MELEK GEDİK/İSTANBUL

DEVA Partisi Umumî Yöneticisi Ali Babacan, KARAR TV'de 'Liderlerle Ekonomi' programına konuk oldu, muharrirlerimiz Taha Akyol, Elif Çakır ve İbrahim Kahveci'nin sorularını cevapladı.

Türkiye Varlık Fonu'nu iktidara geldiklerinde kapatacaklarını belirten Babacan “Varlık Fonu'nu kapatacağız. Tam bir kara delik… Şeffaflığı olmayan, hesap verilebilirliği olmayan bir yapı. Sayıştay kontrolünden uzak, hiçbir kurala olağan değil. İnanın; babanız miras bıraksa o kadar para harcamazsın. Büsbütün borçlanmaya dayanan bir yapı” diye konuştu.

İmar rantı ile ilgili de çarpıcı açıklamalarda bulunan Babacan “Parası olan neden sanayi üretimine yatırım yapsın! Daha karlı bir alan var: İmar rantı… Bir imza ile bir gecede dehşetli yararlar elde ediliyor. 100 lira bedelindeki yere diyelim ki; 10 kat bina yapabiliyorsanız 30 kat bina hakkı alıyorsunuz. Böylelikle 100 liralık yerin bedellerini artırıyor; üzerine 200 liralık rant elde ediyorsunuz. Bu siyasetin finansmanında da kullanılıyor. Ve durum değişmedi, devam ediyor” sözlerini kullandı.

RÖPORTAJIN TAMAMI | İZLE

Babacan'ın açıklamaları şöyle:

“Ekonomide öncelikle halkın, vatandaşın hissettikleri vardır. Bir de iktisat ünitelerinin ya da başkanların açıkladığı rakamlar vardır. Türkiye'de uzun yıllar bunlar örtüşüyordu. Yani açıklanan rakamlar ile halkın hissettikleri örtüşüyordu. Gelgelelim son aylarda açıklanan rakamlar ile vatandaşın hissettikleri uyuşmuyor. Güya ortada iki farklı devlet var… Açıklanan rakamlara güvenmeme önemli bir sorun haline geldi. Bilhassa Merkez Bankası'nın gerisinden TÜİK'in bağımsızlığını kaybetmesiyle birlikte, açıklanan rakamlar üzerinde mütemadi bir kuşku dolaşıyor. Bana nazaran en acil bahislerden birisi; açıklanan rakamlara yine itimat sağlanmalı. Şayet şu andaki başkanlar, bunu başaramazlarsa; ne söylerse söylesinler bir daha itimadı sağlayamayacaklar.

GERÇEK IKTISAT HALKIN HİSSETTİĞİDİR…

Bir TÜİK'in açıkladığı rakamlar var bir de fiilen çarşıya, pazara çıkanları yaşadığı rakamlar var. Gerçek pahalılığı halkımız daha iyi bilir. TÜİK rakamlarına nazaran, pahalılık yüzde 11-12. Gerçek pahalılığı; her hafta tertipli pazara giden personele ya da mesken hanımına sorun… Gerçek iktisat; halkın hissettiğidir. Zira başkanlar günlük hayattan, alışverişten kopmuşlardır. Topluluğun hissettiği bir iktisat var bir de başkanların açıkladığı ekonomik olgular.

YUVARLAK RAKAMLARLA KONUŞMAK KOLAY

(Erdoğan’ın ‘Türkiye büyümede herkesi şaşırtacak’ açıklaması) Dünya iktisadı de önemli bir bunalım içinde. Dünya iktisadı en az yüzde 5 küçülecek. Avrupa iktisadı de yüzde 9 civarında daralacak. Bizim; en değerli ihracat pazarımız Avrupa iken ya da bize en çok turist Avrupa'dan geliyorken… Bir de üzerine daha dün seyahat kısıtlamaları açıklanmışken… Bunlar ortadayken, nasıl büyüyeceğiz? Gelsinler, rakamlarla konuşsunlar! Iktisadın alt kalemlerinin alt alta koyup konuşmak lazım. Bunları rakamlarla tek tek açıklamaları lazım. Yuvarlak sözlerle konuşmak kolay.

SIHHAT MI IKTISAT Mİ?

Dünyada bütün memleketler bu ikilem içinde. Ya evvel sıhhat diyerek kısıtlı bir toplumsal hayat ve iktisat ya da evvel sıhhat demeden her şeyi hür bırakıp bunun sonucunda illetlere ve ölümlere razı olmak. Bu çok kıymetli bir ikilem. Ancak önceliğin sıhhat tarafında olması gerektiğini düşünüyoruz. Bunu yaparken her türlü önlemi alıp ekonomik aktivitenin makul ölçülerde gerçekleşmesi de son raddede kıymetli. Zira sıhhat, can bir numara lakin bunun yanından da kişilerin taban geçim imkanını sağlayabilmesi ve memleketlerin ekonomik faaliyetlerine devam edebilmesi kıymetli. Dünyada herkes bu ikilimi yaşıyor.

Iktisat siyasetlerinde 2012-2013'den sonra bir makas oluştu. Benim ve benim üzere mütalaa arkadaşların, yürütmeye çalıştığı bir ekonomik program vardı. Bir de o ekonomik programı sağından, solundan örselemeye çalışan ve beis olmaya çalışan farklı çevreler vardı. Bunlar parti içinden arkadaşlardı. O periyotta Tayyip Bey'le de bu bahislerde zahmetler yaşadık. Aslında bu anlaşmazlıklar basına da yansıdı.

KEYFİ IDARE BERBAT BİR ALIŞKANLIK

Öncelikle biz iktisatta kurumlara çok ehemmiyet veriyorduk. Kurumların itibarlı olmasına bilhassa Merkez Bankası üzere kurumları bağımsız olmasına çok ehemmiyet veriyorduk. Ancak bunları tesir altına almaya çalışan bir siyasi irade vardı. Bu nedenle önemli sürtüşmeler yaşadık. Kurumların yanında bir de kurallar çok değerliydi. Attığımız her adımın; bir kural çerçevesinde olması lazım. Şayet evvelden kurallarınızı açıklamazsanız; iktisat idaresinde öngörülebilirliği asla getiremezsiniz. Kurallar varsa, anayasa varsa onun çerçevesinde hareket ediyorsanız; aslında öngörülebilir bir devlet olursunuz zira çerçeve muayyendir. Kurallar çerçevesinde hareket edilmezse iktisatta önemli dertler oluyor. Keyfi idare; istenilmeyen bir alışkanlıktır. Kural bazlı iktisat idare çok çok değerlidir. Örneğin, Merkez Bankası bir kurallar çerçevesinde işlerdi. Herkes Merkez Bankası'nın kararlarını öngörebilirdi. Artık son gece hangi talimat gelirse Merkez Bankası ona nazaran hareket ediyor…

İMAR RANTI VARKEN ÜRETİME KİM YATIRIM YAPSIN?

2008-2019 ekonomik bunalımından sonra 2010 ve 2011'de çok süratli büyüdük. Ama ondan sonra baktı ki iktisatta ısınma sinyalleri geliyor. Bu büyümenin gerisinden büyük bir pahalılık ve büyük bir cari açık demek. Bu nedenlerden ötürü yavaşlatma önlemleri aldık. O devirde tekrar anaparanın imar rantlarına yöneldiğini ve yeniden üretken meydanlardan çekildiklerini gördük. Türkiye'nin en büyük sanayicileri, kısa müddette ve daha büyük paralar kazanmak için gayrimenkul girişimlerine yöneldi.

Parası olan neden sanayi üretimine yatırım yapsın! Daha karlı bir alan var: İmar rantı… Bir imza ile bir gecede korkunç karlar elde ediliyor. 100 lira pahasındaki yere diyelim ki; 10 kat bina yapabiliyorsanız 30 kat bina hakkı alıyorsunuz. Böylelikle 100 liralık yerin pahalarını artırıyor; üzerine 200 liralık rant elde ediyorsunuz. Bu siyasetin finansmanında da kullanılıyor. Ve durum değişmedi, devam ediyor.

CAMİ İNŞAATLARI BİLE RANTIN İÇİNE DAHİL EDİLDİ

İmar rantlarının ölçülü biçimde vergilendirilmesini istiyorduk. Gayrimenkul ile ilgili paha artışlarının, vergilendirilmesini talep ediyorduk. Kayıt dışı ve sınırsız yarar kelam konusu olursa varlığın endüstriye gitmesini sağlayamazsınız. Türkiye'nin çıkışı kapısı; endüstriye yatırımı, üretim ve ihracattan geçiyor. Türkiye'nin öteki çıkış yolu yok. İmar rantlarının bir kısmı cami inşaatlarına destek olarak talep edildi. 'Değişiklik yapmayalım siz de cami için bağış yapın' denildi… Tıpkı devranda bambaşka mekanlara de gitti. Ortada çok büyük bir yanlış var! Bu yanlışları makul göstermek için araya gayrı ögeler eklendi. Oluşan imar rantını iyi hesaplamak lazım… Manevi hassasiyeti yüksek olanlar, bu türlü yapılan camilerin sayısına, imar rantına dikkatle bakmalı. Cami yaptırma kaidesi da bu imar rantının içine konuyor. Çetinle, bağışla cami mi yaptırılır… Binaenaleyh bunlar çok büyük bir yanlışlar!

ŞU AN TÜRKİYE'DE TAM BİR SİSTEMSİZLİK HAKİM

2014'ten beri Türkiye'de kademeli bir otoriterleşme başladı. Liyakatli beşerler, yavaş yavaş sistem dışına itildi. Hem liyakatli politikler hem de bürokratlar devre dışı bırakıldı. Liyakatli isimler, her şeye müsaade vermiyorlardı. 'Efendim, olmaz' diyebiliyorlardı. 15 Temmuz ile birlikte de otoriterleşme 'meşru bir zemin' kazandı. O periyotta sonra şöyle bir algı oluşturuldu: Otoriter olmazsak; başınıza bu gelir. Çabucak gerisinden 2017'de anayasa değişlikliği oldu. Gelgelelim bundan evvel de basınç mevcuttu; idare ne diyorsa Meclis onu yapıyordu. Bu durum anayasa değişikliği ile bir arada türel hale geldi. Daha sonra da 'Cumhurbaşkanı Hükümet Sistemi' diye etiketlenen bir sistemsizlik oluşturuldu. Şu an Türkiye tam bir sistemsizlik içinde hakim.

BIRINCI SEÇİM AL KART SEÇİMİ OLACAK

Kovid-19 buhranı daha da derinleşti, gelir dağılımı, banka bilançoları çok daha evvel bozulmuştur. Şirketler 'bilanço makyajları' yapabilir ancak artık bu makyajı yapmak mümkün değil. Türkiye'nin önemli bir pahalılık badire var. Klâsik medyanın, yarıdan fazlası iktidar tarafından denetim ediliyor. Burayı takip edenler, hayali Türkiye'yi görüyorlar. Lakin bu durum uzun sürmez. O bebek; büyüğünde gerçekleri sorgulayacak. İstanbul'u kaybettiler, Ankara'yı kaybettiler…. Halk, mahallî seçimlerde iktidara sarı kart gösterdi. Maçlarda sarı karttan sonra al kart gelir. Sandık gelecek; o gün al kart çıkacağını düşündüğümüz için hazırlık yapıyoruz.

TÜRKİYE, SAHIH IKTISAT PROGRAMI İLE BUHRANDAN ÇIKAR

Avrupa iktisadı darlıyor… Pekala, bu türlü bir bu periyotta turizm nasıl artacak? Gerçekçi olmalıyız, turizm küçülecek. Evvel kısa önlemler almalıyız. Artan cari açık ile döviz eksikliğini; yeni döviz kaynakları ile telafi etmeliyiz. Yatırım, üretim ve ihracat… Türkiye'nin çıkışı bunlar! Türkiye'nin, büyüme formülleri bu çerçevede yapılmalı. Ancak ortaya devlet kapitalizm diye bir şey çıktı. Hakikat bir iktisat programı ile Türkiye çok kısa vadede buhrandan çıkabilir. 'Bütün dünya bize düşman', 'Bize bize yeteriz' mantığı ile bu işler olmaz. Ekonomik standartlar, dış politikayı da tesirler. Iktisat programları, 360 aşamayı görerek hazırlanmalı.

TÜRK YATIRIMCILAR DIŞARIDA HARIL HARIL YATIRIM YAPIYOR

Yabancı anapara, istikrar ve ekonomik güvenlik arar. Bunlar milletlerarası anapara için çok değerli. Bu yerli kapital için de beğenilen. Türkiye'yi karanlık tünel üzere gören kapital sahipleri, farklı taraflarda yatırım yapıyorlar. Türk yatırımcılar dışarıda harıl harıl yatırım yapıyor. Türkiye’ye geldiği vakit gayrı bir şeyler de isteniyor. Yakinen biliyoruz… Anapara sahipleri, fiyat istikrarı arar. Ancak bu gelgelelim bağımsız bir Merkez Bankası'nın belirlediği fiyat istikrarı ile olur. Güçlü, sürdürebilir ve kapsayıcı… Buralarda kıymetli olan; eşit dağılımı. Büyümenin kalitesi çok kıymetli. Büyüdük de nasıl büyüdük? Kıymetli olan nicelik değil; nitelik. Türkiye için büyüme modeli; alın teri ve bileğin gücü. Bir de fırsat eşitsizliği.

Türkiye, bilim üretmekte zorluk çekiyor. Akademisyenler, 'Aman başıma bir iş gelmesinler' diyorlar. Endişe hâkim, akademisyenler oto-sansür uyguluyorlar. Özgürlük olmasa nasıl ilmî çalışmalar yapılacak?

VARLIK FONU'NU KAPATACAĞIZ, TAM BİR KARA DELİK

Varlık Fonu'nu kapatacağız. Tam bir kara delik… Şeffaflığı olmayan, hesap verebilirliği olmayan bir yapı. Sayıştay teftişinden uzak, hiçbir kurala olağan değil. İnanın; babanızdan miras kalsa o kadar para harcamazsın. Külliyen borçlanmaya dayanan bir yapı. Varlık Fonu, birinci kurulduğu ne yaptıklarını biliyorsunuz? Borç para; aramak oldu… 2016'da kanun çıktı, birinci borçlanmayı 2009'da yapabildiler. 3 yıl kimse para vermedi! 'Herkes neden para arıyorsunuz' diye sordular. Kendi içinde çok tezatlıkları var. Biz bunu mutlaka kapatacağız. Ben 5 yıl boyunca Varlık Fonu'nun kurulmasını engelledim. Zira Kaynak Bakanı'nın imzası olmadan kurulamıyordu. Ben gittikten bir sene sonra kuruldu. Katiyen iktidara geldiğimizde kapatacağız. Saf çok önemli zarara da neden olacak bu durum. Şimdiden o delik oluştu ve bu durum derinleşecektir.

EN BÜYÜK SORUN; YİD GIRIŞIMLERININ PAHALIYA MAL EDİLMESİ…

Kamu-özel iştirakinde büyük girişimler çok kıymetli. 3'üncü köprü, Osmangazi ya da 3'üncü havalimanı, Türkiye'nin gereksinimi olan girişimlerdi. Ama bunlar yapılırken, ucuza mal edilmeli! Bu girişimlerin en büyük sorunu; çok pahalıya mal edilmesiydi. Nedeni ise ihale mevzuatındaki çok geniş istisnalar. Evet, biz ne yapacağız? Yanlışları hukuk çerçevesinden düzelmeye çalışacağız. Hukuk çerçevesinde hareket edeceğiz. Bağımsız bir yargı ile YİD girişimleri incelenmeli. DEVA Partisi olarak YİD girişimlerini; yalnızca nakit akışı olan girişimlerini için uygulayacağız.

TEKALİF-İ MİLLİYE'Yİ DUYUNCA EYVAH DEDİM

Türkiye'nin, Merkez Bankası rezervleri Kovid-19 salgını öncesi eritildi. Daima eksiğe giden bir rezerv var. Velev son içtimada getirisi sabit tutmak zorunda kaldılar. Göze alamadılar. Rezerv yokken para basarsanız; paranız önemli kıymet kaybına uğrar. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Trabzon konuşmasını dinleyince 'Eyvah' dedim. Sonra acilen geri adım attılar 'Tekalifi-i Milliye'den. Bu usul açıklamalar gelgelelim buhranı derinleştirir. Koronavirüs salgını devrinde nema sayacı çalışıyor ancak işletmeler örtülü. Verilen krediler ödeme günü geldiğinde tekrar bir bunalıma neden olacak.

Tahlil süreci periyodunda 'Başarı kimin?' diye bir patent hengamesi vardı. Lakin sonra 'Bu tahlil süreci nereden çıktı' denildi… Can ve mal güvenliği yoksa, terör varsa doğal olarak ekonomik istikrar bozulur.

FORMÜL KOLAY: HUKUKSAL GÜVENLİK VE EKONOMİK ÖNGÖRÜLEBİLİRLİK

En büyük meselelerden biri; bayanların istihdama iştiraki. Ancak son 2 yılda bayanlar ve gençler iş aramayı bıraktılar. Her buhranda olduğu üzere bu buhranda de en çok bayanlar etkilendi. Yatırımın yolu; inançtan geçiyor. Türel güvenlik ve ekonomik öngörülebilirlik olursa; yatırımcı da geliyor. Aslında formül çok yalın. Bizim bu formülü uygulamaktan sair dermanımız yok. Sanayi çok kıymetli. Yüksek katma kıymetleri eserleri, üretmek kıymetli.

Devlet destekleri de çok kıymetli. Burada şeffaflığa dikkat edilmeli. O denli akrabaya vermekle, kayırmacılık yapmakla olmaz. Devlet, fırsat eşitliği yaratmalı. Yarışma yoksa rehavet meydana geliyor. Hususî kesim kadar devletin adil fırsatları da çok kıymetli. İkisini dengelemek zorundayız. Toplumsal adalet temin edilmeli. Yoksa tekrar en çok ekonomik buhran dar gelirliyi vurur.

‘ŞEHİR’ SİYASİ HESAPLAŞMA YÜZÜNDEN KAPATILDI

Kent Üniversitesi’nin kapatılmasına açıkçası çok üzüldüm, kısa bir Twitter bildirisi ile de paylaştım. Büsbütün siyasi hesaplaşma nedeniyle kapatıldı. Hele de kurumları bu türlü bir yıpratıldığı bir periyotta. Çok yazık oldu. Çok üzüldüm lakin nereye gideceği aşikardı. Bu hesaplaşma daha evvel vardı. Olan mekteplilere ve akademisyenlere, eğitime oldu. Eğitim kıymetli bir alan, siyasete, hesaplaşmalara, ideolojilere kurban edilmemeli…

DİSLİKE'LERİ GÖRÜNCÜ TOPLUMSAL MEDYAYI YASAKLAMAYA ÇALIŞIYOR

(Erdoğan’ın ‘sosyal medyaya düzenleme yapacağız’ açıklaması) Toplumsal medyayı kapatmaya çalışıyorlar. Erdoğan'ın bugünkü açıklamaları ortada. Niçin? Toplumsal medya denemeleri oldu, baktılar ki 'dislike'larda durum felaket. 'Bu bu türlü olmayacak bari kapatalım' dediler. Başarısız olunca direkt müdahale. Teknoloji üreten gençlerin, gönüllerini kaybettiler. Teknoloji ile uğraş etmeleri mümkün değil. Teknoloji ile lakin yan yana yülünülür. Teknoloji ile yalnızca büyürsünüz. Teknoloji ile savaşmak, teknolojiyi kapatmak ya da yasaklamak mümkün değil. Bu dünya çok geçmişte kaldı…

Karar