İKTİSAT SERVİSİ
Dünya pandemiyle uğraş ederken, yaşanan zorluklara tedariklere ve artan fiyatlara bir de kuraklık ve iklim krizi eklendi.
Bilhassa son devirde artan emtia fiyatları dolaylı olarak tarım dalını derinden etkiliyor. Kuraklıktan etkilenen bölgelerle birlikte ithalata talep artınca, buğday fiyatları da yükselişe geçiyor. Uzmanlar tarım ve besin konusunda 2022’nin daha sıkıntı geçeceğini paylaşırken, kimi ülkeler ise vatandaşlarını bilhassa fiyatların artmaması için stok yapmaları konusunda uyardı.
Kuzey Amerika ve Karadeniz bölgesindeki kuraklıkla arzın azalması ve ithalattaki artış, buğday fiyatlarının yükselişinde tesirli oluyor. En faal kontrat olan Aralık vadeli kontrat, yüzde 3,2 ile bir ayın en büyük artışını kaydetti.
Suudi Arabistan’ın yüksek ölçülü alımı fiyatlardaki artışta tesirli oldu. Geçen hafta ülke 1.3 milyon tonla varsayımların neredeyse iki misli alım yaptı. En büyük ithalatçılardan olan Mısır da Rusya’dan 18 bin ton buğday aldı. Buğday fiyatlarında yaşanan bu artış, halihazırda on yılın en yüksek düzeyindeki global besin maliyetlerinde daha fazla yükselişe neden olabilir. Buğdaydaki artış mısır fiyatlarını da destekledi. Fiyatlar son beş günde 2 aydan fazla müddetin en yüksek düzeyine çıktı. Soya fasulyesi de bugün yükselişe katıldı lakin Brezilya’da rekor üretim beklentisi bu yükselişi sınırladı.
Geçtiğimiz günlerde buğdayın Chicago borsasında süreç gören vadeli kontratları dünya genelinde arzın daralması ve talebin artmasının piyasaları desteklemesiyle dün gördüğü sekiz yılın en yüksek düzeyine yakın seyretti. Baharda buğday hasadının makus geçmesi ve Rusya’nın ihracat vergisi uygulamaya başlaması bu dönem arzın daha az olacağı beklentilerini yükseltti.
ÇİN VATANDAŞLARINA ‘STOK YAPIN’ DEDİ
Çin Ticaret Bakanlığı, mahallî idarelerden bu kış ve gelecek ilkbahar için fiyatları istikrarlı hale getirmelerini ve zerzevat dahil günlük zarurî gereksinimlerin tedarikini sağlama almalarını istedi. Çin halkı ayrıyeten, kış ayları ya da acil durumlar için günlük zarurî gereksinimlerde stoklarını muhakkak ölçüde artırması için de teşvik edildi. Bu açıklama, Ekim ayı başındaki tatil haftası öncesi, Eylül ayında mahallî idarelerden tatil sırasında besin arzını ve istikrarlı fiyatları sağlamalarını isteyen duyuruya benziyor. Buna rağmen, bu yeni davet, durumun ülkedeki bölgelerin yarısına yayılmasının akabinde yeni kapanmalara ve seyahat kısıtlamalarına yol açan artan koronavirüs pandemisi ile ilişkili olduğu yolundaki spekülasyonu tetikledi.
ÜRETİM MALİYETİ KATLANDI
Türkiye’de de çiftçiler buğday üretim maliyetlerinin her geçen gün arttığını söyledi. Adana Çiftçiler Birliği Lideri Keyifli Yanlışsız, “Bu girdi fiyatlarıyla ekersek 1 kg buğdayın çiftçiye maliyeti 4 lira 25 kuruş oluyor” dedi. Ziraat mühendisi çiftçi Faik Toy’a nazaran ise son artırımlarla maliyet 4.5 liraya ulaştı. Buğdayın üretim maliyetindeki artış un fiyatlarına direkt yansıyacak. Bugün ortalama 6 liradan satılan unun kilosunun gelecek yıl 10-12 liraya çıkması bekleniyor. Münasebetiyle ekmeğin fiyatı da yakın bir vakitte 4-5 lirayı bulacak.
ÇİFTÇİ DİRENEMEDİ İTHALAT BAŞLADI
Bu yıl için makarnalık buğday alım fiyatını 2 bin 450 TL olarak açıklayan TMO sonrasında fiyatlar adeta uçuşa geçti. Üretici tam eserlerini TMO’ya verdi ama istenilen fiyatlar tavan yaptı. Ortalama ton fiyatları bin liranın üzerinde arttı. TMO, 24 Haziran’dan Ekim ayı sonuna kadar 4 ayda arpa ithalatı için 8, buğday ithalatı için 5 sefer ihale açtı. Tarlalardan elde edilemeyen arpa ve buğday, gemilerle Türkiye’ye taşınıyor.
Karar
