EDA NARİN | KARAR
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) İstanbul Göç Araştırması 2020 raporunu yayımladı. Araştırma İstanbul Ticaret Üniversitesi’nden Prof. Dr. Necmettin Doğan, Bahçeşehir Üniversitesi’nden Dr. Rahime Süleymanoğlu-Kürüm, İstanbul Üniversitesi’nden Doç. Dr. Edip Asaf Bekâroğlu ve Lancaster Üniversitesi’nden Doç. Dr. Melis Cin tarafından yapıldı.
AHENKTEKİ EN BÜYÜK SORUN LİSAN BARİYERİ
Araştırma sonrası yayımlanan rapor Suriyeli göçmenlerin Türkiye’deki ahenk problemine ait çarpıcı dataları gözler önüne serdi. Göçmenlerin yüzde 92’si ahengin esas kriterlerinden olan lisan bariyerini mahzur olarak görürken, yüzde 86’sı ise toplumsal hizmetlere erişememekten şikayetçi. Ankete katılanların yüzde 69’u ise yalnızlığı günlük ömürlerinde sorun olarak görüyor.
SIHHATE ERİŞİMDE AYRIMCILIK MANİSİ
Günlük hayatın sıra sıhhat alanı da Suriyeli göçmenlerin ahenk sürecinde bir turnusol kağıdı misyonu görüyor. Göçmenlerin yüzde 65’i sıhhat alanında bir sıkıntıyla karşılaşmadıklarını belirtirken, yüzde 17’si ise sıhhat alanında yaşadıkları sorunların münasebeti olarak tekrar lisan yetersizliğini işaret ediyor.
Sıhhat erişimini kısıtlayan altı temel faktör şöyle sıralandı:
- Ayrımcılık nedeniyle sıhhat hizmetlerine başvurmayı erteleme
- Kâfi derecede bilgilendirilmeme
- Hastaneye ulaşım maliyeti
- Yoğunluktan ötürü randevu alamama
- Lisan sorunu nedeniyle kendini tabir edememe
- Ataerkil kültürel kıymetlerin bayanlar üzerinde yarattığı kısıtlar
EN ÇOK HASRET AİLEYE DUYULUYOR
Göçün ruhsal boyutu incelendiğinde ise göçmenlerin en çok hasretini duydukları şeyler söz haritasına şöyle yansıyor: “Aile, anne, baba, ülke, vatan, konut, inanç.”
BARINMA SORUNU AHENKTE KİLİT ROLE SAHİP
Toplumsal yaşama ahenkte barınma sorunu da kilit rol oynayan etkenlerden. Anket katılan göçmenlerin barınma alanında en çok şikayetçi olduğu şey ise mesken kiralarını ödemekte çektikleri zorluklar ve yaşadıkları konutların fiziki şartları.
Anket kapsamında göçmenlere yöneltilen “Tüm dayanaklarla birlikte ailenizin toplam aylık geliri ne kadar?” sorusuna yanıt verenlerin yüzde 25’i 2001-2500 TL ortasını işaret etti. Bu oran soruya gelen en yüksek oran olarak kayda geçti. Soruya gelen yanıtlar çapraz tahlillere alışılmış tutulduğunda ise 2000 lira altında geliri olanların ortalama 789 lira, 2001-3000 lira ortasında gelir elde edenlerin 850 lira, 3001 ve üzeri gelir elde edenler 1053 lira kira ödedikleri görüldü.
GELİR SARFİYATI KARŞILAMIYOR
Göçmenlerin yüzde 48’si gelirleri ile ailenin muhtaçlıklarını karşılayamadığını belirtirken, buna karşılık yalnızca yüzde 25’i karşılayabildiğini söyledi.
YARISINDAN FAZLASI DAHA UCUZ BESİNLERE YÖNELDİ
Son bir yılda ailede yaşanan zorlukların birinci sırasında yüzde 56’yla daha ucuz besinlere yönelmek yer aldı. Onu yüzde 32’yle yatak, koltuk masa üzere temel mesken eşyaları olmadan yaşamak takip etti.
GÖÇMENLER BİLGİLENDİRİLMİYOR
Suriye’de yaşanan iç savaş nedeniyle ülkelerinden ayrılıp Türkiye’ye geleli 10 yıl olan göçmenler hala ahenk sağlayabilmiş değil. Bunun da en büyük sebeplerinden biri devlet kademeleri tarafından kâfi bilgilendirmenin yapılmaması. Göçmenlerin yüzde 71’i Türkiye’de hakları ve alabilecekleri hizmetler konusunda bilgilendirmediklerini söylüyor ki bu bugün yaşanan sıkıntıların nedenine ışık tutuyor.
SÜREKSİZ EĞİTİM MERKEZLERİNİN KAPATILMASI EĞİTİMİ SEKTEYE UĞRATTI
Her bir insanın mecburî gereksinimlerinden ve haklarından biri de elbette eğitim. Savaşın alt üst ettiği hayatlarına devam etmeye çalışan göçmenlerin ise Türkiye’de eğitime ne derece ulaşabildiği meçhul. Toplumsal hayata ahenkte karşılarına çıkan lisan bariyeri, eğitim alanında da sorunun en büyüğü. Bu sorunu körükleyen en değerli kararlardan biri de 2019-2020 yılı prestijiyle süreksiz eğitim merkezlerinin kapatılması.
YARISI EĞİTİME ULAŞAMIYOR
Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) bilgilerine nazaran, eğitim çağında olan 1 milyon 82 bin 172 göçmenin yalnızca 648 bin 108’i eğitime ulaşabiliyor. Bu da neredeyse eğitim çağındaki göçmenlerin yarısının eğitime ulaşamaması demek.
ÖĞRENCİLERİN YÜZDE 29’U AKRAN ZORBALIĞINA MARUZ BIRAKILIYOR
İştirakçilerin yüzde 61’i çocuklarını maddi imkansızlık nedeniyle okula gönderemediğini belirtiyor. Çocukların okullarda karşılaştıkları zorluklar ortasında birinci sırayı yüzde 29’la “Türk öğrencilerin dışlaması” alıyor. Onu yüzde 27’yle “maddi imkansızlıklar” izliyor. Suriyeli ailelerin çocuklarıyla yaşadığı temel meseleler ortasında ise birinci sırada yüzde 36’yla “kavga etmeleri” var. Onu yüzde 29’la “Suriye kültüründen uzaklaşmaları” ve birebir oranda “Türk arkadaşlarının olmaması” takip ediyor.
YÜZDE 74.7’Sİ TÜRKÇE’YE HAKİM DEĞİL
Lisan bariyerinin ankete yansıyan sonuçları ise yaşanan meseleleri anlamada rehber niteliğinde. Göçmenlerin yüzde 74.7’si Türkçe’ye hakim değil. Bağlantının sekteye uğradığının ispatı niteliğinde olan bu oran ahenk süreçlerini zorlaştıran etmenlerin en başında yer alıyor. İştirakçilerin yüzde 65’i en çok lisan eğitimi alanında takviye almak istediğini beyan ediyor.
DIŞLANMIŞ HİSSEDENLER AVRUPA HAYALİ KURUYOR
“Türkiye’de kendinizi ne derece dışlanmış hissediyorsunuz?” sorusuna yüzde 38 “Hiç dışlanmış hissetmiyorum” karşılığını veriyor. “Dışlanmış hissediyorum” diyenler ise yalnızca yüzde 16. “Dışlanmış hissediyorum” diyenlerin yüzde 26’sı bir Avrupa ülkesine göç etmeyi düşünüyor. İştirakçilerin yüzde 42’si Türklerle irtibata geçerken dışlanma telaşı duyduğunu belirtiyor. En çok dışlanmış hissettikleri yerler ortasında mahalle yüzde 31’le birinci sırayı alıyor. Onun akabinde yüzde 23’le toplu taşıma geliyor.
TÜRKLER GÖÇMENLERİN KÜLTÜRÜ ETKİLEYECEĞİNİ DÜŞÜNÜYOR
Suriyeli göçmenlerin Türkiye ile olan ahengin bir ayağı da elbette insan münasebetleri. Bağlantının çift taraflı olduğu düşünülerek anket Türkiye vatandaşlarına da yöneltildi. Ankete katılan Türklerden yüzde 72’si “Suriyelilerin nüfus artışı Türk kültürünü olumsuz etkileyecektir” diyor. Bunu yüzde 58 ile “Suriye kökenli bir işverenim olmasından rahatsız olurum”, tekrar birebir oranla “Suriyeliler yalnızca makul bölgelerde yaşamalıdır” diyor. Oranların yüksek olduğu karşılıklar Suriyeli göçmenlere karşı olan algılara ait ipuçları veriyor.
Suriyeli mültecilerin Türk toplumuna tesirini nasıl değerlendiriyorsunuz? sorusuna ise iştirakçilerin %56’sı çok olumsuz, %27’si ise olumsuz karşılığını verdi.
GÖÇMENLERİN AHENK SAĞLAMASI NEDEN KIYMETLİ?
Göç Yönetimi Genel Müdürlüğü’nün (GİGM) datalarına nazaran, Suriyeli göçmenlerin yüzde 98’i süreksiz barınma merkezlerinde değil, kentlerde yaşıyor. İstanbul Göç Araştırması kapsamında yapılan saha çalışmasına nazaran de göçmenlerin yüzde 50’si Suriye’deki kaidelerin düzelmesi durumunda bile dönmeyi düşünmüyor. Bu 2 ana sebep Suriyeli göçmenlerin Türkiye’ye ahenk sağlayabilmesinin değerini açıkça gözler önüne seriyor. Öte yandan, Türk vatandaşlarının yüzde 78’i de Suriyeli mültecilerin kalıcı olduğunu düşünüyor.
AVRUPA KURULU’NA YAZILAN RAPOR DA ARAŞTIRMADA
Araştırmada, bir Suriyeli göçmenin Türkiye’ye ahenk sağlayabilmesi “herhangi bir yardım alamadan geçinebilmesi” olarak tanımlandı. Ahenk literatürünün değerli isimlerinden Han Entzinger ve Renske Biezeveld tarafından Avrupa Komisyonu’na yazılmış olan ayrıntılı rapora yer verilen araştırmada, ahengin gerçekleştiği dört alan dikkat çekildi: “Sosyoekonomik, kültürel, yasal/siyasal, konut sahibi toplumun tavırları.”
HER 10 TÜRKTEN YALNIZCA BİRİ GÖÇMENLERİN AHENK SAĞLAYABİLDİĞİNİ DÜŞÜNÜYOR
İstanbul Göç Araştırması’nın nicel kısmının bulgularına nazaran her 10 Türkiye vatandaşından ortalama 8’i Suriyeli mültecilerin topluma katkısı ve ahengi hakkında olumsuz fikirlere sahipken, yalnızca biri Suriyeli mültecilerin İstanbul’a ahenk sağlayabildiği kantinde. Ayrıyeten, Türk vatandaşlarının %84’ü şayet mümkünse Suriyeli mültecilerin ülkelerine geri gönderilmesini, %80’i de öteki ülkelere gitmelerinin teşvik edilmesi gerektiğini savunuyor.
YÜZDE 78’İ GÖÇMENLERİN AHENK SAĞLAYAMADIĞINI DÜŞÜNÜYOR
Ankete katılan Türklerin yüzde 78’i Suriyeli göçmenlerin İstanbul’a ahenk sağlayamadığını düşünürken, yalnızca yüzde 11’i uyumlu olduklarını düşünüyor. Suriyeli mültecilerin kendi içindeki farklılıkları Türk vatandaşların ahenk problemine bakışlarını değiştirebildiği de ankete yansıyan bir öteki nokta.
“DEZENFORMASYON YAYGINLIĞI OLUMSUZ YAKLAŞIMLARI ARTIRMAKTADIR”
Ankette, Suriyeli göçmenler hakkında fikirlerin şekillenmesinde medyanın da tesirli olduğuna yer verilerek, şöyle denildi: “Suriyeli mülteciler ile ilgili bilgileri ana akım medyadan alan bir Türk vatandaşı ile toplumsal medyadan alan biri ortasında farklı tavırlar oluşmasını bekleyebiliriz. İnternet kullanım sıklığı yahut haberleri takip etme sıklığının da tesirli olması mümkündür. Suriyeli mülteciler ile ilgili dezenformasyonun yaygınlığı, gerçek olmayan yahut abartılı telaffuzların internette denetimsizce yayılması, insanların kulaktan dolma bilgileri birbirine anlatarak olumsuz tavırların yaygınlaşması üzere faktörler Suriyeli mültecilerin ahengi ile ilgili olumsuz yaklaşımları da arttırmaktadır.”
TÜRKLERE NAZARAN AHENGİN ÖNÜNDEKİ EN BÜYÜK MANİ KÜLTÜR
Türk vatandaşları Suriyeli göçmenlerin neden ahenk sağlayamadıkları sorulduğunda en büyük etken olarak kültürü işaret etti. Vatandaşlar sırasıyla şunları söyledi: “Dil, Türklerle ortasındaki etkileşimin yetersiz olması, ahenk sağlamaya çalışmamaları, eğitim düzeylerinin düşük olması…”
AHENK İÇİN YASAL DÜZENLEME LAZIM
Suriyeli göçmenlerin Türkiye’ye ahenk sağlaması konusunda kuşkusuz en değerli adım yasal düzenlemelerde yapılacak değişiklikler. Türk vatandaşlarının yüzde 55’i Suriyeli göçmenlerin yasal statüsü olan “geçici koruma” halinin ahenk önünde bir mani olduğunu düşünüyor. Ayrıyeten Türk vatandaşlarının yüzde 53.4’ü belediyelerde Suriyelilere yönelik üniteler oluşturulması gerektiğini düşünüyor.
AHENGİN ÖNÜNDEKİ 3 BÜYÜK PÜRÜZ
Suriyeli göçmenlerin Türkiye’ye ahenk sağlayamamalarının önündeki en büyük 3 mahzur şöyle sıralanıyor: “Türkçe bilmemek, medyada çıkan olumsuz haberler, iş imkanlarının dar olması.”
Karar
