İKTİSAT SERVİSİ
İktisatta günlük tahlil arayışının en çarpıcı yansıması marketlere fiyat kontrolleri oldu. Sorunu çözmeyi değil algıyı yönetmeyi hedefleyen yaklaşım dolara da uyarlandı. Kurdaki artışın asıl nedeni olan kusurlu kararların gözden geçirilmesi gerekirken ‘vatandaşın dolar almasını zorlaştıralım’ düzenlemesi uygulamaya konuldu. Birinci neşter ise döviz ofislerine vuruldu. Ofislere alım satımda kimlik tespiti mecburiliği getirildi.
‘MÜCADALE BU TÜRLÜ YAPILMAZ, BU MİLLETİ FİŞLEMEKTİR’
Maliye Bakanlığı’nın yönetmeliğine nazaran, ofislerde müşterinin kimlik numarası, tarih ve saat ile ölçüsü gösterecek formda her süreç başka ayrı kaydedilecek. Düzenleme tartışmaları beraberinde getirdi. Toplumsal medyada ‘Kurla çaba bu türlü olmaz. Bu yapılan vatandaşı fişlemek’ yansıları yükseldi. Bakanlık ise “Amaç kayıt dışılığı azaltıp kurumsallaşmayı artırmak. Piyasalara yönelik rastgele bir müdahale yok” açıklaması yaptı.
Dün gün ortasında 9.03’lü düzeylerdeki kur evvel 9.07 düzeylerine sonra da 9.09’a yükseldi. Türkiye piyasalarının kapanışına gerçek kur 9.10 düzeyini gördü.
Dövizi alan da satan da kayıt altına alınacak
İktisat idaresinin son birkaç yıldır TL’yi güçlendirmek ismine aldığı kararlar, bugünkü tabloda çok da bir şey söz etmediği görülüyor. Yüksek enflasyon karşısında yapılan faiz indirimi kur karşısında TL’yi epey savunmasız hale getirirken, döviz alımını kısıtlamak için alınan tedbirler yerli yatırımcılara geri adım attırmıyor. Döviz alım-satımına geçen yıl getirilen vergiden sonra artık de döviz ofisleri alım satım yapan müşterilerin kimlik bilgilerini kayıt altına alacak.
Yüksek enflasyon karşısında faiz indirimi yolunu seçen Merkez Bankası, TL’nin süratle erimesine neden oldu.
Yüksek enflasyonla gayret karşısında atılan adımlar ve kontrollerle fiyatların düşmediği tekraren deneyim edilirken, artık de çabucak hemen birebir prosedür dövize uygulanıyor.
Daha evvel de yüksek kur karşısında döviz süreçlerinde caydırıcı vergiler getirilmiş ama buna karşın yerlilerin döviz alımı sürmüştü. Türkiye’de her geçen gün artan kur ile birlikte Hükümet, yerlilerin dövizden cayması için bir dizi tedbir aldı.
En son Hazine ve Maliye Bakanlığı, Türk parası değerini muhafaza hakkında 32 sayılı kararda tanımlanan yetkili kurumlar olan döviz ofislerinin çalışma nizamına ait yönetmelikte değişiklikler yaptı. Düzenleme, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Yerlilerin artan döviz mevduatları sonrasında döviz ofislerinden yapılan süreçlerin de caydırıcı olması için artık kimlik ibraz edilmek zorunda kalınacak. Bakanlığın kararına nazaran döviz ofisleri müşterinin T.C. Kimlik Numarasını/Pasaport Numarasını ve/veya Vergi Kimlik Numarasını, süreç tarihini, saatini ve ölçüsünü gösterecek halde her bir süreç prestijiyle farklı bir hesap yahut deftere kayıt etmek zorunda olacak.
Böylelikle yapılan her süreç kayıt altına alınacak. Uzmanlar atılan bu adımın da TL’nin kıymetini muhafazada hiçbir tesir yaratmayacağını aktardı.
Hatta bununla süreçlerin kayıt dışına kayacağı bile kestirimler ortasında. Geçen yılın mayıs ayında da döviz alım satım süreçlerinde vergisi arttırılmıştı. 2020 Mayıs ayında binde 2’den yüzde 1’e çıkarılan döviz ve altın alımında tahsil edilen BSMV tekrar binde 2’ye indirildi.
Böylelikle 100 bin dolarlık döviz ve altın alımında BSMV bin dolardan 200 dolara düştü. Artan kura deva olması için getirilen vergi yükü kuru etkilemedi. O gün 8.90 düzeylerinde olan kur bugün 9 liranın üzerine çıktı. Öte yandan getirilen onca kurala karşın yerlilerin döviz hesapları gerileme göstermedi. 2019 Ekim ayında yalnızca yerlilerin döviz hesapları 193 milyar lira iken, 1 Ekim 2021 ile biten haftada 232 milyar dolara ulaştığı görülüyor.
‘PİYASALARA MÜDAHALE İÇİN YAPILMADI’
Hazine ve Maliye Bakanlığı hususla ilgili yazılı açıklama yaptı: “Döviz ofislerine yönelik Yetkili Kurumlar Bildirimine ait gerçeği yansıtmayan ve gerçekle uzaktan yakından ilgisi olmayan birtakım tezlere yer verildiği görülmüştür. 12.10.2021 tarihli 018-32/45 sayılı Bildirim değişikliğine kadar kambiyo mevzuatı kapsamında döviz alım satımında kimlik bildirim yükümlülüğü bulunmamakla birlikte, daha evvel MASAK mevzuatı kapsamında süreç fiyatı ya da birbiriyle ilişkili birden fazla sürecin toplam meblağı 75 bin lirayı aşan süreçler ile vergi mevzuatı uyarınca 3 bin ABD doları yahut eşiti aşan süreçlerde kinlik tespiti zaruriliği bulunmaktaydı. 2018-32/45 sayılı Tebliğ’de yapılan değişiklik ile bir alt hudut olmaksızın döviz alım satım süreçlerinde kimlik tespiti zarurî hale getirilmiştir. Ülkemizde bankalar ve sermaye piyasası aracı kuruluşları nezdinde gerçekleştirilen süreçlerde olduğu üzere yetkili kurumlar bölümündeki tüm süreçlerin de kayıt altına alınması ve ayrıyeten bölümün milletlerarası uygulamalar ile uyumlu hale getirilmesi hedeflenmiştir. Kelam konusu yeni uygulamanın bölümdeki kayıt dışılığın azaltılması ve kurumsallaşma seviyesinin artırılması ile milletlerarası düzenlemelere ahenk dışında öbür hiçbir maksadı yoktur. Bildiri ile yapılan değişiklik, döviz piyasalarına ait rastgele bir müdahaleyi mutlaka içermemektedir. Düzenleme, yalnızca döviz ofislerinin işleyişi ve kurumsallaşmasına yönelik gereksinimleri karşılamaya yönelik olarak hazırlanmıştır.”
Karar
