Türkiye Erozyonla Uğraş, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Muhafaza’nın (TEMA) kurucusu ve onursal lideri Hayrettin Karaca, 1. mevt yılında yâd ediliyor. ‘Toprak Dede’ ismiyle bilinen aktivist, Alternatif Nobel mükafatına layık görülmüş, Birleşmiş Milletler (BM) tarafından da ‘Orman Kahramanı’ seçilmişti.
HAYRETTİN KARACA’NIN HAYAT ÖYKÜSÜ
4 Nisan 1922 tarihinde Bursa’nın Bandırma ilçesinde dünyaya geldi. Babası Hocazade Halil Efendi, annesi Zehra Hanım olup her ikisi de Kırım muhaciriydi.
Liseyi bitirdikten sonra ailesinin triko-örme işinin başına geçip onu ülkenin en başarılı sanayi kuruluşlarından biri haline getirdi. Karaca firması Türkiye’de ihracatın artmasında değerli rol oynadı. Hayrettin Karaca bu bahiste şu sözleri kullanmıştı: “Ben endüstrici olmak istemiyordum. İstediğim edebiyatla ilgilenip kalan vaktimi tabiatla iç içe geçirmekti. Ancak o günlerde babamıza karşı çıkmak kelam konusu değildi.”
TÜRKİYE’NİN BİRİNCİ ÖZEL ARBORETUMUNU KURDU
50’li yaşlarında Türkiye’nin birinci özel arboretumunu kurdu. Yurt içi ve yurt dışında gezdiği her yerden tohumlar topladı, botanik bahçelerini gezdi, irtibatlar kurdu. Bugün Yalova’daki Karaca Arboretumu, dünyanın her yerindeki botanikçiler tarafından bilinmektedir. 14 bin tipi barındıran arboretum tıpkı vakitte ülkenin tehlikedeki tipleri için bir gen muhafaza merkezidir. Hannover Üniversitesi’nden ekoloji profesörü Franz H. Meyer, Hayrettin Karaca’dan, “Şimdiye kadar hiç böylesine şahsî çıkar gütmeden, kendini insanlığın faydasına çalışmaya adamış birine rastlamadım” diye bahsetmektedir.
Hayrettin Karaca, Türkiye Erozyonla Uğraş, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Korum Vakfı’nın (TEMA) kurucularındandır ve vakfın onursal lideridir.
HAYRETTİN KARACA NE VAKİT ÖLDÜ?
‘Toprak Dede’ etraf aktivisti Hayrettin Karaca, 20 Ocak 2020 tarihinde İstanbul’da 97 yaşında hayatını kaybetti. Cenazesi 22 Ocak 2020’de İstanbul Edirnekapı Şehitliği’ne defnedildi.
HAYRETTİN KARAC MÜKAFATLARI
1990 – Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi tarafından Fahri Doktora
1992 – Birleşmiş Milletler Etraf Programının ‘Global 500 Roll of Honour’ Mükafatı
1992 – Etraf Bakanlığı tarafından ‘Çevre Beratı’
1993 – Memleketler arası Olimpiyat Komitesi tarafından verilen ‘Çevre Ödülü’
1994 – Milletlerarası Lions Club tarafından ‘Melvin Jones Fellow Mükafatı
1994 – Etraf Bakanlığı tarafından ‘Üstün Hizmet Ödülü’
1995 – ODTÜ tarafından ‘Felsefe Onur Doktorası’
1995 – Ege Üniversitesi ‘Fahri Doktora’sı
1996 – Ulusal Olimpiyat Komitesi ‘Fair Play’ Mükafatı
1996 – Gazeteciler ve Müellifler Vakfı ‘Hoşgörü Ödülü’
1997 – Atatürk Kültür Merkezi tarafından ‘Şeref Üyeliği Beratı’
1997 – Kırıkkale Üniversitesi birinci Fahri Doktora unvanı
1997 – Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Mükafatı
1997 – ÇEVRETED tarafından ‘Çevreted 97 Onur Ödülü’
1998 – Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ‘2000 Yılının Öncüleri’ Mükafatı
1998 – Genç Hukukçular Derneği tarafından “Yılın Yurttaşı” Mükafatı
1998 – Türkiye Çocuk Mecmuası tarafından Babalar Günü nedeniyle ‘Toprak Baba’ unvanı
1998 – Anadolu Üniversitesi Fahri Doktora Mükafatı
1998 – BİLSES Vakfı ‘Çevre Ödülü’
1998 – Ankara Çankaya İzci Kümesi tarafından ‘Yılın Tabiat Dostu’ Mükafatı
1999 – Ankara Gazeteciler Cemiyeti tarafından ‘Yılın Adamı’ Mükafatı
1999 – Türk Dünyası Müellifler ve Sanatkarlar Vakfı tarafından ‘Türk Dünyasına Hizmet Ödülü’
2005 – TBMM Onur Mükafatı
2012 – Right Livelihood Award (Alternatif Nobel Ödülü)
2013 – Birleşmiş Milletler ‘Orman Kahramanı Ödülü’
Karar
