Dolar yükselmeye devam eder mi, daha ne kadar yükselir, merak konusu oldu. Geçen cuma 10 lirayı aşan kur, sırf 3 günde yaklaşık yüzde 10 yükseldi 11 lira sonuna dayandı. Gece saatlerinde 10,97’yi gören dolar/TL, bugün 10,72’lerde seyrediyor. Euro/TL 12,43’ü gördükten sonra, bugün 12,14 seviyesinden el değiştiriyor. Sterlin/TL ise 14,490’dan satılıyor.
DOLAR NEDEN ARTAR?
Geçtiğimiz günlerde 10 TL düzeyine yükselen dolar TL kuru, 18 Kasım itibariyle 11 TL hududuna dayandı.
Döviz kurunu etkileyen esas ögeler; FED kararları, IMF, Milletlerarası ticaret, cari açık, para ünitesine olan arz-talep, enflasyon değişimleri, ekonomik bağlantılar, yurt içi ve yurt dışı faiz oranları, turizm ve dış münasebetler olarak tanımlanabilir.
DOLARIN YÜKSELMESİNİN NEDENLERİ
Bir ülkenin ithal ettiği eser kalemi ve hizmetlere ödediği ölçü, ihraç ettiği mal ve hizmetlere ödediği ölçüsü aşıyor ise cari açık oluşur. Ülkede cari açığın oluşması döviz kurlarının artması demektir. Ayrıyeten Dövizin ve doların yükselmesinin onlarca nedeni vardır.
Talep, bir mal ya da hizmete olan ilginin artması sonucu oluşur ve bu da o mal ya da hizmetin bedelini arttırır. Tüm tüketim mallarında olduğu üzere, para üniteleri ve borsalar için de bu geçerlidir. Münasebetiyle dolar da bu kural kapsamında kıymetlenir ya da bedel kaybeder. Doların fiyatı artıyorsa talep artmıştır. Bu noktada yatırım yapma yönelimlerinin de arttığını söyleyebiliriz.
DOLAR NEDEN YÜKSELİYOR?
Finans Uzmanı Prof. Özgür Demirtaş, doların artışının nedenini, “Başka Türkiye yok” diyerek şu halde özetledi:
“Size Yalvarıyorum artık yanılgı yapmayın. Faiz niyet Enflasyon PATLAR. Faiz tabiatıyla değil de BUYRUKLA fikir: Dolar, Euro, Altın, Emlak, Arsa, Her türlü Mal fiyatı FIRLAR. O denli olunca bunları elinde tutan Zenginler daha GÜÇLÜ, malı mülkü olmayan yoksullar daha YOKSUL olur.”
VVV
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ‘faiz indirin’ davetine karşı çıktığı için geçen ay vazifeden alınan Merkez Bankası Para Siyaseti Şurası üyesi Prof. Dr. Semih Tümen’den de çarpıcı bir paylaşım geldi. Tümen, “Başarı talihi olmayan bu irrasyonel deneyi bir an evvel terk edip Türk lirasının bedelini koruyacak, Türk halkının refahını gözetecek kaliteli siyasetlere bir an evvel dönmemiz gerekiyor” dedi.
DOLARIN YÜKSELMESİNE EKONOMİSTLER NASIL YORUMLADI?
Mahfi Eğilmez:
“Bu yeni program çerçevesinde eski bir telaffuzun daima tekrarlanması kelam konusu: ‘Faiz neden enflasyon sonuçtur.’ Buna ek olarak ‘kurun yükselmesinin istihdamı artıracağı’ ve ‘fahiş fiyat artışıyla uğraş edileceği’ telaffuzları de var. Bütün bu açıklamalar zati kurdaki artış nedeniyle ürkmüş bulunan piyasada uygundan güzele endişe yarattığı için USD/TL kuru birkaç saat içinde yüzde 7 dolayında kıymet kaybetti. Türkiye, sabit kur rejimine has olan devalüasyonun dalgalı kurda da olabileceğini bir kere daha kanıtlamış bulunuyor.”
Ekonomist Uğur Gürses:
“Vatandaş çok ağır bir bedelle, ‘faiz kamburundan’ kurtulduğunu sanırken ‘yoksulluk kamburunun’ sırtına yüklendiğini görecek… Çok yazık.”
Ekonomist Prof. Dr. Veysel Ulusoy:
“Üç basamaklı enflasyona gerçek… Bilerek, isteyerek… Ülkenin sahibi yok ortada, batıyoruz.”
Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu:
“Faizleri düşüreyim derken devletin bütçesini çökertiyorlar ! Artık Hazine fakat %20’nin üzerinde bir faizle borçlanacak! Bu bir döviz krizidir.”
Ekonomist Ümit Akçay:
“2 ayda TL’nin yüzde 26.89 değersizleşmesi bir döviz krizidir. 23 Eylül’deki faiz indirimi süreci başladığından bugüne yaşananlar, karşımızda işlemeyen iki modelin olduğunu gösteriyor. 2001-2013 modeli de, 2013-2021 modeli de işlemiyor. Bunları aşacak önemli alternatifleri konuşmadığımız sürece bir krizden başkasına sürükleneceğiz.”
Karar
