İsrail’de yaklaşık 12 yıl süren Binyamin Netanyahu döneminde sona gelindi. Seçimleri 8 partinin oluşturduğu koalisyon kazandı ve geçtiğimiz akşam Meclisten itimat oyu da alarak misyona başladı. Koalisyonda birinci kere Filistinli İsrail vatandaşları da temsil ediliyor. Bununla birlikte İsrail’in açtığı yeni sayfada sürdüreceği siyasetlerin nasıl olacağı ise gündemde yer tuttu. Yeni hükümetin İsrail-Türkiye ortasındaki gerginliğe nasıl yansıyacağı da merak konusu oldu.
EuroNews’te yer alan habere nazaran; İsrail-Türkiye bağlarını yakından takip eden uzmanlar yeni hükümetin iki ülke ortasındaki ilgiye nasıl yansıyabileceğini kıymetlendirdi.
Uzmanlar, “koalisyonun iktidarı ne kadar elinde tutacağı” sorusuna bilhassa vurgu yaparak çok partili hükümetin uzun ömürlü olma ihtimaline temkinli yaklaşıyor. Hemfikir oldukları öteki bir nokta ise “Ankara-Tel Aviv ortasındaki rüzgarın istikamet değiştirmesinin Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın tavrına bağlı olduğu” istikametinde.
‘ANKARA’NIN TAVRI ÖNEMLİ’
İsrail’de siyasi durumun kırılgan olduğunu aktaran Tel Aviv Üniversitesi’nden Profesör Ofra Bengio, “Erdoğan, o kadar derin ideolojik ve siyasi saiklerle hareket ediyor ki İsrail tarafında iktidarda kim olursa olsun, Ankara tavrını değiştirmediği sürece bağlantılarda ileri seviyede bir değişim olmaz” dedi.
Illinois Eyalet Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Yusuf Sarfati ise ideolojik olarak çok geniş bir tabana yayılan, sekiz siyasi partiden oluşan ve birinci kere Filistinli İsrail vatandaşlarını temsil eden bir partinin de katıldığı bu koalisyonun nasıl bir dış siyaset izleyeceğini kestirmenin güç olduğunu aktarıyor.
‘KISA VADEDE İSRAİL DIŞ SİYASETİNDE KESKİN BİR EKSEN DEĞİŞİKLİĞİ BEKLEMİYORUM’
“Kısa vadede İsrail dış siyasetinde çok keskin bir eksen değişikliği olacağını kestirim etmiyorum. Erdoğan ile birebir atışmalara giren Netanyahu’nun başbakanlıktan ayrılması iki ülke ortasındaki alakaların olağanlaşması için bir fırsat alanı oluşturabilir” diyen Sarfati de Bengio üzere, bu fırsatın kullanılması için Türkiye’nin somut adımlar atması gerektiği görüşünü paylaşıyor.
“İslamcı Ra’am partisinin koalisyona iştirakinin Orta Doğu’da kendisini İslamcılığın hamisi olarak gören AK Parti ile hükümet ortasında bir bağlantı kanalı açabilir” diyen Sarfati, bu olasılığın neden düşük olduğunu ise şu sözlerle açıkladı:
“Ra’am partisi önderi Mansur Abbas’ın, son seçimlerde partisini İsrail’in Filistinli azınlığının gereksinimlerini karşılayan pragmatik bir aktör olarak konumlandırması ve ideolojik telaffuzlardan uzak durması, AK Parti ile muhtemel yeni hükümet ortasında bir arabuluculuk yapma mümkünlüğünü zayıf kılıyor.”
‘HÜKÜMET ÖNCELİKLE İÇ SORUNLARA ODAKLANACAK’
Türkiye-İsrail bağlantıları uzmanı Brooklyn College öğretim üyesi Dr. Louis Fishman, yeni koalisyonun dış siyasette önceliği öteki ülkelere vereceği kanısında. “Öncelikle iç sıkıntılara odaklanacak olan hükümet için ABD ile bağlantıları sürdürme, Birleşik Arap Emirlikleri ile kurulan bağların istikrarı ve Ürdün ve Mısır’la diyalog, Türkiye ile ilgilerden evvel gelecektir” tabirlerini kullanan Fishman, tarihi koalisyonu oluşturan partilerin önderi ile Erdoğan ortasındaki hasımlığı de hatırlattı.
İkili ilgilerin düzelmesinde Türkiye’nin tavrının değerli olduğu konusunda öbür uzmanlarla tıpkı görüşte olan Dr. Louis Fishman, yeni bir diyalogun başlaması için birinci adımın Ankara’dan beklendiğini söyledi.
Koalisyonun ömrünün ne kadar süreceğinin beli olmadığını vurgulayan Fishman, İsrail’in siyasi atmosferindeki hassasiyete de dikkat çekerek iki ülke ortasındaki alakalarda kıymetli ölçüde bir değişikliğin ‘en azından şimdilik’ ufukta görünmediğini tabir etti.
‘İSRAİL İSMİNE UMUT VERİCİ BİR GELİŞME’
Ankara Siyasetler Merkezi Londra Temsilcisi Dr. Selin Nasi, koalisyon hükümetinin geniş tabana yayılmasının kıymetine vurgu yaparak “Oldukça geniş ve birbirine zıt ideolojik görüşlü partiler barındıran bir koalisyon hükümeti iktidara geliyor. Kudüs’te başlayıp başka kentlere yayılan şiddet olayları ve 11 gün süren İsrail-Hamas çatışmasının dumanı şimdi tüterken, partilerin ortalarına bir Arap partisini de alarak uzlaşma sağlayabilmiş olması çok bedelli. Bilhassa, toplumsal kutuplaşma ve popülist siyasetle çaba açısından İsrail ismine umut verici bir gelişme” dedi.
“Elbette, bu kadar geniş bir koalisyonun karar alıp yönetmesi kolay olmayacak. Koalisyonun bir ortada kalması, tüm partilerin birtakım ideolojik ödünler vererek, ölçülü bir ortak noktada buluşabilmelerine bağlı” diyen Nasi de Ankara-Tel Aviv çizgisinde radikal bir değişiklik beklemeyen görüşleri paylaşıyor.
‘İSRAİL’İN TÜRKİYE’DEN BEKLENTİLERİ AYNI’
Dr. Nasi, “Başbakan Netanyahu ile Cumhurbaşkanı Erdoğan ortasındaki geçmişten gelen kan uyuşmazlığı sebebiyle, hükümet değişikliği ve bilhassa Müslüman Kardeşler ideolojisine yakın bir Arap Partisi’nin (Rm) koalisyon ortağı olması, Ankara açısından bağlantılarda yeni bir sayfa açılması için fırsat sunuyor” dedi lakin bu fırsatın kullanılmasında topun Ankara’da olduğunu ekledi.
“Türkiye-İsrail olağanlaşma sürecinin dinamikleri İsrail açısından değişmiş değil” diyen Nasi, “İsrail’in Türkiye’den beklentileri birebir. Ankara’nın Hamas konusunda -örgütün Türk topraklarındaki operasyonlarını kısıtlamak da dahil olmak üzere-İsrail’in güvenlik telaşlarını giderecek somut adımlar atması isteniyor” diye konuştu.
Dr. Nasi iki ülke ortasındaki bağlantıları şöyle özetliyor:
“Türkiye ve İsrail 2010’dan bu yana ilgileri kompartmantalize bir formda yürütüyor. Ticaret katlanarak büyümekte. İstihbarat alışverişi devam ediyor. Vakit zaman bölgesel krizlerde koordineli olmasa da iki ülkenin tıpkı tarafta yer aldığını görüyoruz. Bununla birlikte, İsrail bölgede eskisi üzere yalnız bir ülke değil. Münasebetiyle, Ankara ideoloji odaklı dış siyaset izlemeye devam ettiği surece, İsrail’in mevcut statükoyu değiştirmek için çok da istekli olacağını sanmıyorum.
‘REALİST BİR YERE TAŞINMASI GEREKİYOR’
“Nitekim, İsrail Türkiye’nin yakın vakte kadar süren diplomatik yakınlaşma teşebbüslerine açık kapı bırakmakla birlikte temkinli formda yaklaşıyordu.
“Son analizde, kalıcı olağanlaşma, ikili alakaların, her iki ülkenin stratejik çıkarlarına uygun realist bir yere taşınmasını gerektiriyor. Türkiye’nin İsrail ile alakalarını düzeltmesi Filistin probleminde de daha yapan ve yardımcı bir rol oynamasına imkan tanıyacaktır.”
Karar
