İktisat hassas süreçten geçerken dikkatler Merkez Bankası’nın bugün açıklayacağı faiz kararına çevrildi. Kritik süreç ise kurumun eski lideri Murat Çetinkaya’nın faizi indirmediği gerekçesiyle misyondan alınmasını akıllara getirdi. Çetinkaya’nın akabinde koltuğa oturan Murat Uysal son dört toplantıda siyaset faizini yüzde 8.25 düzeyinde sabit tuttu. Lakin piyasa gereklilikleriyle aykırı düşen gayret sürerken ‘örtülü artışlar’ devam etti. 

FAİZ TABELADA 10.25, PİYASADA 12.47

MB ‘tabelasında’ faiz 10.25 düzeylerindeyken piyasanın fonlandığı faiz 20 Eylül’de 12.47 düzeyine çıktı. Bundan sonraki süreci pahalandıran uzmanlar da MB’nin piyasa kurallarına nazaran atak zorunluluğuna dikkat çekti. MB’nin faiz artırımına gideceğini belirten Rabobank stratejisti Piotr Matys “TCMB piyasaları hayal kırıklığına uğratmayı karşılayamaz” dedi. Piyasanın fonlandığı faizin ekim sonuna kadar yüzde 13.5’e çıkacağını öngördü.

İKTİSADIN KURALLARI SİYASİ TALİMATLA DEĞİŞMİYOR

BU LİDER DA LAF DİNLEMİYOR

Eski Merkez Bankası lideri Murat Çetinkaya, ‘faizleri indirmiyor’ denilerek misyondan alınmıştı. Geçen yılın tahminen de en çok konuşulan hadiselerinden biri olan ‘Laf dinlemiyordu vazifeden aldık’ açıklaması gündeme damga vurdu.

Murat Uysal ile birlikte yüzde 24’ten 8,25’e kadar düşen faizler karşısında artış kaçınılmaz oldu. Eylülden evvel son 4 toplantıda faiz sabit tutulsa da fonlama faizinde 16 Temmuz’dan beri her gün artış var. Artık ise piyasaların gözü Merkez’in bugün açıklayacağı kararda.

İktisatta kilit kurumlar ortasında yer alan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) bağımsızlığı her keresinde tartışmalara yol açarken, bu hususta en net hal Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından sergilendi.

Yaklaşık 10 ay evvel ‘Merkez Bankası liderini laf dinlemiyordu misyondan aldık’ açıklamasının akabinde Murat Uysal TCMB’nin yeni lideri oldu.

Her kezinde faiz indikçe enflasyon iner kuramıyla hareket eden Merkez’in bu savı da örtülü artışlarla gerçeği yansıtmadığı görüldü.

Merkez Bankası Lideri Murat Uysal, misyona geldiğinde siyaset faizi yüzde 24 düzeyindeydi. Vazifeye geldiğinden bu yana faiz indirimi gerçekleştiren Uysal, faiz artış kararı vermeden evvel son 4 toplantıda siyaset faizini 8,25 düzeyinde sabit tutmuştu. Ancak o periyotta tabela her ne kadar 8,25 düzeyini gösterse de fiili faiz daima artış kaydetti. Yani örtülü faiz artışları kemer sıkmaya daha fazla dayanamadı.

Fonlama faizindeki durmayan artış bilgilere de yansıdı. En son 16 Temmuz 2020’de 7,34’e kadar gerileyen fonlama faizi, karşısında siyaset faizi 8,25 idi. Ağustos 2020’de de Merkez oranlarda değişiklik yapmadı lakin fonlama faizi 9,44’ün üzerine çıktı.

En son toplantıda 200 baz puanlık yükselişle birlikte 10,25’e ulaşan PPK faizi karşısında fonlama maliyetleri de 10,69’a çıktı. Şu an ise 20 Eylül datalarına nazaran, fonlama faizi çoktan 12,47’ye ulaşmış durumda. Ağustos 2020’de her ne kadar siyaset faizi 8,25 düzeyinde olsa da fonlama tarafında oranlar çoktan çift haneye çıktı.

Örtülü faiz artışı Temmuz 16’dan sonra devam ederken, çift haneden dönüş de Ağustos ayından sonra gerçekleşmedi.

2019’da vazifeden alınan Murat Çetinkaya’dan sonra birinci defa geçen ay faiz artışı yapan Merkez, düşük faiz baskısına daha fazla dayanamayarak ufak ufak örtülü artış yolunu seçti. 

Merkez Bankası fonlama faizi

‘LAF DİNLEMİYORDU MİSYONDAN ALDIK’

Merkez Bankası’yla ilgili Kasım 2019’da açıklama yapan Cumhurbaşkanı Erdoğan, partisinin küme toplantısında, Murat Çetinkaya’nın faizleri indirmediği için vazifeden aldıklarını söyledi.

Murat Uysal, Merkez Bankası Lideri olduktan sonra yapılan Para Siyaseti Şurası toplantılarında toplam bin baz puan faiz indirimi yapılmıştı.

O devirde Cumhurbaşkanı Erdoğan şunları söyledi: “Ülkemize döviz kuru, faiz ve enflasyon üçgeninde kurulan oyunu bozduk. Merkez Bankası’nı vazifeden aldık, zira laf dinlemiyor adam. Yeni arkadaşımıza ‘faizi düşüreceğiz’ dedik. Yeni arkadaşımızla yola devam ettik ve dedik ki faiz oranlarını düşüreceğiz, zira faiz bir ülkenin kalkınmasında en büyük zulümdür. Yatırımları durdurur, istihdamı durdurur, üretimi durdurur, rekabet gücünüzü ortadan kaldırır ve sizin büyümenizi de pürüzler. Bu adımlar atılınca hava değişti ve bakın enflasyonda tek haneye düştük. Döviz kurunu da nispeten stabil hale getirdik.”

Vazifeye geldikten sonra açıklama yapan Murat Uysal da “Fiyat istikrarını sağlamaya odaklı para siyaseti araçlarını bağımsız halde uygulamaya devam edeceğim” dedi.

‘İNŞALLAH DAHA DA DÜŞECEK’

Kur artışıyla birlikte Ağustos ayında önemli bir faiz artışı beklentisi oluştu. O devirde Cumhurbaşkanı Erdoğan “Hamdolsun, daha da inşallah düşecek. Zira bütün isteğimiz, isteğimiz bu ülkede yatırımcı çok daha rahat, güçlü bir biçimde yatırımlarını yapabilsin” diye konuştu.

Ağustos ayında da faizleri açıktan artırmayan Merkez karşısında repo ihalesi açmayarak örtülü faiz artışları yapmıştı. 

SON ATILIM OLABİLİR

Bloomberg HT’nin haberine nazaran, Unicredit kıdemli ekonomisti Gökçe Çelik “Merkez Bankası siyaset faizini 200 baz puan daha artırabilir” dedi.

TCMB’nin eylül ayındaki sürpriz faiz artırımının yük ortalama fonlama maliyetini yüzde 12’nin üzerine taşıdığını belirten Çelik “Şu anki faiz koridoruyla daha fazla bir sıkılaşma sonlu olacaktır ve TL’nin jeopolitik riskler ve artması mümkün enflasyon nedeniyle daha fazla bedel kaybetmesinin önüne geçemeyecektir” diye konuştu.

Çelik, TCMB’nin bu toplantıda faizleri artırdıktan sonra 2021 yılının birinci yarısı bitene kadar öbür bir faiz artırımına gitmeyeceğini düşünüyor ve önümüzdeki Mayıs ayından itibaren yıllık enflasyonda yaşanacak bir düşüşün, gelecek yılın ikinci yarısında başlayacak bir faiz indiriminin önünü açacağını söyledi.

‘İNANCIMIZ YOK LAKİN YÜKSELİŞ BEKLİYORUZ’

Rabobank gelişen piyasalar kıdemli FX stratejisti Piotr Matys, çok fazla inançları olmasa da 200 baz puanlık bir faiz artırımı beklediklerini söyledi.

Türk lirası için en iyi senaryonun beklentileri aşan bir faiz artırımı olacağını belirten Matys, faizlerin sabit bırakılmasının ‘en kötü’ senaryo olacağının altını çizerek TCMB’nin piyasaları hayal kırıklığına uğratmayı karşılayamayacağını vurguladı.

Toronto Dominion Securities gelişen piyasalar strateji müdürü Cristian Maggio ise TCMB’nin siyaset faizini 150 baz puan artırarak yüzde 11,75’e getirmesini bekliyor.

Değerlendirmesinde “150 baz puanlık bir artış bekliyoruz” diyen Maggio, yüklü ortalama fonlama maliyetinin ise Ekim ayı sonunda yüzde 13,5 olmasını beklediklerini belirtti.

Karar