Çarşamba günü de dijital siyasetler aksiyon planı lansmanına katıldım. Açıklamalar, sorular, cevaplar… Genel hepimizin alıştığı bir sunum dinleyeceğimi düşünerek tabi… Yanıldım. Neden mi?

SEMRA ALKAN

DEVA Partisi Genel Lideri Ali Babacan ve Dijital Dönüşüm ve Teknoloji Siyasetleri Lideri Burak Dalgın’ın sunumlarını izlerken bir orta Apple’ın marka lansmanında üzere hissettim. Sahnenin tasarımı, izleyicilerin çoğunlukla gençler olması ve her alanda rahatlık teması… Muhakkak ki art planda önemli emek sarf edilmiş…

‘Fikir ve üretim üssü olan bir Türkiye hayal ediyoruz’ mottosu dikkat cazipti doğrusu… Bir de ‘fikir ve üretim’ kavramlarına ne kadar hasret kaldığımızı belirtmeden olmaz sanırım… Ayrıyeten ne vakittir bu türlü güler yüzlü bir sunum izlememiştim. Çünkü siyasette asık hızlar normalimiz oldu mlesef…

Sunumda espriler arkası sıra geldi. Bilhassa Silivri soğuktur başlığında kahkaha sesleri yükseldi. Ve lakin Silivri soğuktur konusunda kahkahalar biraz acı geldi. Kahkahaların bir bıçak yarası üzere canımı acıttığını hissettim. Hem de ta derinden… Güya bir orta maviye hasret kalanların çığlıklarının kahkahalara karıştığını hissettim.

Bir de nedense eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın işverenlere ter içinde kalarak yaptığı sunum geldi aklıma doğrusu… Hala merak ediyorum Albayrak’ın sunumunu en önden izleyen tecrübeli iş adamları Tuncay Özilhan ve Hüsnü Özyeğin o anlarda neler düşündü diye…

Liyakat kavramının ne kadar vazgeçilmez olduğunu düşünmüş olabilirler mi?

Kim bilir?

***

PARLEMENTER SİSTEM GEÇİŞ SÜRECİYLE İLGİLİ BELİRSİZLİK DEVAM EDİYOR

Toplantı sonrasında bir küme gazeteci Babacan’a sorular sorduk.

Öncelikle tezkere konusu gündeme geldi. Babacan bu bahiste şunları söyledi:

“Partimizin yetkili konseylerinde uzun kapsamlı bir kıymetlendirme yaptık. Ortamızda ‘evet’ diyelim diyen de ‘hayır’ı savunan da vardı. Her iki argümanın da haklı istikametleri bulunuyordu. Sonunda çekimser kalma kararı aldık. Ve milletvekilimiz Mustafa Yeneroğlu’na telefon açarak ‘partimizin görüşü bu biçimde fakat son karar sizin’ dedim. O da emsal niyetler içindeydi.

Öteki kıymetli mevzuda parlamenter sistem süreciyle ilgiliydi.

“Sadece parlamenter sistemle ilgili çalışmanın tamamlanmasının yetmeyeceğini, geçiş süreciyle ilgili çalışmanın da ortaya konması gerektiğini çok önemsiyorum. Şu anda masanın gündeminde geçiş süreci yok.”

Açıkçası geçiş süreci önümüzdeki süreçte en zorlayıcı ve en stratejik bahislerin başında gelecek fikrindeyim. Çünkü şu ana kadar bu mevzuyla ilgili elimizde net bir data yok. Bildiğimiz altı partinin parlamenter sistem konusunda bir masa etrafında çalıştığı… Ki bu çok olumlu… Geçiş sürecinin nasıl olacağını bilmiyoruz. Belirsizlik kavramı gitgide daha da güçleniyor güya. Ki tüm bu belirsizliklerle birlikte Erdoğan faktörünü de unutmamak gerekiyor.

Babacan’ın küme toplantısında Kemal Kılıçdaroğlu’nun linç imajlarının izlettirilmesiyle ilgili söyledikleri:

“Siyasal şiddet bağlamında Sayın Erdoğan’ın yaptıklarını, tavrını ülkemiz ismine tehlikeli buluyorum. Bütün yetkileri aldı, lakin bu birebir vakitte bütün sorumluluğu da üstünde toplamak demek oluyor. Fakat bu sorumluluğun gerektirdiği bir duruş sergilemiyor, sessiz kalıyor. Meğer sorumluluk duyması lazım, sorumluluğuna dair güçlü bir sinyal vermesi lazım, kolluk kuvvetlerine bu bildirisinin gitmesi lazım.”

Öteki bir bahis da ekonomi… Babacan’ı görüp de iktisat sormadan olmaz sanırım. Bu hususta söyledikleri:

“Şu anki durum 2001 krizinden daha makûs değil. Bence Sayın Erdoğan ekonomiyi hâlâ düzelteceğini düşünüyor. Ekonomiyi toparlayıp, seçime o denli gitmek istiyor. Hâlâ zihninde olup şimdi yapmadığı işler var. Sonuna kadar deneyecek. Bu iktidar iş başında olduğu sürece bu ülkenin iktisadı toparlanmaz.” Ayrıyeten Babacan, milletlerarası fonların temsilcileriyle de görüştüklerini belirtti.

On büyükelçi konusunda söyledikleri:

“Her iki tarafta birbirine onurlu bir çıkış kapısı açmak istedi”

“Böyle bir yol de pek yok. 10 ülkenin büyükelçisi bir ortaya gelip ortak bir açıklama, ortak bir tutum… Bu büyükelçiler muhakkak bir ülke kümesini temsilen de bunu söylemiyorlar. Dense ki mesela Avrupa Kurulu’na üye ülkelerinin büyükelçileri ya da Avrupa Birliği’nin büyükelçileri ya da D-7, D-8’e üye ülkeler ismine değil, ismini koyamayacağımız bir küme büyükelçi geliyor, bir açıklama yapıyor. Ki bu açıklama nitekim bizim iç sorunlarımızla alakalı. Bunun ben metot olarak son derece yanılgılı olduğunu düşünüyorum. Sonuçta bir kusur yaptılar. Ve bu diğer yanılgıya neden oldu, büyükelçileri göndereceğiz üzere bir telaffuz de küsurdu. Sonra enteresan bir diplomasi trafiği işledi. Yapılan açıklamaları o ülkeler kendi anlamak istedikleri üzere okudular, Sayın Erdoğan da kendi anlamak istediği üzere okudu. Güya yeniden diplomasiyle iş bir hal yoluna girdi üzere okuyorum. Bilhassa İngilizce açıklamayla Türkçe açıklama ortasındaki o farklar. O da çok enteresan yani. Herkes istediği üzere anlıyor. Bütün bunlar kriz daha da büyümeden çözülsün diye. Bir de her iki tarafta birbirine herhalde onurlu bir çıkış kapısı açmak istedi.”

***

Teknoloji alanında bu derece rekabet kızışmışken Amerika, Çin alıp başını gitmişken, şirketlerin trilyon kıymetleri havada uçuşurken ve Avrupa bile geride kaldığını düşünürken, Türkiye’nin teknolojide atılımı nasıl yapacağını Burak Dalgın şu halde cevapladı:

“Öncelikle teknoloji alanında Amerika ve Çin’e nazaran Avrupa geri kaldı. Şu an adeta bir kast siteminin oluştuğunu söyleyebiliriz. Dorukta iki tane oyuncu var. Amerika ve Çin… Bunlar ortayı açmış durumda. Ondan sonraki ikinci ligde Avrupa var. Tahminen Güney Kore, tahminen Tayvan, tahminen Singapur… Bir de başkaları var. Biz Türkiye olarak öbürleri kümesinin içindeyiz.

Biz bu ligleri olağan takip edersek, bir üst lige çıkalım, sonra en üst lige çıkalım diye… Bu biçimde ilerlemek mümkün değil. Lakin muhakkak alanlarda bunu yapmak mümkün olabilir. Dünyada konutlara birinci fiber optiği en fazla götüren ülke Güney Kore’dir. Bundan 10 sene evvel. Biz de bu tip kesimlere dayanak olursak ya da oyuncular bulabilirsek ilerlemek mümkün. Örneğin, Türkiye’nin birinci milyar dolarlık şirketi oyun bölümünden çıktı. Peak Games firması. Benzeri örnekler demek ki çıkabiliyor, kâfi ki girişimciliğin önünü açalım. Yani sıçrama alanlarına yatırım yaparsak, bu alanlardan bu türlü şirketler çıkabilir. Hasebiyle Türkiye’deki teşebbüsçü gücüne güveniyoruz. Bu noktada, Avrupa’ya nazaran avantajlı olduğumuzu düşünüyorum.”

Babacan’ın bu hususta söyledikleri:

“Biden idaresi iş başına geldikten sonra bilhassa Çin’le münasebetler açısından çok kıymetli stratejik karar aldılar ve teknoloji ve ekonomiyi ulusal güvenlik sıkıntısı olarak bundan sonra değerlendirecekler. Münasebetiyle sıçrama konusu çok değerli. Bizim her mevzuda ilerleme amacı koymamız kaynakların hakikat harcanmayacağı manasına gelir. Aşikâr alanları seçmek ve o alanlarda ağırlaşıp, o alanlarda sıçrama modeli geliştirmek değerlidir. Bunun tabi daha gerçekçi olduğunu düşünüyorum.”

Burada şöyle bir ekleme yapmak isterim: Türkiye’nin savunma endüstrisindeki teknoloji geliştirme çalışmaları hakikaten umut verici. Hasebiyle savunma endüstrisindeki know-how’ı genele bir manada özel kesime yayabilirsek sıçrama konusu biraz daha hızlanabilir. Aslında daima söylenen gelişmelerin öncelikle askeri alanda olduğu sonrasında günlük hayatımıza ulaştığıdır. Münasebetiyle bu alanda Avrupa’ya nazaran bahtımızın yüksek olduğu niyetindeyim.

***

Son periyotta Tesla’nın inanılmaz yükselişi otomotiv pazarında rekabetin kurallarını da değiştirdi. Tabi gözler ister istemez TOGG markasına çevriliyor. Türkiye’nin arabasıyla ilgili Babacan’ın söyledikleri:

“TOGG markası yerli araba telaffuzuyla çıktı. Bunun tasarımı öbür bir ülkede yapıldı. Farklı farklı komponentler… Her biri farklı ülkeden gelen şeyler de oluyor. Lakin bu işin tabiatında var. Zati burada yanlış olan yerli, ulusal araba diye ortaya çıkmaktır. Ayrıyeten yerli ulusal telaffuzunun yanında maliyet yapısının yüklü olarak ithal olması nedeniyle gerçek bir telaffuz değildir. Nihayetinde TOGG markasının iyi sonuçlar vermesini ümit ederiz.”

Bu noktada, maliyet yapısının yüklü olarak ithal olması otomobilin maliyetinin artacağı manasına gelmez mi? Döviz kuru bu formda devam edecek olursa otomobilin satış fiyatının beklenenden daha yüksek olacağı sonucunu da ortaya çıkarabilir.

Aslında elektrikli otomotiv dalındaki süratli değişimi ve münasebetiyle TOGG markasının tüm bu değişimlere hangi stratejilerle yanıt vereceği konusunu TOGG Ceo’su Gürcan Karakaş’dan dinlesek ne hoş olur.

***

Sunumda kıymetli gördüğüm başlıklar ise…

Büyük bilgi atağı, Silikon Vadisi’ne büyükelçi atanması, dijital oturma müsdesi, dijital dönüşüm, teknoloji ve girişimcilik için başka bir bakanlık kurulması, yapay zeka etik şurası hususları ilgi cazipti doğrusu… En dikkatimi çeken de ‘dünyada önde gelen isimlerden oluşan bilim ve teknoloji istişare şurası kuracağız’ kısmıydı.

Çünkü istişare kavramını o kadar unuttuk ki… O kadar hasret kaldık ki…

Sunum esnasında sorular ortasında en aklımda kalan cümle ise…

Napolyon’un ‘para para para’ kelamı yerine data veri bilgi kelamının gelmesi… Aslında bu cümle şu an yaşadığımız değişimi tüm çıplaklığıyla gözler önüne seriyor.

TÜRKİYE TRENİ KAÇIRIYOR MU?

Son periyotta hepimizin lisanında moda bir tabir var ya… Benim alanım iktisat, benim alanım dış siyaset benim alanım şu, benim alanım bu… O vakit ben de benim alanım ile cümleye başlamak isterim. Lakin biraz farklı açıdan…

Benim alanım teknoloji, bilişim olmadığı için Deva Partisi’nin yarına atılım aksiyon planını yapay zekâ teknolojileri alanında uzman bir arkadaşıma sordum. Çünkü asıl işin mutfağında olan bir kişinin bu aksiyon planı hakkında ne düşündüğünü merak ettim. Ve şunları söyledi:

“Eylem planından evvel şu anki tabloyla ilgili birkaç kelam etmek isterim. Şayet bu formda devam edilirse Türkiye’de teknoloji konusunda treni kaçıyoruz. Şu an Türkiye’de teknoloji konusunda yapılanlar bir manada makyaj! Aslında ortaya çıkan sayılardan, sonuçlardan da muhakkak… Dünya genelinde rekabet kızıştı. Haliyle rekabet artınca senin daha iyi bir şeyler yapman gerekiyor. Bu da maliyet manasına geliyor ki şu anda genel manada maliyetler de arttı. Öteki taraftan ülkemizin bu ağır havasında işlerin ortaya çıkması, bizim dünyayla rekabet etmemiz çok sıkıntı, hatta hayal…

Örneğin uzun vadeli araştırma geliştirme projelerine, daha odaklanılmış projelere gereksinim var. Bu ortamda nasıl odaklanacaksınız? Teknolojik bir eser çıkarmak ve bunun küresel bir markaya dönüştürülmesi gerekiyor. En kıymetlisi uzmanlaşmış takımlara muhtaçlık var. Oysa etrafımdaki birden fazla arkadaşım yurtdışına nasıl giderim hesabı içinde şu an… Ve iş bulan gidiyor. Hem de gerisine bile bakmadan gidiyor.

Ve hareket planındaki ayrıntılara bakınca birinci söyleyebileceğim derslerine iyi çalışmışlar. Hamaset yapmıyorlar. Ayakları yere basan bir plan. Tabi üzerinde daha fazla çalışılabilir mi? Evet. Hasebiyle bölümden biri olarak bunun bedelli olduğu niyetindeyim. Keşke Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı da hareket planından birtakım unsurları süratlice gündemine alsa ve çabucak uygulasa… Lakin sanmıyorum.”

Karar