FETÖ'nün 15 Temmuz 2016'daki darbe teşebbüsünün akabinde yayımlanan OHAL kararnamelerinin üzerinden 3 yıl geçti. Kamudan ihraç edilenlerinin durumuyla ilgilenen ve Meclis’te bunu gündeme getiren HDP Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu ile Mağdurlar İçin Adalet Platformu’ndan Doç. Bayram Erzurumluoğlu,  3. yılında ‘OHAL’in Toplumsal Maliyetleri’ isimli raporun sonuçlarını kamuoyuyla paylaştı.

BİN 500 SAHIFELIK RAPOR

Gazete Duvar'dan Hacı Bişkin'in haberine nazaran, rapor bin 500 sahifeden oluşuyor. 20 Temmuz 2019 ve 9 Eylül 20119 tarihleri arasında hazırlanan rapor, Türkiye’nin 81 bölgesinden 3 bin 104 kişi ve dünyanın 33 memleketinden 201 kişinin iştirakiyle hazırlandı.

Gergerlioğlu yaptığı açıklamada, “Tüm topluluğu etkileyen, sarsan bir kırımın, felaketin olduğunu görüyoruz. KHL’lıler işlerinden ihraç edilmekle kalmadı. Kişisel kolda de çalışmalarının önüne geçilen, toplumsal yardımlaşma ödenekleri kesilen bir topluluktan bahsediyoruz” dedi.

BIRÇOK KHK'Li İHRAÇ EDİLDİKTEN SONRA İŞ BULAMIYOR

Raporun birinci kısmında Kanun Kararında Kararnamelerle (KHK) işlerinden ihraç edilenlerin anlatımlarına konum verildi. Birçok KHK’li ihraç edildikten sonra iş bulamadıklarını, toplumsal ortamlardan uzaklaştıklarını belirtti.

Maddi ve manevi mealde anlamda zorluk yaşayan KHK’liler yaşadıkları rapora şu laflarla yansıdı:

“Çalıştığım iş mekanı kapatıldı. Çalışma lisansım iptal edildi. Mesleğimi yapamıyorum. Simit satıyorum. Aç kaldım aç! Hatasız noktaya mağdur edildim. Çocuklarımın rızkı gasp edildi. Ailemden ayrılıp yurt dışında yaşamak zorunda kaldım. 3 yıldır çocuklarımı göremiyorum. 2,5 yaşındaki çocuğumu hiç göremedim. Bir anda işsiz ve vasıfsız ilan edildik. Bir mealde toplumsal bir soykırım… Çalıştığım şirkete atanan kayyım tarafından işten çıkartıldım. İşten çıktıktan sonra e-Devlet'teki çalışma haberlerimde kuşkulu yazıldı. Yeni doğan bebeğim ve çalışamayan eşimle birlikte işsiz ve ortada kaldık. Benim ailemin hayatı ve yaşama talihimiz kalmadı. Yok olduk. Hangi birini yazayım bu meydana sığmaz. Sivil mevte mahkum edildim. Diri diri gömdüler. Polis beğenilmeyen davranma konusunda gerçekten uzmanlaşmış. 19 Temmuz’da mektebe gittim. O bakışlar yetti hocam…”

ESKİ SAVCI: YUMURTA SATARAK GEÇİNMEYE ÇALIŞIYORUM

Raporda anlatımları dikkat çeken 11 yıllık eski bir savcı şöyle diyor: “ByLock kullanmadığı tespit edildiğinden denilerek tahliye edildim. Çıktığımda kimse bana iş vermek istemedi. İş verirlerse devlet tarafından vergi müfettişleri gönderildiğini söyleyenler oldu. Şu an 150 tavuk aldım yumurta satarak geçinmeye çalışıyorum.”

Mağduriyetlerine lisana getirenler arasında yargıçlar, savcılar, akademisyenler, polisler, muallimler, mühendisler ve daha birçok meslek örgütünden ihraç edilen bireyler var. Hepsinin ortak anlatımı: Aç kaldık, işsiz kaldık.

‘AVUKAT İTİRAFÇI OL DEDİ’

Raporda dikkat çeken gayrı bir bahis ise gözaltına alınan bireylerin CMK tarafından atanan avukatlarla ilgili anlatımları oldu:

“Avukat itirafçı olmam için basınç yaptı. Avukat uyuyordu ben tabir verirken. Avukat ve polisler ruhsal ağırlık uyguladılar. Avukat yalnızca oradaydı… Avukat ‘Ne biliyorsan anlat’ diyordu. İtirafçı olmamı istiyordu. Avukatın aleyhime söz verdiğinin farkındaydım. CMK avukatı husus modeli üzereydi. Avukat formaliteydi. Benim değil polisin tarafında idi. Lakin tarafsızmış imajı veriyordu. Her şey göstermelikti. Beni görür görmez haydi itirafçı ol dedi.”

GÖZALTINDA TEHDİT VE ISTENILMEYEN MUAMELE

Raporda 15 Temmuz darbe teşebbüsünün akabinde gözaltına alınanların anlatımlarına da taraf verildi. Bu kimseler azap gördüklerini, aileleriyle tehdit edildiklerini ve beğenilmeyen muameleyle karşılaştıklarını anlattı:

“Eşin de elimizde, ona göre… Çocukların yetimhanede büyüyecek. Hapishanede çürüyeceksin. Bana cemaatten olmadığını ispat et. ‘İtirafçı olmazsan sen de terörist sayılırsın’ üzere basınçlar yaşadım. Hâkim savcı ve polis mütemadi küçük çocuğumun olduğunu hatırlatıp tehdit ettiler. Benim duyabileceğim formda konuşmazsa tutuklanır ve bebeği cezaevine alınmaz. Bebek annesizliğe alışsın biçiminde konuştular. Konuş ya da çocuğunu bir daha göremezsin.”

KHK’Lİ YAKINLARI NE YAŞADI?

Raporda detaylıca nokta verilen kısımlardan biri de KHK’li yakınlarının yaşadıkları oldu. Bu haberler ise rapora şöyle yansıdı:

“OHAL mağdurlarının çektikleri en büyük zahmetler, en yaygınından daha aza yanlışsız, sırası ile şunlardır: Ekonomik Meşakkatler, ruhsal sıkıntılar, itibarsızlık, topluluktan dışlanma, toplumsal etrafın dağılması, gerilim yahut külfetlere dayanamayan aile fertlerinden en az birisinin hastalanması, yeni sıhhat meselelerinin başlaması yahut eski marazlarının nüksetmesi, ailenin bölünmesi…”

Aileler psikolog desteği alamadıklarını da raporda belirtti. Bunun münasebeti ise maddi imkanlar olarak sıralandı.

'GÖRDÜĞÜNÜZ MUAMELEYİ NASIL GÖRÜYORSUNUZ?'

Raporda KHK’lilere ‘Toplumdan, yakın etraflarından gördüğünüz muameleyi nasıl değerlendiriyorsunuz?’ sorusu da soruldu. Yüzde 4’ü, ‘Şu ana kadar etrafımdan olumsuz bir reaksiyon görmedim’, yüzde 3 ‘Yaşadıklarımı büsbütün hak ettim, gördüğüm muameleye layığım’, yüzde 6.5 ‘Kişisel bir grup kusurlarım olabilir lakin bu kadar cezalandırmayı da hak etmedim’, yüzde 86.5′ ise ‘Bana yaşatılanlar büsbütün haksızlık ve zulümdür’ cevabını verdi.

‘KURUNUN YANINDA YAŞ DA YANDI'

Raporda KHK’lilere sorulan bir gayri mevzu ise, ‘Çevrenizde ne üzere laflar duydunuz?’ sorusu oldu. Bu soruya şöyle cevaplar verildi:

“Allah büyüktür, herkes bir gün ektiğini biçecek. Bir cürmün olmasaydı devlet seni işinden etmezdi. Demek ki bir şeyler yapmışsın. Devlet bir yanlışlık yaptı, sabret düzelecek. Haksızlık önünde susan dilsiz şeytandır. Sen çok iyi birisin, sairleri üzere değilsin. Kurunun yanında yaş da yandı… 40 yıllık komşumuza dedim ki artık bu hükümete oy vermeyin. Siz şahitsiniz ben ne zorluklarla okudum. Komşumuz; ‘Niye o mu attı sizi, adamın tahminen haber bile yok’ dedi. Bu yanıta gülsem mi, ağlasam mı bilemedim. Ablam mütemadi; ‘Devletimiz işini bilir, hatasız isen geri dönersin’, halinde konuşuyordu, birkaç imasına da denk geldim, münasebetlerim bozuldu ve artık görüşmüyorum. Akraba ve aile sözleri manasını yitirdi. Ne kadar gaddar olabildiklerini gördüm. Alevi ve solcu olarak tanımladığım kişiler yanımızda iken, dindar olanlar ise etrafımızdan uzaklaştı.”

SONUÇ: OHAL SÜRECİ TOPLUMSAL KIRIM PROGRAMINA DÖNÜŞTÜ

Raporun son kısmında ise şu değerlendirmelere mekan verildi:

“Kamu güvenliği tehdit altında olan devletlerin dehşet hal ilan ederek, belli hak ve hürriyetleri sonlandırmaları kabul edilebilen bir pratiktir. Gelgelelim bu tıp pratiklerin, kamu güvenliğine karşı gelişen tehditlerin niteliğine tutarlı, temel insan hak ve hürriyetlerini yok saymayacak formda ölçülü, kapsam ve vade bakımından sonlandırılmış olması da gerekmektedir. OHAL süreci, gelinen aşamada, kabul edilebilirlik sonlarının çok ötesine geçmiş, sayıları 1.5 milyonu aşan Türkiye Cumhuriyeti yurttaşının bedensel ve ruhsal varlıklarının baskılanmasına ve velev yok edilmesine yönelik bir çeşit ismi konulmamış ‘sivil ölüm’ daha akıllıca bir tabirle ‘sosyal kırım’ programına dönüşmüş.”

OHAL’in olumsuz tesirleri kendisini birçok sahada da gösterdi. Raporda bu tesirler şöyle sıralandı: Dimağ göçü, finansal anamalın kaçışı, toplumsal kültürel güçte zayıflama, yeni üretim, modernizasyon, genişleme ve stratejik yatırımlarda kayıplar.

Karar