Kasım peş peşe artırım haberleriyle başladı. Fiyatı 10 gün evvel 22 kuruş artan otogaz 49 kuruş daha zamlanarak 7 liraya dayandı. Alkollü içeceklerin fiyat listesi de güncelledi. Elektrik üretiminde kullanılan doğalgaza yüzde 46, endüstrideki doğalgaza ise yüzde 48 artırım yapıldı. Elektrik üretiminde tarife üç ayda iki kat, endüstride ise bir yılda yüzde 115 arttı. Konutlardaki tarifede değişikliğe gidilmemesi ‘seçime dönük hamle’ olarak yorumlansa da dolaylı artırımların vatandaşın hayatını direkt etkileyeceği vurgulandı.
‘SANAYİCİ ZORLANIYOR, ENFLASYON ARTACAK, ARTIRIMLAR KAPIDA’
Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu Lideri Memiş Kütükçü “Maliyetler sanayicilerimizi harika zorluyor” derken TOBB Lideri Rifat Hisarcıklıoğlu “Yüzde 48 artırım enflasyonu artıracak” sözünü kullandı. Elektrikte fahiş artırımların kapıda olduğunu belirten CHP’li Akın “Bu artışlar markete-pazara direkt yansıyacak. Hayat pahalılığı artacak” dedi. DEVA Partili Ekmen de marketlerin ‘sanık kürsüsüne’ çıkarılmasını işaret etti: “Rekabet Kurumu’nun marketlerden sonra artırımları onaylayan EPDK’ya ceza kesmesi bekleniyor.”
Doğal gazın yükünü tekrar vatandaş çekecek
BOTAŞ artan maliyetleri öne sürerek sanayi ve ticari kuruluşlarına yüzde 48,4 gaz artırımı yaptı. Elektrik üretim emelli kullanılan doğal gaz tarifesine yüzde 46,8 oranında artış gerçekleştirdi. Konut tarifesinde değişiklik yapılmazken, politikler “Bu artışlar market raflarına, çarşı ve pazara da direkt yansıyacak” yorumunu yaptı.
Türkiye’de yeni doğal gaz rezervlerinin bulunmasının akabinde gaza 12 defa artırım geldi. Artan maliyetler ve kur karşısında her şeyin fiyatı neredeyse iki katına çıkarken çalışanlar da tıpkı fiyatı almaktan mustarip.
Tarlada satılan bir eser rafa gelene kadar fiyatı 6-7 kat artarken, akaryakıta da kur kaynaklı her gün artırım geliyor. En son motorin ve akaryakıttan sonra LPG’ye de 48 kuruş artırım hesaplanıyor. Dün Boru Sınırları ile Petrol Taşıma AŞ, dünya genelinde görülen yüksek güç fiyatlarının Türkiye’deki tüketicilere tıpkı oranda yansıtılmadığını bildirdi. BOTAŞ’tan yapılan açıklamada, Evsel Güç Fiyat Endeksi’ne (HEPI-Household Energy Price Index) nazaran konutlarda Avrupa’nın en ekonomik doğal gazının Türkiye’de kullanıldığı söz edildi.
Yıl başından itibaren dünya ve Avrupa güç piyasalarında yaşanan dalgalanmalara bağlı olarak tüketicilerin fahiş güç fiyatlarına maruz kaldığının belirtildiği açıklamada, şunlar kaydedildi: “Ülkemizde ise bugüne kadar bütün dünyada yaşanan yüksek güç fiyatları tüketicilerimize birebir oranda yansıtılmamıştır. Tüm abone kümeleri en azami halde korunmuştur.
1 Kasım prestijiyle gelinen bu kademede tüketicilerimizi imkanlar çerçevesinde minimum seviyede etkileyecek formda bir düzenleme yapılması mecburiliği ortaya çıkmıştır. Konutlarda kullanılan doğal gaz tarifesinde kasım ayında bir değişiklik yapılmamıştır. Artan maliyetlerden ötürü büyük sanayi ve ticari kuruluşları abone kümesine yüzde 48,40 ve elektrik üretim emelli kullanılan doğal gaz tarifesine yüzde 46,82 oranında artış yapılmıştır.”
Doğal gaza yapılan artırım karşısında vatandaş ‘bu ayı da zamsız yırttık’ diye sevinirken, asıl farkın fatura dışı birçok esere yansıtılacağının farkında değil. Yani konutlara artırım yapılmasa bile fatura tekrar vatandaşa kesiliyor. CHP Güç ve Altyapıdan Sorumlu Genel Lider Yardımcısı ve Balıkesir Milletvekili Ahmet Akın, endüstriye yapılan güç artırımlarına, kış ayı gelmeden yeni artırımların ekleneceğini belirtti. Akın “Sanayide doğalgaz tarifesi bu yıl içinde yüzde 115; elektrik üretim santralleri tarifesi ise yüzde 148,5 oranında arttı. Bu artışlar market raflarına, çarşı ve pazara da direkt yansıyacak. Hayat pahalılığı daha da artacak; vatandaş temel gereksinimlerini alırken bu artırımın faturasını ödemek zorunda bırakılacak” değerlendirmesini yaptı.
ARTIRIMLAR DURMUYOR
CHP başkan Kemal Kılıçdaroğlu, toplumsal medya hesabından yapılan artırımları eleştirdi. Kılıçdaroğlu “Zamlar durmuyor. Ekimde 93 kuruş zamlanan LPG’ye 48 kuruş daha artırım yolda. Doğal gaza yüzde 48 artırım yapıp, yükü endüstriye yıktılar. Biliyorlar ki endüstrici bunu eserlere yansıtmaya mecbur. Sonra gelsin marketlere yaptıkları üzere, sanayicilere de karalamalar. Herkes hatalı, bunlar ak kaşık! Ey gözleri Biden’a gülen şahsım; milletimizin kaygılarından tümden habersizsin. Ne vakit bu ülke ile ilgilenmeyi düşünüyorsun? Yüzün bu ülkenin evlatlarına hiç gülmeyecek mi?” dedi.
SANAYİCİYİ UYGUNCA ÇIKMAZA SÜRÜKLÜYOR
İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel, KOBİ’lerin sektörel yükleri farklı olmakla birlikte, operasyonel maliyetleri içinde yüzde 10 ile yüzde 50-60 girdi maliyeti olan güç maliyetlerinin hem bilançolara ziyan vereceğini hem de sonuncu eser fiyatlarına önümüzdeki süreçte üst istikametli yansıyacağını söz etti.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Lideri Rifat Hisarcıklıoğlu, endüstride doğal gaza yapılan yüzde 48’lik artırımın üretim maliyetlerini ve enflasyonu artıracağını söyledi. Hisarcıklıoğlu toplumsal medya hesabından yaptığı açıklamada “Türkiye’nin daha çok üretim, yatırım ve istihdama muhtaçlığı var. Endüstride doğal gaza yapılan yüzde 48 artırım üretim maliyetlerini ve enflasyonu artıracaktır. Üretim ve yatırıma daha fazla takviye olup endüstrimizin rekabet gücünü korumalıyız” tabirlerine yer verdi. Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) Lideri Memiş Kütükcü, güçteki maliyet artışlarının sanayicilerin rekabet güçlerini olumsuz etkilediğini söyledi.
TARLADA 57 KURUŞ RAFTA 2.5 LİRA
Türkiye Ziraat Odaları Birliği Lideri (TZOB) Şemsi Bayraktar, besin eserlerinde üretici fiyatları ile market fiyatları ortasındaki farkın ekim ayında 4,4 kat arttığını açıkladı.
Bayraktar, üreticide 57 kuruş olan kuru soğan 2 lira 52 kuruşa satıldığını belirterek patatesteki market fiyat artışının yüzde 27,23 olduğunu söyledi. Bayraktar, gübre fiyatlarının yüzde 200 arttığını belirtti. Bayraktar, üretici ile market ortasındaki fiyat farkı 4 buçuk kata yaklaştığını anlatarak ekimde üretici ve market ortasındaki fiyat farkının en fazla yüzde 342,11 ile kuru soğanda, fiyat farkının limonda yüzde 334,40, elmada yüzde 272,57, yeşil fasulyede yüzde 267,71, marulda 237,77 olduğunu bildirdi.
Kuru soğanda 4,4 kat, limonda 4,3, elmada ve yeşil fasulyede 3,7, marulda 3,4 kat fazlaya tüketiciye satıldığını vurgulayan Bayraktar, açıklamasını şöyle sürdürdü: “1 lira 25 kuruş olan limon 5 lira 43 kuruşa, 1 lira 75 kuruş olan elma 6 lira 52 kuruşa, 3 lira 50 kuruş olan yeşil fasulye 12 lira 87 kuruşa, 1 lira 88 kuruş olan marul 6 lira 35 kuruşa markette satılmaktadır.”
İSTANBUL’UN ENFLASYONU KASIMDA PATLADI
İstanbul’da ekimde perakende fiyatlar aylık yüzde 3,29; yıllık yüzde yüzde 20,76 artış gösterdi. İstanbul Ticaret Odası (İTO) tarafından açıklanan İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi bir evvelki aya nazaran yüzde 3,29, toptan fiyat hareketlerini yansıtan Toptan Eşya Fiyatları indeksi ise yüzde 2,76 oranında arttı. Bu datalarla endeks 2012’den beri en yüksek düzeyine yükseldi.
Ekimde perakende fiyatlarda aylık bazda; besin harcamalarında yüzde 4,22, kültür eğitim ve cümbüş harcamalarında yüzde 3,55, konut harcamalarında yüzde 3,25, konut eşyası harcamalarında yüzde 2,62, giysi harcamalarında yüzde 2,41, ulaştırma ve haberleşme harcamalarında yüzde 1,14, sıhhat ve ferdî bakım harcamalarında yüzde 0,24 ve başka harcamalar kümesinde 0,04 artış yaşandı.
Ekim ayında aylık bazda toptan fiyatlarda aylık bazda; madenler kümesinde yüzde 6,50, yakacak ve güç unsurları kümesinde yüzde 6,49, besin unsurları kümesinde yüzde 4,16, inşaat materyalleri kümesinde yüzde 2,32, kimyevi unsurlar kümesinde yüzde 1,65, mensucat kümesinde yüzde 0,97 artış görülürken, işlenmemiş unsurlar kümesinde yüzde 1,64 azalış görüldü.
‘EKONOMİNİN LİDERİ KAYIP’
Son periyottaki ekonomik gelişmelere değinen CHP sözcüsü Faik Öztrak “Ekonomide tüm bunlar yaşanırken, Hazine ve Maliye Bakanı kayıp. Yaşananlara ve yapılanlara bir çift laf edemiyor. Önümüz kış. Hem de kapkara bir kış! Her gün yeni bir artırım haberi geliyor. Yeniden artırım haberleriyle uyandık. LPG’ye 49 kuruş artırım geldi. Elektrik santrallerine ve endüstriye verilen doğal gaza, Yaklaşık yüzde 50 artırım yapıldı” dedi. Makina Mühendisleri Odası Genel Lideri Yunus Yener, endüstride ve elektrik üretiminde kullanılan doğal gaza yapılan artırımın enflasyonu tetikleyeceğini belirterek, “Çok yüksek enflasyonlar kelam konusu olur, bunun tesiri. 90’lara geri dönmeyiz umarım, enflasyon anlamında” diye konuştu. Türkiye Genç İş İnsanları Derneği (TÜGİAD) Lideri Nilüfer Çevikel, “Doğalgaz sanayi tarifesinde yılbaşından bu yana uygulanan yüzde 148’e yaklaşan artırım, üreticinin maliyet yükünü ağırlaştırıyor” dedi. Artırımların rekabet gücünü olumsuz etkileyebilecek düzeyde olduğuna dikkat çeken Çevikel, üretim süreçlerinin işleyişi için kaygı duyduklarını belirtti.
‘SIRADA NE VAR, GÜÇ ŞİRKETLERİNE PARA CEZASI MI?
DEVA Partisi Sektörel Siyasetler Lideri Birol Aydemir doğal gaz artırımını şöyle yorumladı: “Şahlanışa devam doğal gaza yüzde kırk sekiz artırım. 11 ayda 10’uncu artırım. Sırada ne var? Güç şirketlerine para cezası mı? Pekala marketler, mağazalar vs. bu yüzde 48 artırımı fiyatlarına yansıtıp iş bilmezlerce suçlanmayı mı, yansıtmayıp hayır kurumu üzere davranmayı mı tercih edecek? Doğal gaza 2021 yılı içinde sanayi için yüzde 150 elektrik üreticileri için yüzde 186 meskenler için yüzde 19 artırım yapıldı. Başkanlık devrinde ise endüstrinin kullandığı doğalgaza yüzde 300 meskenlerin kullandığı doğalgaza yüzde 95 ve elektrik üreticilerinin kullandığı doğalgaza yüzde 356 artırım yapıldı.”
‘FATURADA DEĞİL LAKİN ÇARŞI PAZARDA ÖDENECEK’
Ahmet Akın, BOTAŞ’ın konut tüketicileri için gaz dağıtım şirketlerine uyguladığı satış fiyatı sabit tutmasına rağmen; sanayi tarifesini yaklaşık yüzde 48, elektrik üretim santrallerinin tarifesini ise yaklaşık yüzde 47 oranında arttığını söz ederken, sanayi ve elektrik üretim santralleri tarifelerine yapılan artırımları vatandaşın muhtaçlıklarını karşılarken çarşı, pazar ve marketlerde ödeyeceğine belirtti.
Akın şöyle devam etti: “Sanayi doğalgaz tarifesi 2021 yılı içerisinde Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında yüzde 1’er oranında artarken; Temmuz ayında yüzde 20, Ekim’de yüzde 15 ve son olarak Kasım ayında da yüzde 48 oranında zamlandı. Sanayi doğalgaz tarifesi böylelikle 2021 yılı içerisinde yüzde 115 oranında zamlanmış oldu. Öbür bir deyişle bu yıl içerinde endüstrinin temel girdisi olan doğalgaza iki kattan daha fazla artırım yapılmış oldu. Elektrik santrallerinin doğalgaz tarifesi ise 2021 yılı içerisinde Ocak, Şubat, Mart ve Nisan aylarında yüzde 1’er oranında; Mayıs ayında yüzde 12; Haziran ayında yüzde 5; Temmuz ayında yüzde 20; Ekim ayında yüzde 15 ve son olarak Kasım ayında da yüzde 47 oranında zamlandı. Buna nazaran elektrik santrallerinin doğalgaz tarifesi 2021 yılı içerisinde yüzde 148,5 oranında arttı. Böylelikle elektrik santrallerinin kullandığı tarife neredeyse 2,5 kat artmış oldu.”
LPG’yE ARTIK DE 49 KURUŞ
Otogaz fiyatlarında, gece yarısından itibaren 49 kuruş artış oldu. Otogaza en son 20 Ekim’de 22 kuruş artırım yapılmıştı. PÜİS, milletlerarası fiyat artışları ve dolar kurundaki yükselişe bağlı olarak salı gününden geçerli olmak üzere otogaz kümesinde 48 kuruş fiyat artışı beklendiğini bildirdi.
Açıklamada “Ancak artışın ne vakit ve ne kadar olacağı ile ilgili karar üst makamlarca verilmektedir” ayrıntısını da paylaştı. İstanbul’da 6.10-6.18 liradan satılan otogaz fiyatı artırım sonrasında 6.58-6.66 liraya çıktı. Ankara’da 6.73, İzmir’de 6.52 liraya yükseldi.
Karar
