TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komitesi Başkanvekili Sezgin Tanrıkulu, ‘Türkiye’de İnsan Hak İhlalleri Ocak 2022 Raporu’na yayınladı. Rapora nazaran; ocak ayında 145 kişinin ömür hakkı ihlal edildi, 229 kişi azap ve berbat muameleye maruz kaldı.

Tanrıkulu’nun hazırladığı raporda öne çıkan tespitler şöyle:

YARGISIZ İNFAZ, DUR İHTARI, RASTGELE ATEŞ AÇMA OLAYLARI

– Beytullah G.: 1 Ocak günü Konya’nın Kulu İlçesinde ‘dur’ ihtarına uymadığı tez edilen bir araca ateş açılması sonucu Beytullah G. ömrünü yitirdi. Araçta bulunun M.M.Ç. ve A.G. gözaltına alındı. Olay nedeniyle polis memuru D.Y., 6 Ocak günü tutuklandı.

– Fırat E.: 9 Ocak günü Şanlıurfa’da üstünü arayan bir polisin açtığı ateş sonucu ayağından yaralandı.

– M.G.: 18 Ocak günü İstanbul Çağlayan Adliyesi girişinde polise bıçakla saldırdığı argüman edilen M.G., polisler tarafından bacağından yaralandı.

DAVALAR

– S.T.: Polis memuru B.T. hakkında 2009 yılında Hakkari’de düzenlenen bir aksiyon sırasında S.T.’yi (olay tarihinde 14 yaşında) başına dipçikle vurarak yaraladığı savıyla açılan dava, 7 Ocak günü sonuçlandı. Isparta 3. Asliye Ceza Mahkemesi, sanık polisi ‘nitelikli yaralama’ gerekçesiyle 5 yıl mahpus cezasına mahkum etti. Polis hakkında tutuklama kararı verilmedi. Dava, Hakkari’de açıldıktan sonra ‘güvenlik’ gerekçesiyle Isparta’ya gönderilmişti. Birinci yargılamada S.T., 6 ay 7 gün mahpus cezasına mahkum edilmiş, ceza paraya çevrilmişti.

– Kemal Kurkut: Kemal Kurkut’un 2017 yılında Diyarbakır’daki Nevroz kutlamaları sırasında polis tarafından öldürülmesi nedeniyle açılan idari dava, ay içinde sonuçlandı. ‘Hizmet kusuru’ gerekçesiyle İçişleri Bakanlığı hakkında Diyarbakır 3. Yönetim Mahkemesi’nde açılan davada verilen 256 bin TL maddi ve tazminat kararı, Gaziantep Bölge Yönetim Mahkemesi 3. İdari Dava Dairesi tarafından bozuldu. Bozma kararının münasebetinde, yönetime yüklenebilecek hizmet kusuru bulunmadığı ileri sürüldü.

28 Aralık 2021 tarihinde İstanbul Bahçelievler’de HDP ilçe binasına düzenlenen ve iki kişinin yaralandığı hücum nedeniyle gözaltına alınan Muhammed Eren Sütçü, 3 Ocak günü hür bırakıldı.

ASKER, POLİS ARAÇLARININ NEDEN OLDUĞU OLAYLAR

– Abdulgaffar D. (23): 24 Ocak günü Şırnak’ın Cizre ilçesinde belediyeye ilişkin bir aracın çarptığı Abdulgaffar D., ağır yaralandı ve 26 Ocak Günü hastanede ömrünü yitirdi.

– Hazna S. (52): 11 Ocak günü Mardin’in Kızıltepe ilçesinde TSK’ya ilişkin bir aracın çarptığı Hazna S. öldü. Olay nedeniyle ismi açıklanmayan bir uzman çavuşun tutuklandığı öğrenildi.

BAYAN CİNAYETLERİ

Bianet.org’un hazırladığı ‘Erkek Şiddeti Çetelesi’ne nazaran; ocak ayında en az 23 bayan öldürüldü. Erkekler, ocak ayında en az 57 bayana şiddet uyguladı, en az 3 çocuğu öldürdü, en az 27 kız ve erkek çocuğunu istismar etti, en az 8 bayanı taciz etti.

İŞ CİNAYETLERİ

Personel Sıhhati ve İş Güvenliği Meclisi’nin datalarına nazaran; ocak ayında 111 personel iş cinayetleri sonucunda ömrünü yitirdi. Çalışanlardan 11’nin bayan, 1’nin çocuk, 2’sinin göçmen/mülteci olduğu belirlendi.

AZAP OLAYLARI

Ocak ayında 18’i çocuk, en az 48 kişi gözaltında ya da gözaltı merkezleri dışında azaba maruz kaldığını basına açıkladı, kabahat duyurusunda bulundu ve/veya insan hakları örgütlerine başvurdu.

CEZAEVİNDE VEFAT

– Murat E.: 12 Ocak günü tutuklanarak Van M Tipi Cezaevi’ne götürülen Murat E., 13 Ocak günü tutulduğu tek kişilik hücrede hayatını yitirdi. Resmi açıklamada, Murat E.’nin intihar ettiği ileri sürüldü.

– Ramazan T. (70): 21 Ocak, Van Yüksek Güvenlikli Cezaevi, kalp krizi iddiası… 22 gündür tek kişilik karantina hücresinde tutulduğu öğrenilen Ramazan T.’nin otopsisinin avukatlar olmadan yapıldığı, kayyum atanan Van Büyükşehir Belediyesi’nin cenaze aracı ve tabut vermediği öğrenildi.

– Mehmet H. B.: 30 Ocak, Bolu F Tipi Cezaevi, kalp krizi… 30 yıldır cezaevinde bulunan Mehmet H. B.’nin tahliyesine 5 ay kaldığı öğrenildi.

FİKİR VE TABİR ÖZGÜRLÜĞÜ

Gözaltına alınan, tutuklanan gazeteciler, muharrirler: Ocak ayında, en az 4 gazeteci (Ferhat Çelik, Can Uğur, Aytaç Öztürk (Sosyal Medya) gözaltına alındı, 2 gazeteci (Sedef Kabaş ve Recai Morkoç/Cihan Haber Ajansı) tutuklandı.

NİYET CÜRMÜNE AİT GELİŞMELER

Ocak ayında konuşmaları, yazıları ya da kanıyı söz özgürlüğü kapsamındaki aktiflikleri nedeniyle en az 2 kişi gözaltına alındı. En az 3 kişi (Ömer Faruk Gergerlioğlu, Selçuk Özdağ) hakkında soruşturma, 1 kişi (Öztürk Türkdoğan) hakkında dava açıldı. Davalarda en az 3 kişi (CHP Küme Başkanvekili Engin Özkoç, Selahattin Demirtaş) hapis/para cezasına mahkum edildi, 2 kişi bert etti.

TOPLUMSAL MEDYA PAYLAŞIMLARI NEDENİYLE GÖZALTINA ALINANLAR, TUTUKLANANLAR

Ocak ayında toplumsal medya paylaşımları nedeniyle en az 2 kişi gözaltına alındı. En az 1 kişi (İlyas Salman) hakkında dava, 1 kişi hakkında soruşturma açıldı. Davalarda en az 2 kişi (Munzur Etraf Derneği Tunceli Temsilcisi Özkan Arslan) hapis/para cezasına mahkum edildi.

TOPLANTI VE ŞOV ÖZGÜRLÜĞÜ

Ocak ayında, polisin güç kullanarak müdahale ettiği basın açıklaması, bildiri dağıtma, protesto hareketi üzere en az 44 aktiflik ve harekette en az 347 kişi gözaltına alındı. Ay içinde, en az 2 miting, aktiflik, basın açıklaması, toplantı, şov, şenlik, tiyatro/film gösterimi valilikler ve kaymakamlıklar tarafından engellendi, yasaklandı.”

Karar