Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Türk demokrasi hayatına vurulan en büyük darbeler ortasında yer alan ve “postmodern darbe” olarak hafızalara kazınan 28 Şubat’ın 24’üncü yılında açıklamalarda bulundu.

Türk demokrasisinin çabucak hemen her 10 yılda bir vesayet odakları tarafından askıya alınmaya çalışıldığını belirten Kalın, 28 Şubat’ın 10’uncu yılındaki ‘e-muhtıra’ süreci ve FETÖ’nün 15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsüne dikkati çekti.

Kalın’a yöneltilen sorular ve yanıtları şu biçimde:

SORU: Bin yıl süreceği belirtilen “demokrasiye balans ayarı”nın 24. yılındayız. 28 Şubat’ı nasıl tanımlarsınız?

YANIT: 28 Şubat Türkiye’de vesayetçi zihniyetin demokrasiye ve millet iradesine bir akınıydı. Başka darbelere benzeri bir halde demokrasiyi askıya almayı ve milletin iradesini yok saymayı merkezine almış bir yaklaşımın, bir zihniyetin müdahalesiydi. Milletin oylarıyla seçilmiş bir hükümeti etkisiz ve fonksiyonsuz hale getirmek, bir vesayetçi kümenin bunların içinde asker de var sivil de var sermaye de var medya mensupları da var, kendi iradelerini, kendi seçkinci yaklaşımlarını devlete, hükümete ve millete kabul ettirme eforunun bir sonucuydu. Mlesef Türkiye’de darbelerin bu türlü şanssız ve karanlık bir tarihi var. Çok partili siyasi nizama geçtiğimiz 1950 yılından itibaren neredeyse her 10 yılda bir bu cins müdahalelere maruz kaldı Türk demokrasisi. 1960 darbesi 27 Mayıs malum, akabinde 72 muhtırası, akabinde 1980 darbesi, ondan sonra 97’de ‘postmodern darbe’ diye bilinen 28 Şubat süreci. Enteresandır 28 Şubat’tan yaklaşık bir 10 yıl sonra 2007’de bir e-Muhtıra süreci yaşandı biliyorsunuz. Ondan sonra da yeniden takriben 10 yıl sonra 15 Temmuz hain darbe teşebbüsünü yaşadık 2016’da. Yani tarihi sıralamaya bu türlü baktığınızda mlesef neredeyse her 10 yılda bir demokrasiye, milletin iradesine müdahale manasına gelen o vesayetçi yapıyı yine inşa etmeye dönük müdahalelerin, darbelerin yapıldığını görüyoruz.

‘HER DARBE TEŞEBBÜSÜ TÜRKİYE’Yİ BİRAZ DAHA GERİLETTİ’

Her darbe ve darbe teşebbüsü Türkiye’yi biraz daha geriletmiştir, ülkenin ekonomik, siyasi gücünü heba etmiştir fakat milletimiz de bunlara her seferinde basiretiyle, dirayetiyle, azmiyle bir karşılık vermiştir, kendi lisanıyla, üslubuyla. Yani o “Bin yıl sürecek” denilen süreci çok kısa bir müddette bilakis çevirmiştir. Örneğin 28 Şubat’ı temel alacak olursanız, 1997’de yapılan bu müdahaleden yalnızca 5 yıl sonra AK Parti iktidara gelmiştir. Fakat natürel ortada büyük bedeller ödenmiştir. Yani büyük bir ekonomik kriz, milyarlarca dolarlık ziyan, devletin kurumlarına ve demokrasiye olan inancın yıpranması, insanların sandıkta tabir ettiği iradelerinin anlamsız ve fonksiyonsuz olarak süreç görmesi ve memleketler arası alanda Türk demokrasisinin gerilemesi. Bütün bu hususlarda mlesef Türkiye büyük bedeller ödemiştir. Bundan sonra ben milletimizin iradesiyle, azmiyle, basiretiyle artık bu çeşit müdahalelere hiçbir vakit müsde vermeyeceğine inanıyorum.

‘CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ VESAYETÇİ YAPILARI ORTADAN KALDIRDI’

SORU: Türkiye’nin 28 Şubat’a ve başka darbe ve darbe teşebbüslerine sürüklendiği süreçlerde kırılgan bir siyasi atmosfer hakimdi. Koalisyonlar nedeniyle sık sık değişen hükümetler, siyasi istikrarsızlığa neden oluyordu. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile bu riskler büsbütün ortadan kalktı mı? Askerlerin sivillere birtakım şeyleri dayattığı devirlerin büsbütün geride kaldığını söyleyebilir misiniz?

YANIT: Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin en kıymetli kalkış noktalarından bir tanesi de tam da bu vesayetçi yapıları ortadan kaldıracak, millet ile devlet ortasındaki aracı sınıfları, zümreleri, çıkar kümelerini ortadan kaldıracak, ortadan çıkartacak bir yapı kurmaktı ve bu başarıldı. Zira artık cumhurbaşkanı da milletin iradesiyle seçildiği için başarılı olması halinde cumhurbaşkanı yeniden milletin dayanağıyla misyonuna devam eder. Edememesi halinde, hükümetin ya da Meclisin birbiriyle niza ederek krize girmesi halinde tekrar millete gidilir, seçimlere gidilir. Bu türlü bir yapı kuruldu yani her seferinde hakemin direkt millet olduğu, seçmen olduğu, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının her birinin tek tek bireyler olarak konumlandırıldığı bir sisteme geçildi. Bu çok kıymetli bir artıdır, bir kazanımdır.

İkincisi, çoklukla darbe ve müdahalelere yer hazırlamak için üretilen yapay siyasi krizlerin kalkış noktalarından bir tanesi de zayıf koalisyon hükümetleri olmuştur. Yani “milletin oyunu alan siyaset bakın tahlil üretemiyor, kriz üretiyor, kendini hükümet olarak var edemiyor, siyasi kavgalarla milletin gücünü harcıyor” üzere münasebetlerle sivil siyasetin zayıflatıldığı, hor görüldüğü, itibarsızlaştırıldığı periyotlar de yaşadık biz. Türkiye’de darbe zihniyetinin en çok başvurduğu yollardan bir tanesi daima bu olmuştur, sivil siyaseti yani milletin oyuna talip olan, milletin teveccühünü kazanan siyasetçileri itibarsızlaştırmak olmuştur. Bunun da en somut, elle tutulur tezahürlerinden biri ekseriyetle koalisyon hükümetleri periyodunda ortaya çıkan zayıf hükümetler, zayıf idare biçimleri, ekonomik krizler olmuştur. Yani oralarda ekonomik ve siyasi münasebetlerle, bu asker olur öbür vesayet etrafları olur, artık bu yapıya müdahale etme vakti gelmiştir fikriyle, “ordu idareye ülkenin menfti, milletin çıkarı için el koymaktadır” üzere münasebetlerle bunu yapmışlardır.

‘SİVİL SİYASETE YİNE PRESTİJ KAZANDIRDI’

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin getirdiği en değerli prensiplerden biri de sivil siyasete tekrar prestij kazandırmaktı. Zira artık direkt millete giderek, milletin karşısında hesap vererek siyaset yapmak zorundasınız. Yani diğer bir zümrenin, bir çıkar kümesinin, bir vesayet odağının, rastgele bir devletin içindeki bir kurumun, askerin, yargının, sermayenin ya da diğer bir yapının değil direkt milletin teveccühünü kazanmak, yani milletin imtihanından geçmek zorundasınız. Milletin önünüze koyduğu soruları cevaplayarak oradan yanlışsız bir sonuç alarak lakin yönetme imkan ve kabiliyetine sahip olabilirsiniz bu yeni sistemde. O manada vesayet yapılarının önünü kapatacak bir Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin kurulduğunu söyleyebiliriz.

‘KARANLIK VE UTANÇ VERİCİ BİR PERİYOT OLARAK TARİHE GEÇTİ’

SORU: 28 Şubat sürecinde medyanın rolü neydi?

YANIT: 28 Şubat sürecinde medya başka darbe periyotlarında olduğu üzere çok berbat bir imtihan verdi. Darbeyi, darbecileri, vesayet odaklarını destekleyen yayınlar yaptılar, tetikçilik yaptılar, karakter ve prestij suikastları yaptılar, insanları amaç gösterdiler. Yani bilhassa 28 Şubat’ta dindar kesite yönelik bir şeytanileştirme kampanyası yapıldı, bir ötekileştirme. Bilhassa başörtülü bayanları bir öcü üzere, bir karanlık, berbat bir odak üzere gösterme kampanyaları yapıldı ve bu büyük oranda da medya üzerinden yapıldı. Her darbe periyodunda buna emsal propagandaların yapıldığını, projelerin hayata geçirildiğini biz daha evvel de gördük. Yani 27 Mayıs darbesinde bu Demokrat Partililere karşı yapıldı, Adnan Menderes’e ve çalışma arkadaşlarına karşı yapıldı. 80 darbesinde öbür siyasi partilere, başkanlara karşı yapıldı. Sağ-sol çatışması olarak körüklenen o devirde medya da buna bir yer hazırladı. Lakin bilhassa 28 Şubat sürecinde, “postmodern darbe” denmesinin sebeplerinden bir tanesi de tahminen buydu, medyanın, devletin, yargının, sermayenin, bütün bu farklı çıkar kümelerinin ve kurumların imkanları kullanılarak muhakkak bir kısma karşı muazzam bir karalama, kötüleme, kötücülleştirme, şeytanileştirme kampanyası yapıldı.

‘EN FAZLA BAŞÖRTÜLÜ ÖĞRENCİLER MAĞDUR OLDU’

Bundan da mlesef en fazla başörtülü öğrenciler mağdur oldu. Onlar güya bu ülkenin evladı değilmiş üzere, güya bu ülkeye öteki bir yerden gelmiş üzere veyahut başı kapalı olduğu için sosyolojiden, tarihten, ideolojiden, fizikten, kimyadan, tıptan, mühendislikten anlamazmış üzere, anlayamazmış üzere bir zihniyet inşa edildi ve bu büyük oranda medya üzerinden yapıldı o devirde. Siyasilere karşı çok büyük kampanyalar yapıldı. Hatta Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’a “Artık muhtar bile olamaz” manşetleri o periyotta atıldı. Yani bir şiir okuduğu için mahpusa gönderilen bir belediye lideriyle ilgili olağanda herhalde medyanın yapması gereken, bunun büyük bir haksızlık olduğunu, kanunsuzluk olduğunu ortaya koymak iken o 28 Şubat’ı inşa eden, o projeyi hayata geçiren çevrelerin talimatlarıyla manşetler atıldı, kampanyalar yapıldı, yazılar yazıldı, görseller kullanıldı. Bu, medya tarihimiz açısından da karanlık ve utanç verici bir periyot olarak tarihimize geçti.

‘O DRAM BÜSBÜTÜN ORTADAN KALKMADI’

SORU: 28 Şubat da 12 Eylül ve 15 Temmuz üzere perde ardında kimi memleketler arası aktörlerin yer aldığı bir darbeydi. Bu periyoda dair hala karanlıkta kalan noktalar var mı?

YANIT: Dünyanın hiçbir yerinde darbeler yalnızca bir ülkenin kendi iç dinamikleriyle olmaz, kesinlikle bunun milletlerarası sisteme uzanan bir ayağı, bir kolu vardır. Kimisinde direkt müdahil olurlar bu yabancı aktörler, bazılarında yol verirler, sessiz kalırlar, taban hazırlarlar, çeşitli biçimlerde bu süreçlerin içerisinde yer alırlar. Hele ki Türkiye üzere memleketler arası sistem için vazgeçilmez olan bir ülke kelam konusu olduğunda ister 60 darbesini temel alın ister 80 darbesini ve başka darbe ve darbe teşebbüslerini, buralarda kesinlikle milletlerarası sistemin, aktörlerin de bir hissesi daima olmuştur.

28 Şubat süreciyle ilgili Mecliste bir komite kuruldu, bununla ilgili raporlar yazıldı. Meclis aslında bu mevzuda hoş çalışmalar da yaptı. Orada oldukça şey ortaya çıkartıldı. Yani o süreç nasıl oldu, meşhur 28 Şubat günü yapılan Ulusal Güvenlik Heyeti toplantısında ne kararlar alındı, bunun topluma, millete, iktisada, Türkiye’ye, demokrasimize tesirleri ne oldu, bunun üzerine oldukça kapsamlı çalışmalar yapıldı. Lakin 28 Şubat’la ilgili yeni bilgi ve dokümanlar elbette çıkabilir, yeni araştırmalar yapılırsa bu mümkün. Zira binlerce mağduru var bu sürecin ve o mağdurlar doğal ki haklarını aradılar, hala arayanlar var. O dram büsbütün ortadan kalkmadı, o insanların yaşadığı travma bütünüyle tedavi edilmedi, ortadan kalkmadı. Ancak asıl kıymetli olan, tarihi seyri içerisinde Türk demokrasisine bu cins müdahalelerin ve darbelerin yarattığı travmanın ürettiği maliyetin ne olduğunu bizim millet olarak çok iyi anlamamız, kavramamız ve hiçbir vakit unutmamamız gerekiyor.

Yani artık 24 yıl evvel yaşanan bir hadise olağan genç jenerasyon açısından çok eskilerde yaşanmış bir olay üzere görülebilir ancak işte biz hayattaydık, öğrenciydik, biz hatırlıyoruz bunları. 80 darbesini hatırlayanlar var, elbette yaşayanlar var, hala hayatta olanlar… Artık bütün bunlara baktığınız vakit bu hadiselerin tekrar yaşanmaması için ferdi ve kolektif olarak ne yapmalıyız, ne cins önlemler almalıyız, siyasal sistemimizi hangi unsurlar üzerine bina etmeliyiz ki bu tıp boşluklar oluşmasın, bu tıp suiistimale, istismara, manipülasyona açık müdahaleler, ortamlar oluşmasın? Bunlar üzerinde baş yormamız gerekiyor, hatırlamamız gerekiyor, unutmamamız gerekiyor ki bütün bunlardan bir ders çıkartalım.

‘İRTİCA TELAFFUZLARININ HANGİ EMELLERLE KULLANILDIĞINI TEKRAREN GÖRDÜK’

SORU: Ulusal Güvenlik Şurası görüşme tutanakları yasaya nazaran açıklanamaz. Açıklanması için MGK’de bir karar alınması gerekiyor. 28 Şubat 1997 tarihli Ulusal Güvenlik Heyeti görüşme tutanaklarının bir gün açıklanması gündeme gelebilir mi?

KARŞILIK: Mecliste bununla ilgili kurulan komitede o vakit da bunlar konuşuldu, değerlendirildi. Zati baktığınız vakit o MGK’de alınan kararların sonuçları, uygulaması, o günkü bildiri, baktığınız vakit aslında üç aşağı beş üst tabloyu net bir halde ortaya koyuyor. Yani orada Cumhuriyet kıymetleri üzerine vurgu yaparken adeta milleti yok sayan daha doğrusu Cumhuriyet bedellerini kendi sınıfsal çıkarları için, vesayet zihniyetlerini legalleştirmek için kullanmaları kendi başına esasen bir doküman, her şeyi ortaya koyuyor. Periyot dönem Türkiye’de bu irtica telaffuzlarının hangi emellerle kullanıldığını tekraren gördük. Vaktizamanında Türkiye’de muhakkak bir küme, aşikâr bir etraf kendi çıkarlarını garanti altına alma, kendi gündemlerini millete empoze etmek istediğinde bunu çoklukla irtica söylemi üzerinden yapardı, yıllarca bu türlü oldu bu.

28 Şubat MGK bildirisini okuduğunuz vakit bunun en güçlü örneklerinden birini, en özet tabirlerinden birini görürsünüz zati. Münasebetiyle o günkü toplantıda alınan kararlar kıymetlendirilebilir, bu MGK’nin vereceği bir karardır lakin sonuç prestijiyle bunun sonuçlarına, o telaffuzun nasıl inşa edildiğine baktığınız vakit öbür darbe teşebbüsleriyle misal bir yapı arz ettiğini görüyoruz. Cumhuriyetin pahaları, Atatürk, unsur ve inkılaplar, demokrasi, insan hakları, laiklik üzere, toplumsal devlet üzere kavramların aslında hangi maksatlarla kullanıldığını, bir darbeyi ve müdahaleyi legalleştirmek için nasıl seferber edildiğini göstermesi açısından çarpıcı bir metin. O gözle bir okumak lazım. Bir darbe telaffuzunun grameri nasıl inşa ediliyor, sözleri, tabirleri, kavramları nasıl inşa ediliyor, nasıl kullanılıyor bunları anlamak için o metinleri, o tartışmaları tekrar tekrar bir gözden geçirmek lazım.

‘HALA HAKKINI ARAYAN MAĞDURLAR VAR’

SORU: 28 Şubat’a yönelik tüzel sürecin, tüm mağdurları tatmin eden bir boyutta tamamlandığını düşünüyor musunuz?

YANIT: Değil, hala bu devirde mağdur olup hakkını arayan şahıslar var. Hatta geçenlerde tekrar bir tüzel dava sonuçlandı nihayet. Yaklaşık 14 yıl devam eden bir hukuksal süreçten sonra bir dava sonuçlandı. Ancak o devirde yüzlerce hatta binlerce özelikle başörtülü öğrenci mağdur edildi. Bunları aileleriyle birlikte düşündüğünüz vakit bu insanların yaşadığı travmanın bir ruhsal, sosyolojik boyutu var, ekonomik boyutu var. Zira bu beşerler işlerinden oldular, okullarından oldular, bir kısmı eğitimlerini yarım bırakmak zorunda kaldı. İmkanı olanların bir kısmı yurt dışına gitmek zorunda kaldılar. Çok büyük travmalar yarattı. Türel olarak da haklarının iadesi noktasında pek çok davalar açıldı lakin kimileri yıllar yıllar sürdü. Umarım ve ümit ederim ki artık bu mağduriyetler çok daha süratli bir formda telafi edilir. Hala bu halde davası devam edenler var, biliyorum. Bunların davaları en kısa vakitte sonuçlandırılır ve hak ettikleri telafi imkanına da kavuşurlar.

YENİ ANAYASANIN MAKSADI

SORU: Daha evvel bir değerlendirmenizde “Bin yıl sürecek denen 28 Şubat milletin iradesi ve basiretiyle tarihin çöplüğüne atıldı. Vesayetçi ve doruktan inmeci projeler çökmeye mahkumdur. Bu türlü utanç tablolarının bir daha yaşanmaması için hikmetle, azimle, el birliğiyle çalışmaya devam edeceğiz.” tabirlerini kullanmıştınız. Yeni anayasa tartışmalarını da bu doğrultuda kıymetlendirebilir miyiz?

YANIT: Kesinlikle, yeni anayasanın gayesi aslında Türkiye Cumhuriyeti’nin bütün vatandaşlarına 21. yüzyılda layık oldukları bir anayasayı armağan etmektir. Bunun için aslında çok geç kaldık. Mevcut anayasamız biliyorsunuz 1982 Anayasası’dır. Tekraren tadilattan geçmiş, değişiklikler, düzenlemeler yapılmış, insicamını, bütünlüğünü kaybetmiş bir anayasadır. Bugün Türkiye Cumhuriyeti’nin bütün vatandaşları, Türk milleti daha iyi bir anayasayı hak ediyor. Bunun için de aslında Mecliste uygun bir yer var, siyasi partiler var, temsilciler var, milletin temsilcileri orada. Cumhurbaşkanımız da esasen “Bütün partilerin iştirakiyle bu türlü bir anayasa yazma sürecini birlikte başlatalım.” diye bir davet yaptı. Bu aslında çok değerli tarihi bir fırsattır. Umarım siyasi partiler ve onların dışında başka bütün paydaşlar bu davete olumlu karşılık verirler.

‘ÖNÜMÜZDE KIYMETLİ BİR FIRSAT VARDIR’

Bir anayasayı yalnızca hukukçular ya da hukuk uzmanları yazmaz. Yazımını hukukçular yapar ancak anayasanın ruhunu inşa eden milletin ortaya koyduğu iradedir, onun tarihidir, onun vakit ve yer algısıdır, onun kendisini dünyada nasıl pozisyonlandırmak istediğiyle ilgili zihninde sahip olduğu dünya görüşüdür. Bu manada anayasanın paydaşı herkestir, bireylerdir, STK’lerdir, üniversitelerdir, uzmanlardır, sıradan vatandaşlardır, siyasetçidir, iş adamıdır, medya mensuplarıdır vesaire. Bu süreci daima birlikte el birliğiyle sahiplendiğimiz vakit hakikaten Türkiye’ye, 21. yüzyıla yakışır bir anayasayı yazma imkanımız olur. Bunu yaptığımız vakit da darbeler, müdahaleler, postmodern yahut diğer cins müdahaleler, demokrasinin kesintiye uğraması, millet iradesinin askıya alınması, yok sayılması, sivil siyasetin itibarsızlaştırılması, kurumların aşınması üzere sıkıntıları ortadan kaldırırız. Bunun yerine hakikaten demokratik, şeffaf, meşruiyeti olan, milletin iradesine, basiretine, hikmetine dayalı, bizim tarihimizi, coğrafyamızı, insanımızı, insanlık anlayışımızı yansıtan bir anayasayı yazabiliriz.

Bunun için önümüzde kıymetli bir fırsat var. Cumhurbaşkanımız da bu istikamette çok güçlü bir davet yaptı ve bütün siyasete “gelin bunu birlikte yapalım” dedi. Bu değerli bir davettir, bunun kıymetlendirilmesi gerekir ki biz hakikaten her tarafıyla işleyen bir demokrasiyi, kurumlarıyla, kuruluşlarıyla, prensipleriyle, tarihi perspektifiyle daima birlikte bunu yapabilelim. Bunu tahminen de bilhassa 15 Temmuz darbe teşebbüsünden sonra milletimizin sokak sokak, semt semt, kent şehir ortaya koyduğu iradenin ve 251 şehidimizin anısına bir hürmet olarak da yapmamız gerekiyor. O denli bir anayasa yazalım ki o denli bir demokrasi inşa edelim ki bir daha bu tıp acılar bu memlekette yaşanmasın.”

Karar