Avrupa Kurulu Parlamenter Meclisi (AKPM) İzleme Komitesi, Cumhurbaşkanına geniş yetkiler veren başkanlık sisteminin yargının bağımsızlığını zayıflattığını belirterek “milletvekillerinin dokunulmazlıklarının kaldırılması, çoklu baro düzenlemesiyle yenilenen Avukatlık Kanunu, kayyum atanan belediye liderleri, gazeteciler ve muhalif siyasetçiler üzerindeki baskı” nedeniyle Türkiye için “izleme” prosedürünün tekrar başladığını bildirdi. Komite, Türkiye’ye, sivil ve siyasi muhalefet üzerindeki baskıyı sonlandırıp Avrupa Kurulu standartlarını müdaf daveti yaptı.
AKPM İzleme Komitesi, Kurul standartlarının korunması için Türkiye’nin acil tedbirler alması gerektiğine ait bir rapor yayımladı. Türkiye’de iktidarın siyasi ve sivil muhalefete yönelik yeni baskıları olduğu söz edilen raporda, Türkiye’de hukukun üstünlüğü, demokrasi ve insan haklarının durumunun kötüleşmesine ait telaşlar olduğu vurgulandı. Komite, Türkiye’nin “Demokrasiye karşıt yasa ve uygulamalara son verilmesi, kuvvetler ayrılığını unsuru uygulaması, söz ve basın özgürlüğünü tekrar sağlaması” için maddeleri gözden geçirmesini istedi.
Raporda, Türkiye’nin parlamento dokunulmazlığını garanti altına alması, Venedik Kurulu’nun tavsiyeleri doğrultusunda maddelerini güncellemesi, yüzde 10 seçim barajını düşürmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarını uygulaması daveti da yapıldı. Komite, süren “izleme” prosedürü çerçevesinde bu hususlarda AKPM ile iş birliği içinde olunması istendi. AKPM İzleme Komitesi, Türkiye için izleme prosedürünü tekrar açtıklarını ve 2017’de atıfta bulunulan mevzuların birçoğunun 2020’de kaygı konusu olmaya devam ettiğini bildirdi.
“ENİS BERBEROĞLU GECİKMEDEN PARLAMENTOYA GERİ DÖNMELİ”
Komite raporunda, CHP milletvekili Enis Berberoğlu ile HDP’li milletvekilleri Leyla İnanç ve Musa Farisoğulları’nın milletvekilliklerinin ellerinden alındığı, İnanç ve Berberoğlu’nun tahliye edildiği, lakin Farisoğulları’nın eski HDP eş liderleri ve öteki dört HDP milletvekiliyle birlikte hala cezaevinde olduğu anımsatıldı. Raporda, “Komite, Enis Berberoğlu’nun parlamento hakları ihlallerini gidermek ve daha fazla gecikmeden parlamentoya geri dönmesini sağlamak için tekrar yargılanmasını istedi” denildi.
“KAYYUM ATANMASI AVRUPA LOKAL İDARELER ÖZERKLİK KURALINA AYKIRIDIR”
Seçilmiş belediye liderlerinin misyondan alınması ve yerlerine kayyum atanmasının AKPM tarafından şiddetle kınandığı belirtilen Raporda “HDP’li 48 belediye lideri ve CHP’li 1 belediye lideri yerine kayyum atanmasının Avrupa Lokal İdareler Özerklik Şartı’na aykırıdır” denildi.
“ÇOKLU BARO, BAROLARIN BAĞIMSIZLIĞINI ZEDELER”
AKPM raporunda, “terörle ilgili suçlamalarla tutuklanan avukatların adil yargılanma talebinde bulunmak için hayatları kıymetine açlık grevlerine başvurmak zorunda hissetmelerinden hüzün duydukları” ve Avrupa Kurulu standartlarına uymayan, baroların bağımsızlığını zedeleyen Avukatlık Kanunu’ndaki değişikliklerin tasa verici olduğu da vurgulandı.
EN SON 2017’DE İZLEMEYE ALMIŞTI
Avrupa Kurulu Parlamenter Meclisi Genel Konseyi, 25 Nisan 2017’deki oturumunda 45’e karşı 113 oyla Türkiye’nin kontrol sürecine alınmasına karar vermişti. Türkiye, 2004 yılında kontrol sürecinden çıkartılmıştı. 2017’deki kararla birlikte Türkiye, kontrol sürecinden çıkartılıp yine alınan birinci Avrupa ülkesi olmuştu.
Kararda ayrıyeten, Türkiye’ye yönelik 35 unsurdan oluşan tavsiyeler de yer almıştı. AKPM ile Türkiye ortasındaki iş birliğinin sürmesi için bu tavsiyelerin yerine getirilmesi gerektiği söz ediliyordu.
BERBEROĞLU DAVASI
14 Haziran 2017’de Cumhuriyet Gazetesi’nde yayınlanan “MİT TIR’ları” haberiyle ilgili olarak Enis Berberoğlu hakkında “Siyasi ve askeri casusluk amacıyla devletin güvenliği yahut iç yahut dış siyasal faydaları bakımından bilinmeyen kalması gereken bilgileri açıklama” suçlamasıyla açılan davada İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi 25 yıl mahpus cezası verdi.
Bunun üzerine Berberoğlu 14 Haziran 2017’de tutuklandı. Bu karar, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza Dairesi tarafından 9 Ekim 2017’de bozuldu.
Bozma kararında İstinaf Mahkemesi “Sırrın daha evvel ifşa edildiğinin kabulü halinde saklı kalması gereken bilgileri casusluk gayesiyle açıklama cürmünün ögelerinin oluşmayacağını” belirtti.
İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi ise İstinaf Mahkemesinin bozma kararını adap ve yasaya alışılmamış bularak belgeyi iade etti.
Belgeyi yine ele alan İstinaf Mahkemesi, bu defa Enis Berberoğlu’na “casusluk” hatasından değil, “devletin güvenliği, iç yahut dış siyasal faydaları bakımından niteliği prestijiyle bâtın kalması gereken bilgileri açıklamak” hatasından 13 Şubat 2018’de 5 yıl 10 ay mahpus cezası verdi ve tutukluluğunun devamına hükmetti.
Bu kararı İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Savcısı temyiz etti. Savcılık, Berberoğlu’nun “casusluk” cürmünden cezalandırılması talepli temyiz dilekçesini Yargıtay’a gönderdi.
Dilekçede, Berberoğlu’nun, “devletin güvenliği yahut iç yahut dış siyasal faydaları bakımından niteliği prestijiyle zımnî kalması gereken bilgileri siyasal yahut askeri casusluk amacıyla açıklama” hatasından cezalandırılması talep edildi.
Berberoğlu, 24 Haziran Milletvekilliği Seçiminde yine CHP İstanbul Milletvekili seçilince, yargılamanın durdurulması talebiyle Yargıtay’a müract yaptı. Müract 20 Temmuz’da reddedildi. Ancak Yargıtay 20 Eylül 2018’de Haziran seçiminde yine CHP İstanbul Milletvekili seçilen ve hala tutuklu bulunan Enis Berberoğlu hakkında verilen cezanın infazının, yasama dokunulmazlığı gerekçesiyle durması istemini kabul etti ve Berberoğlu’nun tahliye edilmesine hükmetti. Yargıtay kararı üzerine tahliye edilen Enis Berberoğlu hakkındaki mutlaklaşmış ceza, TBMM Genel Heyeti’nde 4 Haziran 2020’de okunarak milletvekilliği düşürüldü. Sonraki gün gözaltına alındı ve tekrar tutuklanarak cezaevine gönderildi. Birebir gün koronavirüs önlemleri kapsamında müsdeli olarak cezaevinden çıkartıldı.
AYM, 25’inci, 26’ıncı ve 27’nci devir CHP İstanbul Milletvekili Enis Berberoğlu’nun seçilme ve siyasi fliyette bulunma hakkı ile kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının oy birliğiyle ihlal edildiğine karar verdi.
İstanbul 14’üncü Ağır Ceza Mahkemesi AYM’nın yerindelik kontrolüne girdiğini ileri sürerek, kendi kararında direnmişti.
Karar
