İktisat idaresi, aralıkta doların 20 TL’ye dayanması üzerine kur muhafazalı mevduat hesabını devreye soktu. Bir milyondan fazla kişinin katıldığı sistemde üç ayda 591 milyar TL toplandı. 100 bin TL’si olan iştirakçinin mevduatı 127 bin 320 liraya ulaştı. Bunun 4 bin 250 TL’sini banka, 23 bin 70 TL’sini Hazine karşıladı. Mevduat sahibi böylelikle hem faizi hem sistem getirisini cebine koydu. Ekonomist Mahfi Eğilmez, uygulamanın yıllık 445 milyar TL maliyeti olacağını hesapladı. Eğilmez “Faiz yanlış belirlenirse inanılmaz sıkıntılara yol açar. KKM bunu bir sefer daha kanıtladı” dedi.

‘MİLLETİN VERGİSİ FAİZ OLARAK ÖDENEMEZ’

Uzmanlar, Hazine’nin örtülü faiz ödemesinin muhatabı olmaması gerektiğini vurguladı. Mustafa Sönmez “Vergi faiz olarak ödenemez” dedi ve AYM’ye dava açılması gerektiği istikametindeki görüşlere işaret etti. Şenol Babuşçu da “İlk üç aylık ödeme yükü 42 milyar TL. Çanakkale Köprüsü’nün maliyeti ise 40 milyar TL” tabirini kullandı. CHP’li Özgür Özel, uygulamanın Hazine’ye olan yükü hakkındaki soru önergesinde “Kur düşecek, döviz rezervi artacak, enflasyon düşecek, cari açık azalacak amaçları tutmadı. Söyledikleri her şey palavra çıktı” değerlendirmesine yer verdi.

TL’YE GARANTİLİ DÖNÜŞÜN MALİYETİ 445 MİLYAR LİRA

Döviz Endeksli Mevduat sisteminin 3 aylık vadesi doldu. Bakanlık tarafından toplam büyüklüğün 591 milyar TL’ye ulaştığı paylaşıldı. Ekonomist Mahfi Eğilmez ise sistemin Hazine’ye yıllık yükünün 445 milyar lirayı bulacağını belirtti. Bu sistemin rezervleri erittiğini söz eden Eğilmez, bunun tıpkı vakitte Hazine’ye ek bir yük getirdiğini anlattı. Eğilmez “Faiz tek başına sıkıntıları çözemez fakat şayet yanlış belirlenirse inanılmaz meselelere yol açar” dedi.

İktisat idaresinin Aralık 2021’de ortaya çıkardığı Döviz Endeksli Mevduat sisteminin 3 aylık vadesi bu hafta doldu. Geçtiğimiz günlerde vade sonu ödemelerine başlandı. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın toplumsal medya üzerinden yaptığı açıklamada, kelam konusu hesaplara 1 milyondan fazla iştirak olduğu açıklandı. Tıpkı vakitte yabancı para mevduatının toplam mevduat içindeki hissesi da 10 puandan fazla azaldı. Yapılan açıklamada kelam konusu hesapların toplam 591 milyar TL büyüklüğe ulaştığı tabir edildi. Bakanlık açıklaması şöyle sürdü: “Vatandaşlarımız tarafından büyük ilgi gösterilen yenilikçi bir eserimiz olan KKM’de 22 Mart 2022 itibariyle 270 milyar TL’si Hazine takviyeli KKM ve 321 milyar TL’si TCMB takviyeli dövizden/altından dönüşümü KKM olmak üzere toplam 591 milyar TL büyüklüğe ulaşmıştır. Böylelikle 1 milyonun üzerinde hesap sahiplerinin yüzde 97’si gerçek bireyler olurken, 28 bin 934 hükmî kişi de birikimlerini bu eserlerde değerlendirmeyi tercih etmiştir.” Mevzuyu biraz daha ayrıntılandıran ekonomist Mahfi Eğilmez, kendi bloğunda bir yazı paylaştı. ‘Kuru Hazine koruyacak da Hazine’yi kim koruyacak?’ başlıklı bir tahlil yayımlayan Eğilmez, 591 milyar liranın başından beri yatırılmış olduğunu ve doların birinci üç aydaki üzere bir artış sergilediği (yüzde 27) varsayımı ile bir hesap yaptı. Eğilmez, sistemin Hazine’ye yıllık yükünün 445 milyar lirayı bulacağını paylaştı. Eğilmez tahlillerine şöyle devam etti: “Merkez Bankası’nın rezervlerinin erimesinin ve Hazine’nin karşılaşacağı harikulâde yüklerin tek bir nedeni var: Faizin yanlışsız belirlenmemesi. Faiz tek başına meseleleri çözemez fakat şayet yanlış belirlenirse inanılmaz problemlere yol açar. KKM bize bu kelamın ne kadar hakikat olduğunu bir defa daha kanıtladı” dedi.

100 BİN TL’NİN BANKAYA YÜKÜ 4 BİN 250 HAZİNE’YE 23 BİN LİRA

100 bin TL üzerinden hesap yapan Mahfi Eğilmez “23 Aralık 2021’de KKM hesabı açan bir birey şayet dolar alsaydı 11.64 liradan eline 8 bin 591 dolar geçecekti” dedi. Bankalar TL’den geçilen KKM hesaplarına TCMB’nin siyaset faizinin yüzde 14 en çok 3 puan üzerinde faiz verebildiğini anlatan Eğilmez “Bankanın da buna uygun olarak yüzde 17 yıllık faiz verdiğini varsayalım. Bu yıllık faizin 3 aylık vadeye isabet eden kısmı yüzde 4,25 olur. Bu kişi 100 bin lirasını KKM hesabında 3 ay vadeyle tuttuğunda bankadan yüzde 4,25 periyot faizi karşılığı olarak 4 bin 250 lira alacak. Şayet işin içinde kur müdafaası olmasaydı bütün alacağı faiz bundan ibaret olacaktı. KKM devreye girince bu faize ek geliyor” hesaplamasını yaptı. 100 bin liranın hesabın açıldığındaki dolar meblağının 8 bin 591 dolar olduğunu hatırlatan Eğilmez, 14.82 lira olan kurun 23 Mart’taki karşılığının 127 bin 320 liraya çıktığını söyledi. Eğilmez “100 bin liralık KKM hesabı açtırmış olan kişinin 3 aylık vade sonunda alacağı anapara + faiz + kur müdafaası (ek faiz) toplamı budur. Bu 127 bin 320 liralık toplamın 100 bin liralık kısmı kişinin yatırdığı anapara 27 bin 320 liralık kısmı ise faiz + kur muhafaza bedelidir. Kelam konusu 27 bin 320 liralık fiyatın 4 bin 250 liralık kısmını paranın yatırıldığı banka mevduat sahibine faiz olarak ödeyecek, kalan 23 bin 070 liralık kısmını da Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçeden karşılayacaktır” paylaşımını yaptı.

NET REZERV YENİDEN EKSİDE

Hazine’nin KKM münasebetiyle hiçbir halde muhatap olmaması gereken bir fark ödemesi yapmakla yükümlü tutulduğunu vurgulayan Mahfi Eğilmez, TCMB’nin kurun yükselmesini önlemek için döviz satışı yapmaya devam ettiğini, swaplar hariç net rezervlerin eksi 44 milyar dolar düzeyinde olduğunu not etti.

‘VERGİ FAİZ OLARAK ÖDENEMEZ’

Ekonomist Mustafa Sönmez ise şu paylaşımı yaptı: “Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin uygulama başlangıcında tabir ettiğinin bilakis Hazine’ye ağır bir yük getirdi. Birinci üç ayda toplanan mevduat, gerçek şahıslardan şirketlere uzanan iştirakçilerle 591 milyar TL’yi buldu. Birinci iştirakçilere yapılacak ödemelerin Hazine’ye ağır yükler getireceğinin, ödenecek örtülü faizin tartıyla vergi mükelleflerinden çıkacağının anlaşılmasıyla vergi mükelleflerinden gelen yansılar de büyüdü. Verginin faiz olarak ödenemeyeceği, Anayasa Mahkemesi’nde dava açılması gerektiği de ses getiren görüşler ortasında.”

‘MEVDUAT SAHİBİNE HARIL HARIL KAYNAK AKTARILIYOR’

Deva Partisi Lideri Ali Babacan “Kur Muhafazalı Mevduat Hesapları’na dolar kuru bir yıl boyunca hiç artmasa dahi 40 milyar yalnızca bu faiz farkını ödeyecekler. Ülkenin gelişmesi, vatandaşlarımızın topyekûn zenginleşmesi için para ayrılmıyor, az sayıda mevduat sahibine harıl harıl kaynak aktarılıyor” dedi. CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu da “Pandemide esnafa 4.6 milyar TL yardım yaptılar. Az lakin yardım sonuçta, hoş. Artık diyorlar ki; ‘Vergisini öde!’ Lakin kur muhafazalı mevduat sahiplerine 14 milyar TL dağıtıyorsun, vergiden muaf. Devlet bu türlü mi yönetilir?” yorumunu yaptı.

HAZİRANA KADAR ÇANAKKALE KÖPRÜSÜ MALİYETİ ÇIKAR

Toplumsal medya üzerinden yorumlarda bulunan ekonomist Şenol Babuşçu “Haziran ayı sonuna kadar kur tıpkı kalsa bile (1 dolar=15 TL), KKMH için Hazine ve Merkez Bankası’nın birinci üç aylık devirdeki ödeme yükü 42 milyar TL. Çanakkale Köprüsü’nün maliyeti ise 40 milyar TL” dedi. İkinci bir senaryoyu da paylaşan Babuşçu şu hesabı yaptı: “Ortalama dolar kurunu, nisan ayı için 15 TL, mayıs ayı için 15.50 TL, haziran ayı için 16 TL varsayımı ile yaptığımız varsayımı hesaplamalara nazaran KKMH’ın birinci 3 aylık fiyatının bütçeye yükü yaklaşık 62 milyar TL’ye ulaşmaktadır.”

Karar