Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Haber Global’de canlı yayına konuk oldu. Candaş Tolga Işık’ın sorularını yanıtlayan Kalın, dış siyaset gündemine dair değerlendirmeler yaptı.

Ermenistan’la ilgili olarak “Biz prensipte Ermenistan’la olağanlaşmaya sıcak bakıyoruz. Karabağ sorununda çözülmesi gereken mevzular var. Ateşkes imzalandı lakin barış muahedesi yapılmadı. Bunun kaideleri konuşulacak, iki taraf onay verecek. Bu süreç devam ediyor. Ermenistan yalnızca bir Ermenistan’dan ibaret değil. Öteki bir sürü ögeler var. Lakin bu muahede Ermenistan’ın da lehine olur” diyen Kalın, “Bakın Ermenistan yoksul bir ülke. Azerbaycan, Türkiye ekonomileri var. Bundan faydalanabilir. Bizim Ermenilerle bir problemimiz yok. Bu savaşın sona ermesi gerekiyordu ve son buldu. Bunlar şayet gerçek bir çerçeveye oturulursa çözülmeyecek hususlar değil” diye konuştu.

‘Ermenistan’la olağanlaşma sıkıntısında Cumhurbaşkanımızın olumlu açıklamaları oldu’ diyen, Kalın. “Eş vakitli olarak da Azerbaycan’la problemlerini çözerek yolu kat edersek bu bizi de rahatlatır. Barış muahedesi bütün bölgeye barış getirecek. Bu gidişat da aslında iyi. Sayın Aliyev’de müteaddit kere tabir etti. Bu olumlu karşılıklı iletiler son derece iyi. En kısa vakitte bu barış mutabakatı da imzalanırsa, mayın haritası üzere teknik mevzular da çözülürse süreci hızlandırır. Bundan en fazla Ermenistan, Ermenistan vatandaşları istifade eder. Biz bu süreçte Misk yapısının bir tahlil ürettiğini görmedik. Azerbaycan çok sabretti. 30 yıl boyunca görüşmeler yapıldı, teklifler yapıldı” dedi.

İşte Kalın’ın programdaki kelamlarından satır başları:

ABD’YE PKK/YPG UYARISI: YARIN SİZİN BAŞINIZA DER OLACAK

* Bizim ABD ile Obama devrinden beri yaşadığımız 2 temel sorunu var. Birisi PYD’ye verdiği siyasi askeri, medya takviyesi. İkincisi ise FETÖ konusunda bizi tatmin edecek adımları atmamış olmasıdır. Obama bir demokrattı, Trump tam bir anti Obamacı’ydı. Sıhhat sistemi dahil olmak üzere her şeyi bilakis çevirdi. Obama’nın altına imza attığı ne varsa her şeyi aksine çevirdi. Bir tek bizim bahiste karşıt adım atmadı.

* Biden’da geldi tıpkı hal devam ediyor. Cumhurbaşkanımız da bunu anlattı. Bu yaptığınız yanlış diye ortaya bir çok evrak koyduk. O kanton yapılanmasının nereye gideceğini herkes biliyor. Yarın bu sizin başınıza sıkıntı olacak. Pence, Türkiye’ye geldiğinde o vakit biz bir muahede yapmıştık. Trump ‘Biz Suriye’den çekiliyoruz’ demişti. YPG’nin 30-40 km güneye çekileceği konusunda mutabakat yapmıştık. Bunlar kalktı, ‘ABD bizi yalnız bırakıyor’ diye koşup Moskova’ya Şam’a gittiler.

* Suriye’de bu siyaset değişmedi. Trump idaresindeki muhataplara latife yoluyla; Siz geldiniz Obama devrinin aykırısını yaptınız bu mevzuyu da bilakis çevirin demiştim. Bu Türkiye açısından ulusal güvenlik sorunudur. Bu tabanımızda oluyor ve bizim düşmanımız. Bu siyasetin kesinlikle değişmesi lazım. Bu Suriye’yi de bölüyor.

* Tahminen bir soru olarak söyleyeyim. Obama periyodunda bu politikayı inşa edenleri tanıyorum. Biz bunu sanki daha seküler daha batı yanlısı küme üzerinden yapabilir miyiz. Olağan ABD bunu Orta Doğu üzerinde yaptı demiyorum fakat Suriye’de bunu uyguladılar. PKK’nın ideolojisini benimsemeyen diğer beşerler da var. Onları niçin muhatap almıyorsunuz? PYD bölgedeki herkesi tasfiye etti. Oradaki beşerler kaçmak zorunda kaldılar. Bu kümenin seçilmesi özel projeydi. 7-8 yıl olmuş hala bu politikayı devam ettiriyorlar.

* Cumhurbaşkanımız artık 3. lider devrinde bu sorunun çözülmesi lazım olduğunu söylüyor. Artık haklı olarak diyoruz ki; ABD’yi gaye alan bilinmeyen bir örgüt, daha sonra teröre bulaşan bir örgüt Türkiye’ye gelseydi. ABD ne kaygısı? Veyahut İngiltere’de diyelim ki İrlanda’nın büsbütün ayrılması için teröre bulaşmış bir örgütün burada kalmasına müsde etseydik. Ne olurdu? Nasıl reaksiyon verirlerdi? Tabi onların iade edilmesi için daima konuşurlardı. Biz de doğal olarak bu beklentilerimizi iletiyoruz.

* Çıkar hesaplarına uymadıkları için yapıyorlar. Açık kanıtlar ortadayken ikna olmuyorlarsa ya çıkarları için ya da akli istikrar sıkıntıları vardır. Ben akli istikrar sıkıntıları olduklarını düşünmüyorum. Çıkar bağlantıları oldukları için orada tutuyorlar.

KABİL HAVALİMANI
‘TEKNİK HUSUSLAR ÇÖZÜLÜRSE ADIM ATARIZ’

* Cumhurbaşkanımız dedi ki, ‘Şartlarımıza uyarsa bunu seve seve yaparız, ABD istediği için değil Afganistan halkı istediği için’ dedi. Süreç o kadar süratli ilerledi ki, 1 aylık kaos da ortalık karıştı. Afganistan’la müzakereler hala devam ediyor. Askerlerimizi çektik. Taliban dedi ki, ‘Siz NATO misyonuyla buraya geldiniz. Biz hiçbir NATO askeri istemiyoruz’ dediler. Biz de tüm askerlerimizi çektik. İyi ki çektik. Orada Son Dakika akın gerçekleşti zira. Bir sürü teknik mevzu var çözümlenmesi gereken. Bunlar tahlile ulaşırsa Katar’la birlikte bir adım atabiliriz. Kuleyi siz yönetiyorsunuz fakat öbür her yer tehdide açık. Diyelim bir uçak kalktı bir akın oldu, Allah korusun. Biz bu türlü bir durumda nasıl sorumluluk alalım.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN’IN ABD’YE REAKSİYON KELAMLARI

* New York’ta özel bir şey olmasına gerek yok. Bu PYD/YPG’ye verilen dayanak devam ediyor, FETÖ konusunda bir adım atılmıyor. Hasebiyle Cumhurbaşkanımızın bu türlü bir reaksiyon vermesi olağan. Somut bir adım bekliyoruz. Türkiye’yi rahatlatacak adımlar bekliyoruz. Bunlar geciktikçe Cumhurbaşkanımız da ‘Bu durum nereye gidiyor’ diyor. Burada ben şunu da söyleyeyim; ABD idarenin dış siyasetinde tenkide maruz kaldığını görüyorum. Dengeli bir siyaset ortaya koyamadılar. Bu bahiste büyük baskı altındalar. Ben soruna taktik bahisleri olarak bakmıyorum.

* Washington’daki 1,5 stlik görüşmem de buydu. Siz bu ülkeyle nasıl bir bağlantı gerçekleştireceksiniz. Karşılıklı çıkar, bölgesel istikrarı destekleyen pratiği nasıl ortaya koyacağız. Biz bu politikalarımız uygularken kimseden onay almıyoruz. Ancak tabi ki müttefiklerimizle istişare ediyoruz. Mevzuya nazaran Katar olur, İran olur Rusya olur… Son analizde biz kendi kararımızı veriyoruz.

* Cumhurbaşkanımızın gösterdiği bu reaksiyon 3 periyottur devam eden bu mevzularda artık istikamet değişikliğine gitmelerine yönelik davettir. Biz F-35 programının başından beri içindeyiz. F-35 ABD teknolojisiyle üretiliyor fakat 11 ülkenin iştirakiyle yapılıyor. Bu mutabakat çerçevesinde bize teslim edilmesi gereken 5 tane F-35 bekliyor. Trump bu bahiste Türkiye haklı olduğunu söyledi. Türkiye Patriot istiyor, verilmediği için S-400 alıyoruz.

S-400
‘CUMHURBAŞKANIMIZIN BLÖF YAPTIĞINI ZANNETTİLER’

* Türkiye üzere bir ülkenin hava savunma sisteminin olmaması düşünülebilir mi? F-16’lar müdaf sağlıyor lakin karadan havaya yoktu. Biz ne yapıyorduk. Patriot kiralıyorduk. 2015 yılı olması lazım. ABD’den bir Haber geldi. 1-2 batarya çekeceğiz. Suriye savaşının ortasında Türkiye bu kadar atağa maruz kalırken neden bu türlü bir karar alınıyor. O patriotlar bir daha gelmedi. Akabinde Almanya patriotlarını çektiler. O olaydan sonra Kobani operasyonu yapıldı. Türkiye’de yalnızca patriotlarını bırakan İspanya oldu.

* Biz paramızla patriot sistemi almak istiyoruz. Cumhurbaşkanımız bunu Obama’ya birçok defa söyledi. ‘Bunu nasıl başka NATO müttefiklerine sattınız. Biz de satın almak istiyoruz’ diye söyledi.

* Birçok sefer bu mevzu konuşulduğu halde olumlu karşılık alamaynca Cumhurbaşkanımız, bizim öbür alternatiflerimiz de var dedi. Blöf yaptığımızı sandılar. Çin’den bize 4 tane teklif geldi. Rusya’dan Çin’den teklifler geldi. Gelen teklifler içerisinde birileri hala Cumhurbaşkanımızın blöf yaptığını zannettiler. Biz S-400 alınca “Türkler ciddiymiş” demeye başladılar. Ve biz de S-400’leri aldık.

* NATO üyesi ülkeler NATO dışından silah alamaz diye bir kural yok. Stoltenberg, “Öncelik müttefiklerin kendi ortalarında halletmesidir, alternatif öteki yerlerden de alabilir” diye bir açıklaması var.

‘AFGANİSTAN’DA YAPILMASI GEREKEN İKİ DEĞERLİ BAHİS VAR’

* BM’deki görüşmeler devam ederken Washington’a gidip, Jake Sullivan’la görüşmesine ait konuşan Kalın, “Afganistan’dan Suriye’ye, Doğu Akdeniz’deki gelişmelere, PYD FETÖ problemine, oradaki siyasetlerin değişmesine gerektiğine kadar her şeyi açık açık konuştuk. Cumhurbaşkanımızdan öğrendiğimiz bir şey var. Şeffaflık. Her şeyi açık açık konuşuyoruz. “Afganistan konusunda bizim de denetim edemediğimiz bir süreç yaşandı” dediler.

* Bundan sonraki süreci kalibre etmeye çalışıyor. B Planı, C Planı göremedim ben açıkçası. Taliban’la nasıl bir bağ yürütecekler? Bayan hakları, çocukların eğitimi, azınlık hakları, idare formu, seçimler… Hangi tüzel temellerde, yanlışsız olan taban hangisidir? Daha farklı fikri uğraş içinde olması ve katkı sunması gerekir. Lakin şuan hemen Afganistan’da yapılması gereken iki kıymetli husus var.

‘EKONOMİK KRİZ GÖÇÜ TETİKLEYEBİLİR’

* Birincisi insani yardımların devam etmesi. 3 aydır Afganistan’da mşlar ödenmiyor. ABD 7 milyar, AB ise 1 milyar dolarını dondurdu Afganistan’ın. 1 ay daha mş ödenmediği vakit beşerler daha fazla rahatsız olacaklar, beşerler sokaklara çıkacaklar. Bunu görmek için kahin olmaya gerek. Ekonomik kriz göçü tetikleyebilir. Suriye’nin bilakis, Suriye mültecileri savaş şiddetlendikçe dozu artarak geldi. Afganistan’dan mülteciler damla damla gelebilir. Altı ay sonra bir bakarsınız ki 2 milyon, 3 milyon Afgan mülteci bir yerlere gitmeye çalışıyor.

* Güya bize yüz binlerce Afgan mülteci gelmiş üzere bir hava yaratılıyor. Bu son aylara özel bir şey yok. Şu anda bizim hudut güvenliğimiz bu mevzuda büsbütün alarme olmuş durumda. En ufak bir hareketlenme olduğunda müdahale ediliyor. Toplam Türkiye’de 300 bine kayıtlı Afgan mülteci var. Bunlar eski, yeni gelmediler. Birçok Türk soylu bunların. Özbekler, Tacikler de var bunların içinde. Asıl göç dalgası Türkiye’ye gelmedi, İran’a geldi. 2-2.5 milyon Afgan İran’a gitti. En az bir o kadarı Pakistan’a gitti. Yeni de değil. Pakistan’ın şöyle bir özelliği var. Pakistan’ın içinde Peştunlar yaşıyor.

‘TÜRKİYE KİMSENİN YOLGEÇEN HANI DEĞİLDİR’

* Bu göç dramı 20 yıldır devam ederken bir de bunun üzerine artık Taliban’ın idaresi ele geçirmesi eklendi. Birinci anda havalimanında o müthiş imajlar yüreklerimizi dağladı ancak nüfusun çok kıymetli bir kısmı kalmayı tercih etti. Bir iç savaş ihtimali göç riskini tetikleyebilir. Biz çok önemli önlemler aldık. Hem fiziki hem elektronik bir güvenlik duvarı inşa edildi. 24 st oraları gözetleyen sistemler kuruldu. İran’la da çok önemli bir işbirliği yapıldı. Çok absürt savlar ortaya tez atıldı. Brüksel’de mutabakat yapmışız güya. Mecnun saçması tezler.

* 500-600 bin civarında totalde Afgan mülteci var. Geçen sene İran Türkiye hududundan giren Afgan mülteci sayısı 100 küsur bin civarındaydı. Tamamı geri gönderildi. Bu sene 50-60 binler civarında. Bunlar da muahede çerçevesinde iade ediliyor. Türkiye kimsenin yolgeçen hanı değil. Cumhurbaşkanımız da dedi. Türkiye kimsenin göç ambarı değil. 500-600 bin civarında totalde Afgan mülteci var. Taliban hükümetinin, Afganistan hükümetinin angaje edilmesi lazım. İlgi kurmak resmi tanıma değildir, yaptıklarını onaylamak değildir. Temas kurmadan nasıl yöneteceksiniz?

* Burada bu münasebetin devam etmesi lazım. Olağan ki Taliban’ın da milletlerarası toplumu, bizi rahatlayacak adımlar atması lazım. Kuşatıcı bir hükümetin kurulması. Ne yapmak istiyorlar, açıklanması lazım. Öteki kurumlar da hazırlıklarını yapıp hareket etmeliler. Afganistan’ın gerçekleri, 40 milyon insan, çok güç bir coğrafya, Yönetilmesi çok güç bir ülke Bütün bunlarla birlikte Afganistan’a yardım edilirse, gerçek siyasetler izlenirse oradan gelecek göç dalgası önlenebilir. Afganistan’ın mal varlıkların dondurulmasına son verilmesi lazım. Mşların ödenmesi lazım. Orta uzun vadede de Taliban idaresinin kuşatıcı adımlar atması lazım.

* Afganistan’da da Taliban ve başka yöneticilerin bunu görmesi lazım. Burada hepimizin yardımcı olması gerekiyor. Anlatmamız gerekiyor. Bu onların birinci ideolojik tercihi olabilir fakat daha akıllı hareket etmeleri gerekir. 20 yılda Afganistan çok değişti.

ABD’DEKİ GÖRÜŞMELER ‘BIDEN TÜRKİYE’YE GELEBİLİR’

* Biz gitmeden ABD’liler Biden’ın BM’de görüşme yapıp gideceğini söylediler. BM Genel Sekreteri ile görüştü. BM İklim Doruğu’nda kendileri söyledi. Bir görüşme olacak. Öncesinde hazırlıklar yapılıyor. Daha sonrasın Biden’da Türkiye’ye gelebilir. Kendisi Cumhurbaşkanımıza Brüksel’de gelmek istiyorum, ziyaret etmek istiyorum diye söyledi

TÜRKİYE-RUSYA BAĞLARI

* Soçi’de Putin ile bir görüşme var. Esad ile bizim görüşümüz belirli. Kendi halkını bu kadar katleden bir kişinin orada yasal olarak bulunması bizim için saçma bir durum. Soçi ziyareti de BM’ye gitmeden Rusya ile katılaşan bir ziyaretti. Görüşmenin tarihini biz Eylül’ün başı üzere planlıyorduk fakat programlar uymadı. O vakit BM’den sonra yapalım dedik. 20 gün öncesinden kararlaştırmıştık BM ile ilgisi yok bunun. Ne olduğunu bilmeden dışarıdan garip garip yorum yapıyorlar. Ukrayna problemi, Libya, ikili münasebetlerimiz ticaret var. Birçok mevzu var Rusya ile yürüttüğümüz.

Suriye konusunda siyasi sürecin intikaya uğramadan Rejimin müdahalesi olmadan ilerlemesi. İdlib’deki mevzunun koruma edilmesi. M4 karayolunun çabucak üstünde bir çizgi oluşturduk. 2,5 milyon mülteci için orayı koruyoruz. Burada aslında İdlib radar ekranlarından geriye düştü. Orada inanın çatışma olması durumunda çok büyük bir insanı dram yaşanabilir. Olağanda 1 milyondan az nüfusu var iken gelen göçlerle 2,5 milyon insan sıkışmış durumda. Onları da tutan biziz. Bundan ötürü da Batı ülkelerin ABD’nin bize teşekkür etmesi lazım. İyi Türk askeri İdlib’de, Libya’da. Zira oradaki durumu Türk askeri denetim altında tutuyor. Bu insanları orada tutuyoruz ki yeni bir mülteci akını olmasın.

MÜLTECİ SIKINTISI

* Bizim bütün planımız çabamız Suriye’de kurallar ulaştığında Türkiye’deki mültecilerin konutlarına dönmeleridir. Dönüşün kuralları muhakkaktır. İnançlı, özgür ve onurlu halde dönmeleridir. Dünyadaki bütün mülteciler için bu böyledir.

“O ÇOCUK HEPİMİZİN ÇOCUĞU OLABİLİRDİ”

Suriye’de o vakit inançlı bölgeler kurulsaydı, uçuşa yasak bölge kurulsaydı. Türkiye tek başına yapamazdı bunu. Hiçbir ülke tek başına yapamazdı. Bu memleketler arası işbirliği ile yapılması gerekiyordu. Ya BM çatısı altında ya da belirli ülkelerin bir ortaya gelmesi şartıyla. Hem bir çok hayat kurtulacaktı hem de bu milyonlarca Suriyeli Suriye’de kalacaktı. Göç etmek zorunda kalmayacaklardı. Fakat bu inançlı bölge oluşturulmadı. Ve bu beşerler göç etmek zorunda kaldılar. Binlerce insan yollarda öldü. Aylan Kurdi fotoğrafını hala unutamıyoruz değil mi? Bakın bütün siyasi, stratejik mülahazaları bir kefeye koyun… O çocuk hepimizin çocuğu olabilirdi.

Karar