Tarihçi Mehmet Dilbaz, ” Avrupa’da bu bağlamda hiçbir 400 yıllık, bin yıllık bir kilisede mutlaka bu türlü bir klima görme talihiniz yok. Lakin bizde bir moda haline geldi” dedi.
YASAL SULTAN SÜLEYMAN MİMAR SİNAN’A YAPTIRDI
Üsküdar’da bulunan 1650-51 yıllarında yapılan Pir Devati Efendi Camii’nin duvarı delinerek klima asıldı. Üsküdar kıyısında bulunan ve simge mescitlerinden biri olan Mirimah Sultan Camii. Yasal Sultan Süleyman’ın kızı Mihrimah Sultan için Mimar Sinan’a yaptırdığı bu mescide de klima konuldu. Yapımı 1548 yılında tamamlanan mescidinin art tarafında bulunan duvarlarında 5 başka klima motoru var. Yasal Sultan Süleyman’ın babası Yavuz Sultan Selim’in için 1521 yılında yaptırdığı Fatih’teki Yavuz Sultan Selim Camii içindeki Yavuz Sultan Selim Türbesi’nde de klima bulunuyor.
DOĞALGAZ SAATİ BAĞLADILARI KLİMA TAKTILAR, KÜMES KURDULAR
Fatih’te Hiram Ahmet Paşa Camii’nin durumu ise başkalarında daha berbat halde. Bizans İmparatorluğu devrinde 7. yüzyılda kilise olarak inşa edilen yapı, 1586 yılında Hiram Ahmet Paşa tarafından mescide çevrildi. Küçük olan yapıda 2 farklı noktada 3 farklı klima bulunuyor. Bunun yanı sıra caminin duvarına monte edilen doğalgaz saati ve bitişiğinde bulunan tavuk kümesinin oluşturduğu tablo içler acısı durumda.
“YIĞMA TAŞ SİSTEMİ OLDUĞU İÇİN KIŞIN SICAK, YAZIN SERİN OLUYORLAR ZATEN”
Demirören Haber Ajansı’na (DHA) mescitlerdeki bu durumu kıymetlendiren tarihçi muharrir Mehmet Dilbaz, şunları söyledi:
“Son vakitlerde tarihi mescitlere, klima takma sevdası türedi. Bu tarihi yapılar esasen taş yapı, yığma taş sistemi olduğu için kışın sıcak, yazın serin oluyorlar esasen. Ekstra bir ısıtma ya da soğutma tertibatına olağanda muhtaçlık yok. Bu bir salgın halinde İstanbul başta olmak üzere Edirne ve Bursa’daki pek çok tarihi yapıta sirayet etti. Bunlar tarihi yapıtın duvarlarına takılırken hem duvarlarına ziyan veriyor, hem de klimanın boruları bu tarihi yapıların içine girerken orjinal 400-500 yıllık hatta Hiram Ahmet Paşa Camii’nde olduğu üzere 1300-1400 yıllık tarihi bir yapının duvarları deliniyor ve içine klima takılıyor. Bu önemli bir eza, ehlikeyiflik sorunu haline geldi. Bu türlü bir şeye gereksinimimiz yok. Tarihi yapıtlara bu bağlamda ziyan vermememiz gerekiyor.”
“CAMİ CEMAATİ ORTASINDA PARA TOPLANARAK, RASTGELE BİR KURUMDAN MÜSAADE ALMADAN KLİMALAR TAKIYOR”
Mehmet Dilbaz, “Yavuz Sultan Selim Han’ın türbesi İstanbul’un en kıymetli tarihi yapıtlarından birisi. Zira Yavuz Sultan Selim bizim için çok kıymetli bir tarihi karakter. Ama kendisinin de türbesine klima takılması yaklaşık 4-5 yıldır süren bir süreç. Bununla ilgili kimi yazışmala rda yaptık ancak klima bir türlü sökülmedi. Bu tarihi yapıtların teknik olarak klimaya gereksinimi yok. Klima büsbütün ehlikeyfi bir şey. Rastgele bir mecburilik kaynaklı bir şey olsa, o da bu tipten tarihi yapıtlarda korunacak varsa, içerisine özel iklimlendirme sistemleri kuruluyor. Avrupa’da bu bu türlü yapılıyor. Avrupa’da bu bağlamda hiçbir 400 yıllık, bin yıllık bir kilisede mutlaka bu türlü bir klima görme bahtınız yok. Lakin bizde bir moda haline geldi. Ve neredeyse cami cemaati ortasında para toplayarak kendi başına nazaran rastgele bir kurumdan müsaade almadan bu tarihi yapılara klima takıyor. Buna bir ‘dur’ denilmesi gerekiyor” diye konuştu.
KANUNİ’NİN BABASI YAVUZ SULTAN SELİM İÇİN YAPTIRDIĞI TÜRBEDE DE VAR
Dilbaz, şöyle devam etti:
“Yavuz Sultan Selim Türbesi 1521 yılında Yasal Sultan Süleyman yani oğlu tarafından yapıldı. Yavuz Sultan Selim’in kendi ismine yapılan caminin tam avlusunda. Yavuz, bizim için o kadar kıymetli bir karakter ki; hem Osmanlı İmparatorluğu topraklarını 3 katına çıkarmasından çok mükemmel yüzyılın mimarı olan Yasal Sultan Süleyman’ın babası. En azından Yavuz Sultan Selim üzere büyük bir imparator, büyük bir sultan bir saygıyı hak ediyor. Onun türbesine klima son derece gereksiz. Üsküdar’ın simgesi Mihrimah Sultan Cami’nde de başka 3 farklı blok halinde klima üniteleriyle bir arada içeriye bir soğutma sistemi kurulmuş. Bunun ne kadar gereksinim olduğu tartışılır, tekrar söylüyorum taş yapılar aslında güneşi kesiyorlar ve soğutma ile ilgili bir derdi yok. Bunlar aslında sökülmeli ve tarihi yapıtların duvarları eski haline geri döndürülmeli” formunda konuştu.
Karar
