Rezervlere ait ıstırap, esnafa, çalışana takviyelerin yetersizliğinde somut karşılığını buldu. 83 milyonun cebine yansıyan sürecin akabinde faiz artırımıyla dolar tutuldu.

“MB Liderimizle görüştüm. Faizi düşürmemiz şart” kelamları ise tekrar faiz gündemi oluşturdu. Lakin hem global besin ve petrol fiyatlarındaki artış hem de enflasyon baskısının faiz indirimine duvar olması Merkez’i zora soktu.

‘BU TABLOYU GÖREN BİR MB’Cİ FAİZ İNDİRİMİNİ KONUŞMAZ BİLE’

Ekonomistlerden de reaksiyon geldi: 2018’de üretici ve tüketici fiyatları ortasında fark fırlayınca MB faiz artırıp maçı çevirmişti. Artık fark yeniden tarihi dorukta ve indirimden bahsediliyor…

Mevcut tabloyu gören bir Merkez Bankası takvimini konuşmak bir yana faiz indirimini konuşmayı bile reddeder. İktisatta faiz indirimini kaldıracak bir görünüm ne yazık ki yok. Üstelik gelişen piyasa ekonomilerinde faiz artırımı gündemde.

ENFLASYON, KUR VE TELEFONDAN SONRA GÖZLER MERKEZ’DE

Türkiye enflasyon, yüksek kur ve faiz üçgeninden çıkamıyor. İktisatta alınan yanılgılı kararlar milyar dolarlara mal olurken hem enflasyon hem de faiz gayesinden gitgide uzaklaşılıyor. Mayıs ayında TÜİK enflasyonu yüzde 16,6 olarak hesaplasa da ÜFE ve TÜFE farkı tarihi seviyeye çıktı. Analistler ise iktisattaki bu tabloya karşın Merkez’e faiz telefonunun tedirginliği arttırdığını paylaştı.

İktisatta alınan yanılgılı kararlarla birlikte Türkiye, enflasyon, yüksek kur ve yüksek faiz üçgeninden bir türlü kurtulamıyor. Yapılan ihtarlara karşın art geriye alınan yanlışlı kararlar hem TL’nin rekor düzeyde zayıflamasına hem de Merkez’in rezervlerinin yakılmasına neden oldu. Kuru tutmak için harcanan 128 milyar dolar sonrasında kısa müddet içinde tekrar alev alan piyasalar ikinci bir 128 milyar dolar harcamaya da artık çok müsait değil.

Misyondan alınan Merkez Bankası Lideri Naci Ağbal devrinde iktisatta tek cent bile harcanmadan kur terbiye edildi lakin, Cumhurbaşkanı kararıyla misyondan alınma sonrasında piyasaların aradığı samimiyet kayboldu. Yeni Merkez Bankası Lideri da her kezinde yüzde 5 enflasyon amacını lisana getirse de datalar bunun çok uzağında olunduğunu gösteriyor.

Türkiye’de mayısta aylık enflasyon yüzde 1,4 olan beklentilerin hayli altında yüzde 0,89 arttı ve yıllık enflasyon da yüzde 16,59’a geriledi. Nisanda yıllık enflasyon yüzde 17,14 düzeyindeydi. Hatta Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bile sonuç karşısında 2 farklı bilgi yayınladı. 17,22 düzeyinde olan ikinci bilgi sonrasında silindi.

Ekonomik bilgiler bu durumdayken faiz indirimi söylentileri piyasaları yeniden negatif etkiledi. Merkez’e faiz telefonuyla kur rekora koşarken, TL tarihi kaybını yaşadı. Artık ise gözler 17 Haziran’da Merkez Bankası’nın yapacağı faiz toplantısına çevrildi. Yüksek enflasyon ve kura karşın ‘indirim olur mu?’ tedirginliği yatırımcıları etkilemeye devam ediyor.

Öte yandan tüketiciyle üretici ortasındaki fiyat makası da gün geçtikçe açılıyor. Birçok tüketici alım gücünün düştüğünü derinden hissettiklerini paylaşırken, geçen yıl 100 liraya yapılan en kolay market alışverişinin bu yıl 116 liraya yarısını bile alamamaktan şikayet ediyor.

Mayıs’ta üretici fiyatlarındaki yükseliş ivmesi ise devam etti. Mayıs’ta üretici fiyat endeksi bir evvelki yılın birebir devrine nazaran yüzde 38,33 arttı. Aylık bazda artış ise yüzde 3,92 oldu. Üretici enflasyonu ile tüketici enflasyonu ortasındaki makas Mayıs ayında 21,74 puanla rekor düzeye yükseldi.

‘İKİ FARKLI BİLGİ HANGİSİ DOĞRU’

Karar muharriri ve ekonomist Oğuz Demir enflasyon bilgileri hakkında şöyle konuştu: “Enflasyon aylık yüzde 0,89 ve yıllık yüzde 16,59. Fakat TÜİK’in ana sayfasında görünen yıllık enflasyon oranı diğer, tıkladığınızda içeride görünen öteki. Yüzde 17,22 görünüyor.

Artık yıllık enflasyon yüzde 16,59 mu yüzde 17,22 mi? Hangisini yanlış girdiniz arkadaşlar? Tabi sonrasında süratli bir düzeltme gerçekleşti. Ancak tesadüfün de böylesi. Yıllık bazda bakıldığında TÜİK’in sepetindeki 415 kalemin fiyatının 365’inde fiyat artışı var.”

Analist Alaattin Aktaş ise “TÜİK’in ‘şahane’ bilgi tabanı ve yeni web sitesi birinci olarak tekrar TÜİK’i vurdu. Yüzde 0,89 olarak açıklanan mayıs ayı TÜFE artışı merkezi dağıtım sisteminde yüzde 1,44 olarak yer aldı. TÜİK yüzde 1,44’ün dağıtım sistemine nasıl girdiğini belirlemeye çalışıyor. Yanılgı kısa müddette düzeltilecek” yorumunu yaptı.

‘HAYIRLI OLSUN PARA SİYASETİ RİSKİMİZ DE OLDU’

Gelecek Partili İbrahim Turhan, piyasalardaki olumsuz atmosferi Nasrettin Hoca fıkrasına benzetti. Turhan “Nasrettin Hoca fıkrasında da olduğu üzere, o denli de olsa bu türlü de TL olumsuz etkileniyor. Evvelki akşam prestijiyle parıltı topu üzere yeni bir riskimiz daha oldu; para siyaseti.

Kurdaki hareketi tetikleyen etkenler ortasında beklentilerin altında gelen enflasyonun olduğu kanısındayım. Hasebiyle enflasyonda beklenenden süratli düşüş olması, piyasa tarafından daha erken/daha güçlü faiz indirimi mümkünlüğü olarak fiyatlanıyor. Meğer iktisatta faiz indirimini kaldıracak bir görünüm ne yazık ki yok. Üstelik gelişen piyasa ekonomilerinde faiz artırımı gündemde” dedi.

‘ÜFE-TÜFE FARKINDA MAÇI FAİZ ÇEVİRMİŞTİ’

ÜFE ile TÜFE ortasındaki makasın 21 puanı geçtiğini söyleyen ekonomist Enver Erkan “Mayıs kapanması birtakım artırımları da geciktirdi. Haziran sonrasına sarkan artırımlar ile birlikte TÜFE’nin ÜFE’ye yakınsama potansiyeli de tıpkı biçimde devam edecektir.

Baz tesiri, tahminen Haziran enflasyonunu yavaşlatıcı tesir yapabilir. Münasebetiyle enflasyon düşüşünü, tüm ana göstergeleriyle desteklenen kalıcı bir düşüş olarak değerlendirmiyoruz” dedi.

Ekonomist Hakan Kara da “2018’de ÜFE-TÜFE farkı tarihi yüksek seviyeye geldiğinde Merkez Bankası faiz artırıp siyasi baskılara karşın uzun müddet sıkı kalarak maçı çevirmişti. Ödül olarak Merkez Bankası lideri misyondan alınmıştı. Artık fark tekrar tarihi dorukta ve faiz indiriminden bahsediliyor.

Bol şans” yorumunu yaptı. Ekonomist Cumhur Örnek ise şu bilgiyi paylaştı: “Üretici fiyatlarındaki yıllık değişim ile tüketici fiyatları ortasındaki makas Eylül 2018 devri sayılara geldi.”

‘İNDİRİM DEĞİL, EKSİK SIKILAŞMA KONUŞULMALI’

Ekonomist Mahfi Eğilmez, TÜİK’in enflasyon bilgilerini kıymetlendirerek “TÜİK’e nazaran Mayıs ayı enflasyonu yüzde 0,89, ENAGroup’a nazaran yüzde 3,94. TÜİK’e nazaran 12 aylık enflasyon son bir ayda yüzde 17,14’den yüzde 16,59’a gerilemiş. Mayıs ayında TL’nin dış bedel kaybı ise yüzde 2,5” dedi.

Ekonomist Uğur Gürses: “Ara malı fiyatları yıllıkta son tüketici fiyatlarındaki artışın üç katı artmış. Evet faiz indirelim! Merkez Bankası liderinin misyondan alındığı mart ayı dahil üç ayda orta malı fiyat artışı yüzde 17,8 olmuş. Bunu gören bir merkez bankacı, takvimini konuşmak bir yana faiz indirimini konuşmayı bile reddeder. Faiz indirimi değil, eksik sıkılaşma konuşulmalı.”

Karar