Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘Türkiye tarihinin en büyük doğal gaz keşfini Karadeniz’de gerçekleştirdi’ açıklamasının akabinde pek çok başlık tartışmaya açıldı. Güç uzmanları yerli-milli ekseninde fikirlerini beyan ederken, vatandaş en çok cebine yararını düşünüyor.
En çok merak edilen mevzuların başında ise vatandaşın cebine ‘ucuz fatura’ olarak yansıyıp yansımayacağı sorusu. Bu soru ile ilgili DEVA Partisi’nden dikkat çeken bir ihtar geldi, yapılan yazılı açıklamada “Doğalgazın Ağustos 2020 milletlerarası piyasadaki fiyatı 70 dolar civarındayken, bugüne kadar tüm araştırmalar için Akçakoca’ya yapılan 610 milyon fiyatındaki yatırım maliyeti dikkate alındığında buradan üretilen bin metreküp doğalgaz bedeli 510 dolara yükseliyor. O denli gözüküyor ki doğalgaz çıkarmanın maliyeti faturalara yansıyabilir” sözleri kullanıldı.
DEVA Partisi’nin yazılı açıklaması şöyle:
“Fatih Sondaj Gemisi’nin, 20 Temmuz 2020’den bu yana Zonguldak’ın yaklaşık 170 kilometre açıklarında Tuna-1 araştırma kuyusunda yürüttüğü çalışmanın akabinde denizin 1400 metre altında, 320 milyar metreküplük doğalgaz rezervinin bulunduğu açıklandı. Doğalgaz arama faaliyetleri için bir ay üzere hayli kısa müddette gerçekleşen bu keşif, kamuoyuna “müjde” olarak sunuldu.
“DOĞALGAZ ÇIKARMANIN MALİYETİ FATURALARA YANSIYABİLİR”
Rezerv boyutunun kazılan tek bir kuyuyla belirlenmesi mümkün değil. Hatta rezerv büyüklüğü tarifi için bir kuyu açılması yetmez, en az 3 kuyu açılmalı. Üstelik açıklanan rezervin toplam rezerv mi, yoksa üretilebilir rezerv mi olduğu da belirtilmedi. Kesin rezervin hesaplanmasına ait çalışmaların yapılması, bu çalışmalar sonucunda doğalgaz çıkarmanın ekonomik bulunması halinde yatırım planlamasının yapılarak acilen kelam konusu doğalgazın iktisada kazandırılması gerekir.
Doğalgazın Ağustos 2020 memleketler arası piyasadaki fiyatı 70 dolar civarındayken, bugüne kadar tüm araştırmalar için Akçakoca’ya yapılan 610 milyon fiyatındaki yatırım maliyeti dikkate alındığında buradan üretilen bin metreküp doğalgaz bedeli 510 dolara yükseliyor. O denli gözüküyor ki doğalgaz çıkarmanın maliyeti faturalara yansıyabilir.
“GERÇEK TABLO ORTAYA KONULMALI”
Yalnızca doğalgaz rezervini bulmakla eksen değişikliği yaşanmıyor. Üretim ve yatırım maliyetlerinin de yanlışsız hesaplanması gerekiyor. Bulunan rezerv bahsedildiği üzere eksen kayması sağlayacak, cari açığı kapatacak hatta cari fazlaya geçecek bir ekonomik pahaya sahip değil, yalnızca cari açığa azaltmada az bir ölçü olumlu katkı sağlayabilir.
Türkiye’nin önümüzdeki periyotta 320 milyar metreküplük rezervde açması gereken tespit kuyularının faaliyetlerinden sonra nihai yatırım kararı verilecek ve bölgeye dev bir platform kurulacak. Açık denizde kurulacak bu platform vasıtası ile 3 bin 500 metre derinlikteki gaz yüzeye çıkartılacak.
Meskenlerdeki doğalgaz faturalarını yükselten bir öteki durum da yapılan makus mutabakatlar. Bahsedilen rezervin pahası, Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanı’nın tabiriyle ülkemizin aldığı gaz fiyatlarından hesaplanırsa 65 milyar doları buluyor. Lakin dünya piyasasındaki gaz fiyatları daha düşük olup bu sayılar baz alındığında rezervin bedeli yaklaşık 35 milyar dolara kadar düşüyor. Yani doğalgaz rezervine sahip olan ülkelerle yaptığımız mutabakatlar, dünya ortalamasına nazaran yaklaşık 2 kat daha kıymetli doğalgaz tüketmemize sebep oluyor.
“ÜRETİMİN 2023 SEÇİMLERİNE ENDEKSLİ PLANLANMASI ZIYAN GETİRİR”
Karadeniz’de bulunan doğalgazın, bir sonraki başkanlık ve genel seçimin mümkün tarihi 2023’te iktisada kazandırılacağı söyleniyor. Lakin ülkemizin bulmuş olduğu rezerv için ihtiyatlı bir kestirim olarak en az 5 yıllık bir mühlet öngörmek gerekiyor. Doğalgaz üretiminin 2023 seçimlerine endeksli biçimde planlanması projenin maliyetini yükseltir, hatta ziyan getirir. Ayıca 5 yıldan daha uzun bir müddet Türkiye’nin çıkarlarını negatif tarafta etkileyebilir.
Türkiye’nin yüksek fiyattan imzaladığı gaz kontratları sırasıyla Azerbaycan ile 2021’de, Cezayir ile 2024’te, Rusya ile 2025’te, İran ile 2026’da son buluyor. Bilhassa Rusya ve İran ile yapılan muahedeye nazaran yıllık toplam 25.6 milyar metreküp doğalgaz ithal ediyoruz. Yıllık toplam ithal ettiğimiz doğalgazın yarısını karşılayan Rusya ve İran ile doğalgaz muahedesi için tekrar masaya oturmadan evvel Karadeniz rezervini hayata geçirmemiz gerekiyor.
Uzun periyotlu gaz mukavelelerinin geleceğinin nasıl şekilleneceğine ait fiyat müzakereleri ve görüşmelerinde Türkiye’nin mevcut keşfi, pazarlık masasında bir avantaj oluşturabilir. Türkiye doğalgaz alım maliyetlerini düşürdüğünde cari açığa olumlu tesirinin yanında bilhassa elektrik üretim maliyeti ve sanayi doğalgaz fiyatlarında endüstrinin rekabet gücünü artırma fırsatını yakalayabilir. Bahsedilen keşfin kanıtlanmış rezerve dönüşmesi halinde bu rezerv ölçüsü ülke iktisadının tüm meselelerine deva olmamakla birlikte dışarıya bağımlılığın azaltılmasına ve ülkemiz endüstrisine rekabetçi fiyattan gaz tedariğine yardımcı olabilir. Bu kaynakları ülke menfaatine uygun bir halde kullanabilmek gerekiyor. Bunun için de şeffaf, hesap veren ve dürüst bir idare kural.
“ÜNİVERSİTELERE YATIRIM YAPILMALI, KAMU TAKVIYESI SAĞLANMALI”
Tüm bunların yanı sıra sondaj faaliyetleri için dışarıdan hizmet alınıyor olması ve bu faaliyetleri yürüten az sayıda işçimizin bulunması da büyük bir meseledir. Alanında uzman bireylerin yetiştirilmesi ve kamuda tutulması, daha düşük maliyetli doğalgaz üretimi için gerekli teknolojinin geliştirilmesi için kamu takviyesi sağlanması, bu bahiste çalışan üniversitelere yatırımlar yapılması epeyce kıymetli.”
NE OLMUŞTU?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, herkesin merakla beklediği büyük ‘müjde’yi dün açıklamıştı. Erdoğan, “Türkiye tarihinin en büyük doğal gaz keşfini Karadeniz’de gerçekleştirdi” diyerek, Fatih sondaj gemisinin 20 Temmuz 2020’de Tuna-1’de başladığı çalışmasında 320 milyar metreküp doğal gaz rezervi keşfettiğini duyurmuştu. Erdoğan, keşfedilen Karadeniz gazının 2023’te kullanıma sunulmasının hedeflendiğini de kaydetmişti.
KARADENİZ’DE TARİHİN EN BÜYÜK KEŞFİ
İŞTE TÜRKİYE’DEN ‘MÜJDE’ GÖRÜNTÜLERI
İKTİDAR İLE MUHALEFETİ ‘FATİH’ BİRLEŞTİRDİ
5 SORUDA KARADENİZ’DE DOĞAL GAZ GERÇEKLERİ
Karar
