünüyoruz. 2001’den beri birinci kere yaşanan bu sürecin devam edip etmeyeceği de çok önemli” dedi.
BDDK bankaların yabancı para net umumî döviz durumunun, yasal öz kaynağın %20’si üzerine çıkmasını istemiyor. Düzenlemeler kısa müddetlerle bu sonun aşılmasına müsaade verse de bunun senede altı kereyi aşmaması gerekiyor. Kalkınma ve mevduat bankalarını içeren kamu bankalarının net döviz konumunun öz anaparaya orantısı ise 3 Temmuz haftasında %20.7’ye yükselerek birinci kere bu eşiği aştı. Bu orantı bir evvelki hafta %16.8 seviyesindeydi.
ÖNDE GELEN KAMU BANKALARI SORULARI KARŞILIKSIZ BIRAKTI
Kamu bankalarının döviz arzını belirginleştirdiği haziran ortasından bu yana ise dolar/TL 6.85 etrafında dar bantta neredeyse hareketsiz bir seyir izliyor.
Esas kamu bankalarından Halkbank, mevzu hakkındaki sorulara karşılık vermedi. Vakıfbank ve Ziraat Bankası haber anında şimdi karşılık iletmedi. Merkez Bankası kamu bankaları ile eş güdüm içinde hareket edip etmediği sorusuna haber anında karşılık vermedi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) sorulara cevap vermedi.
MAYIS SONU İTİBARIYLE KAMUNUN MB REZERVLERİNDEN YAPTIĞI DÖVİZ ARZI 55 MİLYAR DOLAR SEVİYESİNDE
Bankacılara nazaran TL’deki stabil seyirdeki en değerli etken kamunun döviz arzı. Bankacıların TCMB datalarından yaptığı hesaplamaya nazaran, mayıs sonu itibarıyla kamunun TCMB rezervlerinden yaptığı döviz arzı yaklaşık 55 milyar dolar seviyesinde.
TCMB’nin lokal bankalarla gerçekleştirdiği swap itilafları dahil edilince hesaplanabilir hale gelen bu meblağ Goldman Sachs’ın varsayımına nazaran haziran da dahil edildiğinde 60 milyar dolara ulaşıyor. Geçen yıl da 30-32 milyar doları bulan bu arz, kamu bankalarının da iştirakiyle 2019’dan beri bakıldığında 100 milyar doların acilen üzerine çıkmış durumda.
MERKEZ’İN KAYIPLARI AZALIRKEN KAMU BANKALARININ AÇIKLARI ARTTI
Kamunun artan döviz arzının TCMB rezervlerinde negatif tesiri son periyotta bir ölçü yavaşlasa da devam ediyor. TCMB’nin yekun rezervlerinde şubat ayından mayıs ortasına kadar yaşanan ve 23 milyar dolara kadar ulaşan düşüş evvel durdu sonra rezervler hudutlu artış göstermeye başladı.
Lakin olgulara nazaran TCMB’nin rezerv kayıplarının azaldığı periyotta ise kamu bankalarının döviz açık konumlarını belirginleştirdiği görülüyor.
TCMB’nin son devirde TL’deki paha kaybını sınırlama ve koronavirüs etkisini azaltma ismine attığı adımlar sonrası bankaya ilişkin döviz rezervlerinin sert düşüşle negatife geçmesi, piyasada dış kırılganlıklara yönelik soru işaretlerini artırıyor.
5 YILDA YÜZDE 60 KAYIP
TCMB son yatırımcı içtiması da dahil olmak üzere rezervlerdeki düşüşe ait kapsamlı bir tahlilde bulunmuyor. TCMB Yöneticisi Murat Uysal içinden geçildiği devirde rezerv dalgalanmalarının alışılagelmiş ve süreksiz olduğunu muaf döviz kuru politikasın bir değişiklik olmadığını belirtiyor.
Tahvil/bono piyasasında yabancı tartısının azalması ve yabancı yatırımcı hissesinin %23’lerden %4’lere kadar sert düşmesinde Türkiye piyasalarına olan itimat eksikliği öne çıkıyor. Son periyotta bu kaygılara TL’deki paha kaybını durdurma hedefli TCMB rezervlerinden azalış da eklendi. TL yıl başından beri dolar önünde, benzeri para ünitelerinden hudutlu da olsa daha iyi bir performans gösterse de son 5 yılda %60 ile gelişmekte olan devlet para ünitelerinden açık ara negatif ayrıştı.
Karar
