VakıfBank Kültür Yayınları’nın (VBKY) okurla buluşturduğu ‘İbn Tufeyl Aklın Hayatı’nda, çağdaş Batı ideolojisini etkileyen Tufeyl’in görüşlerini ve çalışmalarını içeren kapsamlı biyografisi yer alıyor.

New York Üniversitesi’nde ideoloji tarihi profesörü Taneli Kukkonen tarafından kaleme alınan kitap, 12’nci yüzyılın niyet yapısını ve Batı Müslümanlığının akılcılığını ortaya koyması açısından da kıymetli bir kaynak.

ROBİNSON CRUSOE’YA İLHAM OLDU

Türkçe çevirisini Zeliha Yılmazer’in yaptığı kitap, sufi, tabip, müzik bilimci, alim ve saygın felsefeci İbn Tufeyl’i en değerli yapıtı kabul edilen ve İslam kanısına emsalsiz katkıda bulunan Hay bin Yakzân doğrultusunda anlatıyor. Bu eser Kukkonen’a nazaran gerek içerik gerek transfer açısından baştan sonra sıra dışı bir yapıya sahip.

“Hay, tabiatın keşfi ve kaçınılmaz fethi üzerine ayrıntılı anlatısı ve peşi sıra manevi bir aydınlanmanın vuku bulmasıyla, erken periyot çağdaş okurda, yesyeni ve heyecan verici bir yankı uyandırmıştır” diyen Kukkonen, Hay’ın, çeşitli Avrupa lisanlarına çevrilmesiyle, Daniel Defoe’nun Robinson Crusoe’sunun ve emsal yapıtların yazılmasına yol açtığını söylüyor. Kukkonen, Batılı okurun, akılcı sorgulamanın İslam kanısındaki rolünü pahalandırmak için Hay’a başvurmaya devam ettiğinin bilgisini veriyor.

BATI’DA IDEOLOJININ TAM KALBİNDE

Kukkonen, İbn Tufeyl’in Müslüman Batı’da ideolojinin yerelleşmesinin tam kalbinde bulunduğunu belirtiyor, akabinde onun çalışmalarını hayatının kırılma noktalarıyla iç içe sıralıyor. Kitapta, ilerleyen çağlarda Tufeyl’i övenlerin birçoklarının, her şeyden evvel onun ideoloji alanındaki başarılarına işaret ettiğine dikkat çeken Kukkonen, “İbn Tufeyl’in klâsik bir İslami eğitim aldığından emin olabiliriz.

Bu eğitim, okuryazarlık yeteneği, Arap lisanı grameriyle Kur’an ve hadisler üzerine kapsamlı bir çalışmayı içerir… Buna karşılık, İbn Tufeyl’in sonraki edebi ve şiirsel muvaffakiyetleri, bize eğitiminin, Arap kültürünün seküler istikametleri üzerine çalışmaları da içerdiğini gösteriyor” diyor. Tufeyl’in İslam niyetine yaptığı değerli katkı Hay bin Yakzan’da yer alırken, yapıtın tüm ayrıntıları Kukkonen’ın kitabında genişçe bedellendiriliyor.

HAY’IN İÇERİĞİNDE NELER ANLATILIYOR?

Hay, kısa bir metin. Lakin sırf felsefi içeriği açısından değil, sürükleyici bir okuma yapmayı sağlayan anlatımı ve detayları açısından da güçlü bir eser. Kukkonen’a nazaran bu ayrıntılar, Hay’ın kurmaca cihanını detaylandırırken vakit zaman İbn Tufeyl’in hiç ayak basmadığı topraklara da ışık tutuyor. Eser dikkatlice okunduğunda ise İbn Tufeyl’in neyi nasıl gördüğüne dair bilgiler veriyor. Hay bin Yakzân, ana karakter Hay’ın maddi hudutlar ve duyumların ötesine uzanan yolcuğunu anlatıyor.

Kukkonen, kitapta kelamlarına şöyle devam ediyor: “Hay’ın temel anlatısı, Hay’ın bir bebekten, kusursuz bir beşere evrilişini tasvir eder… İbn Tufeyl’in felsefi romanının başkahramanı Hay, daha çok pratik zekâsıyla, ferdî tetkikle vardığı dünya görüşüyle ve var olan bu niteliklerin müellif İbn Tufeyl’e kadar genişletilebilmesi temayülünün varlığıyla ün kazanmıştır. Ben de bir tarihçinin gözünden, Hay bin Yakzân’ın erken Muvahhidler periyodu boyunca Müslüman Batıda mayalanmış harikulade kültürel ve ilmi yapının müstesna bir değerlendirmesi olarak okunabileceğini göstermeye çalıştım.”

EŞSİZ BİR MUVAFFAKIYETE ULAŞTI

İbn Tufeyl’in çalışmaları ve ilgi alanları doğrultusunda ortaya koyduklarıyla eşsiz bir muvaffakiyete ulaştığını söyleyen Kukkonen “Onun başarısı, tıp hekimlerinin, Aristotelesçi filozofların ve mutasavvıfların kavrayışlarını kapsayabilecek azametli bir entelektüel senteze ulaşılabileceğini, bahadır ve kendinden emin biçimde tabir etmesinde yatar” diyor. 12’nci yüzyıl İslam dünyasını etkileyen Endülüslü İbn Tufeyl, geçmişte olduğu üzere gelecekte de Batı fikir dünyasında yer edinmeye devam edecek.

KÜNYE

Yayınevi: VBKY

Kitabın ismi: İbn Tufeyl Aklın Hayatı

Müellif: Taneli Kukkonen

Mütercim: Zeliha Yılmazer

Sayfa sayısı: 224 sayfa

Fiyatı: 28 TL

Karar