TANER AY
Yıllar evvel Thassos yahut Taşoz adasında dokuz gün kalmıştım. Adadaki bütün köyleri gezmiş, fakat atalarımızdan kalma bir yapıta rastlayamamıştım. Halbuki, Taşoz-i Osmaniye, 1456 ile 1912 ortasındaki 456 yıl boyunca bizim yönetimimizdeydi. Anlaşılan, Osmanlı yapıtı olarak ne gördülerse, hepsini yok etmişlerdi. Theologos içinse turistleri ‘Türk Köyü’ diye kandırıyorlardı lakin, köyde tek bir Türk izi bile yoktu.
Bu nedenle, karıma, bir daha Yunanistan’a gelmeyeceğimi söylemiştim. Karımın ve oğlumun, daha sonraki yıllarda, tekraren Selanik, Kavala ve Ohri bölgelerini gezmelerine rağmen, kızgınlığımdan ben bu seyahatlere hiç katılmadım: Bu tatsız anıyı, Prof. Dr. Nevnihal Erdoğan ile Hikmet Temel Akarsu’nun Kocaeli Üniversitesi Vakfı Yayınları için hazırladıkları ‘Kültür Köprüleri’ dizisinin birinci iki kitabını okurken anımsadım. Dizinin birinci kitabı ‘Selanik ve Kavala Bölgesindeki Osmanlı-Türk Mimari Mirası’, ikinci kitabıysa ‘Üsküp ve Ohri Bölgesindeki Osmanlı-Türk Mimari Mirası’. Her iki kitap için de Nevhihal Hanım’ı ve Hikmet Temel’i kutlar, bu kıymetli yapıtları edebi lezzetleri için herkese öneririm. Kendi nâmıma söyleyeyim, ikinci kitaptaki Üsküp’ten büyük keyif aldım.
Kitapların hazırlanmasında bölgelerdeki yerleşik Türkler, mahallî arşivler, mimarlık fakülteleri, yabancı üniversiteler, profesyonel muharrir, çizer ve edebiyatçıların da dayanağı alınmış. Proje yürütücüsü Prof. Dr. Nevnihal Hanım kitabın tanıtım yazısında ‘Kültür Köprüleri’ projesinin emelinin Türklerin yurt dışında ağır olarak yaşadıkları merkezlerdeki mimari, çevresel ve sosyokültürel mirası kayıt altına almak olduğunu belirterek şunları söylüyor: “Ortaya çıkan eserler, ortak kültürel maziye sahip olduğumuz topluluklarla ilgili en somut ve görünür ögeler olan ‘Yurtdışındaki Mimari Mirasımız’ın derinlikli tahliller eşliğinde tespitini sağlayacağı üzere tıpkı vakitte ortak hafıza, tarihî detaylar, tanımlara sığmayan toplumsal zenginlikler ve ortak aidiyetimizin mimari yaratısını; estetik algısını tespit etmemizi, kaydetmemizi ve sonraki nesillere aktarmamızı sağlayarak.”
Nevnihal Hanım ve Hikmet Temel Akarsu kitaplar birinci yayımlandığı sıralarda, 2016’larda yaptığımız bir konuşmada çalışmanın devam ettiğini, toplamda 4 kitaba ulaşacağını söylediklerini hatırlıyorum. Fakat ortadan geçen 5 yılda öteki iki kitabın yayımlandığını göremedim. Bu süreçte kitaptan bahsettiğim birçok kişi de kitaba ulaşamadıklarını belirtti. Kocaeli Üniversitesi Vakfı Yayınları bu çalışmayı neden durdurdu bilmiyorum, lakin böylesine bedelli bir çalışmanın yarım kalmasının nasıl bir mazereti olabilir, onu da kültür dünyasının takdirine bırakıyorum. Bana kalırsa ‘Kültür Köprüleri’ projesi tamamlanmakla kalmamalı, Şam, Irak-Kerkük bölgelerinde bulunan Osmanlı ve Türk mirasımızın izi de sürülerek çoğaltılmalı.
O KARA GÜNÜN GERİSİNDEKİ GERÇEKLER
Süleyman Nazif’in Hâdisât gazetesinin 9 Şubat 1919 günlü nüshasında yayımlanan ‘Kara Bir Gün’ başlıklı makalesini hepimiz biliriz de, sonrasındaki gelişmeler pek bilinmez. İşgal orduları kumandanı General Franchet d’Esperey’in Cadde-i Kebîr’den ‘Fatih’in ruhunu rencide edecek bir gösterişle’ at üzerinde geçmesi sırasında Rum ve Ermeni azınlığın taşkınlıkları üzerine kaleme alınan bu makale, General d’Esperey’i çok kızdırır ve Süleyman Nazif ile sansür memuru Aziz Hüdâi Bey’in yakalanıp kurşuna dizilmeleri buyruğunu vermesine neden olur.
Sonrasındaki gelişmelerse karanlıkta kalır. Fakat yıllar sonra Aziz Hüdâi Beyefendi sessizliğini bozar ve anıları 23 Ağustos 1931 ile 8 Teşrînievvel 1931 ortasında Milliyet gazetesinde tefrika edilir: Çok değerli bir tarihi evrak olan bu unutulmuş tefrikayı yayıma hazırlayan İbrahim Öztürkçü kardeşime müteşekkirim. İbrahim Öztürkçü’nün kitabın başındaki ‘Aziz Hüdâi Beyefendi ve Anılarına Dair’ başlıklı metniyse nefis; Ulusal Mücâdele’nin unutulmuş kahramanlarından biri olan Aziz Hüdâi Bey’i tekrar ortamıza döndürüyor. Ötüken Neşriyât’tan ‘Kara Bir Gün: İstanbul Nasıl İşgal Edildi?’ ismiyle geçtiğimiz günlerde yayımlanan kitap, her aydının başucu yapıtlarından biri olacaktır.
‘KISA PANTOL BOL CAKET BOBSTİLLER PEK SIRIM’
İbrahim Özen’in Ötüken Neşriyat tarafından geçtiğimiz ay okura sunulan ‘Kısa Pantol Bol Caket: Bobstile Maşallah’ isimli yapıtını hiç orta vermeden okudum. Çok da eğlendim, İbrahim Özen’in oğlumun yaşıtı olmasınaysa çok şaşırdım. Gençler nitekim kıymetli işler yapıyorlar ve biz Soğuk Savaş periyodundan kalma kuşakların yollarını aydınlatıyorlar.
Alafranga züppeyi anlamadan edebiyatımızın safahatını yanlışsız yaklaşmak mümkün değil. Bu hususta çok çalışma var, büyük kısmını da okudum, lakin hiçbiri bana İbrahim Özen’inki kadar eğlenceli gelmedi. Ayrıyeten, İbrahim Özen’in ‘zoot suit’ modasını atlamamasına da pek sevindim, zira bugüne kadar bizde nedense ıskalanmıştı. Zira, ben, ‘bobstil’ modasında, ‘zoot suit’ kıyafetlerin tesirinin büyük olduğunu düşünenlerdenim. Özen’in ‘Kısa Pantol Bol Caket: Bobstile Maşallah’ kitabını, edebiyat tarihimizle ilgilenen herkesin okuması ve kitaplığında kesinlikle bulundurması gerekiyor…
Karar
