Türkiye Kamu Başdenetçisi Erdem Malkoç, Ermenistan ordusunun Dağlık Karabağ’da işlediği savaş kabahatlerinin yer aldığı raporu, dünyanın birçok yerine ve bilhassa Avrupa Birliği ülkelerinin parlamentolarının insan hakları kurullarına göndereceklerini söyledi.

Kamu Denetçiliği Kurumunca hazırlanan raporda Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ bölgesinde Ermenistan ordusunun yaptığı insan hakları ihlallerine ait kanıtlara yer verildi.

Rapora ait AA’ya açıklamalarda bulunan Malkoç, ombudsmanların iki vazifesinin bulunduğuna işaret ederek, bunlardan birincisinin ülkede kamu hizmeti sunan yönetim ile vatandaşlar ortasındaki sıkıntıları orta buluculuk tekniğiyle gidermek, ikincisinin de ulusal ve memleketler arası alanda insan haklarının korunması ve geliştirilmesi için çalışmalar yapmak olduğunu söyledi.

Raporun hazırlanma sürecinde, Azerbaycan’a giderek Ermenistan ordusunun hücumlarında ziyan gören sivil yerleşim yerlerinde incelemelerde bulunduklarını anlatan Malkoç, “Azerbaycan’a yaptığımız seyahatte, bilhassa savaş alanları dışındaki sivil yerleşim bölgelerinde, Gence, Terter, Goranboy, Ağdam hatta Bakü civarında füzelerle vurulan yerleri dolaştık. Gence, savaş alanının kilometrelerce dışında olmasına karşın Ermenistan’dan atılan füzelerle vuruldu, Terter de tıpkı halde vuruldu.” diye konuştu.

SİVİL YERLEŞİM YERLERİNİ VURMAK İNSANLIK KABAHATİ

Malkoç, Ermenistan’ın hücumları sonucu 94 sivil Azerbaycan vatandaşının hayatını kaybettiğini, 414’ünün de yaralandığını tabir etti.

Malkoç şu değerlendirmelerde bulundu:

“Savaşın olmamasını hepimiz temenni ederiz lakin milletlerarası hukuka nazaran legal müdafaa ve gibisi nedenlerle savaş cephede olabiliyor. Lakin taammüden, bilerek savaş cephesinin 100-150 kilometre ötesindeki sivil yerleşim bölgelerini vurmak bir insanlık kabahatidir. Bu, Avrupa İnsan Hakları Kontratı’nda belirtilen temel haklara, Cenevre Sözleşmesi’ne terstir.”

YASAK SİLAHLAR KULLANILDI

Azerbaycan’daki incelemelerinde, akınların elim sonuçlarına tanıklık ettiklerini söz eden Malkoç, “Saldırılar sonucu ölen insanların yakınlarıyla, yaralananlarla konuştuk. Annesi ve babasını kaybeden çocuklarla konuştuk. Yıkılan okulları, meskenleri gördük. İbadethanelerin bu hücumlardan ötürü uğradıkları ziyanı gördük. Etrafın nasıl tahrip edildiğini, yasak silahların, bombaların nasıl kullanıldığını gördük. Raporda hepsini anlattık.” dedi.

Malkoç, 7 kısımdan oluşan raporda, “Dağlık Karabağ sorunu”, “Yerinde inceleme sonucunda elde edilen tespitler”, “İnsan hakları açısından çatışmaların değerlendirilmesi” üzere başlıkların bulunduğunu aktararak, “Bunun dışında raporumuzda, Ermenistan silahlı kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen hücumların kronolojik sıralamasını yaptık. Ermenistan silahlı kuvvetlerinin hücumları sonucu hayatını kaybeden sivillerin fotoğraflarını ve nerelerde şehit edildiklerini başka ayrı inceledik.” bilgisini paylaştı.

Bu raporla tarihe not düşmek istediklerini lisana getiren Malkoç, şunları kaydetti:

“Savaş hatası işleyenlerin, sivilleri katledenlerin, çevreyi tahrip edenlerin, gecenin 01.00’inde 1 yaşındaki çocukları yahut yaşlıları, savaşla ilgili olmayanları öldürenlerin tespitini yaparak, bunların milletlerarası mahkemede yargılanması için efor göstermeye çalıştık. Raporu, bu haftadan itibaren Türkiye’deki ilgili kurum ve kuruluşlar ile dünyadaki bütün insan hakları kurumlarına, ombudsmanlara ve insan hakları savunucularına göndereceğiz. Avrupa Birliği ülkelerinin parlamentolarının insan hakları kurullarına göndereceğiz. Ayrıyeten alışılmış Azerbaycan’a da göndereceğiz. İnsanlık ve insan hakları ismine sorumluluğumuzu yerine getirmeye çalıştık. Bundan sonrası memleketler arası başka kurumların işi. Bu kabahatleri işleyenleri, sivilleri katledenleri, Cenevre Sözleşmesi’ne, Avrupa İnsan Hakları Kontratı ve İnsan Hakları Üniversal Bildirgesi’ne ters davrananları yargılamak için savcıların, mahkemelerin önüne çıkarmak, elbette diğerlerinin da sorumluluğundadır. Bize düşen misyon bunları kayıt altına almaktır.”

RAPOR YARGILAMALARDA KANIT OLACAK!

Ermenistan’ın savaş cürmü işlemesine karşın kendisinden hesap sorulmayacağını düşündüğüne dikkati çeken Malkoç, “Unuttukları bir şey var, artık dünya eski dünya değil, Azerbaycan eski Azerbaycan değil, Türkiye eski Türkiye değil. Münasebetiyle kendilerini bugüne kadar şımartanların koruyacağını zannediyorlar. Lakin bu rapor, Ermenistan’ın insan hakları ihlalleri karşısında memleketler arası yargılamada kanıt olacak.” diye konuştu.

MESCİTLERİ DOMUZ AHIRINA ÇEVİRMİŞLER

Malkoç, Ermenistan’ın 10 Kasım’da yürürlüğe giren ateşkesin akabinde geri çekilmesiyle işgal ettiği bölgelerdeki tahribatın ortaya çıktığını belirterek, “Şuşa, Ağdam, Terter ve Kelbecer’de, tarihe karşı işledikleri cürümler var. Mescitleri domuz ahırına çevirmişler, Müslümanların mezarlarını tahrip etmişler. Bu olacak şey mi? Hocalı’daki katliamın yahut gibisi katliamların, bunların hesabı kesinlikle sorulacak ki bundan sonra kimse bu türlü yanlışlara yürek edemesin.” sözlerini kullandı.

RAPORDA NELER VAR?

Ermenistan tarafından çatışma bölgelerinden epeyce uzaktaki sivil yerleşim yerlerinin maksat alındığının vurgulandığı raporda, “Ermenistan Silahlı Kuvvetleri, sivil yerleşim merkezlerine saldırarak, misket bombası üzere ayrım gözetmeyen ve bu nedenle kullanımı yasaklanmış silahları kullanarak hem sivillerin ömür hakkını ihlal etmiş hem de Memleketler arası İnsancıl Hukuku kapsamında savaş cürmü işlemiştir.” sözleri kullanılıyor.

Rapordaki, füzelerle vurulan sivil yerleşim yerlerinin fotoğrafları yaşanan yıkımı gözler önüne sererken, hücumlarda 3 bin 410 müstakil konut, 120 çok daireli konut binası ve 512 sivil tesisin ağır hasar aldığı belirtiliyor.

Taarruzlar sonucu yakınlarını kaybedenlerle yapılan görüşmelerin de anlatıldığı raporda, Gence’deki bir konut ziyaretine ait “Saldırıda anne ve babası ile büyükannesini kaybeden 2 yaşındaki Nilay’ın teyzesi ile tanışılmıştır. Teyzesi, Nilay’ın annesinin gebe olduğunu, doğmamış kardeşini de kaybeden Nilay’ın daima ağladığını ve annesini sorduğunu belirtmiştir.” bilgisi aktarılıyor.

Karar