Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın 2020 yılı faaliyetlerine ait Sayıştay’ın kontrol raporunda değerli tespitlere yer verildi. Raporda, Avrasya Tüneli garanti ödemelerinde kullanılacak araç geçiş fiyatının ihale şartnamesi doğrultusunda hazırlanan Uygulama Mukavelesi kararlarından açık olarak tespit edilemediği belirtildi. Bu sebeple şirket ile imzalanan İşletme Protokolü’nde kararlar ihdas edildiği, fakat garanti ödemesi hesabında kullanılacak araç geçiş fiyatının tespitine ait İşletme Protokolü’yle getirilen kararın; Uygulama Kontratı kararına uygun olmadığı ileri sürüldü.
‘GEÇİŞ FİYATI DÜZENLEMESİ MEVZUATA UYGUN DEĞİL’
Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine nazaran; Gerek bakanlık ile şirket ortasında başka bir İşletme Protokolü akdedilmesinin, gerekse de İşletme Protokolü’nde garanti ödemesi hesabında temel alınacak geçiş fiyatının belirlenmesine ait yapılan düzenlemenin mevzuata uygun olmadığı kaydedildi.
Rapora nazaran, Avrasya Tüneli’nde ocak ayında bir evvelki yılın geçiş fiyatı, şubat-haziran devrinde o yıl için belirlenen yeni geçiş fiyatı uygulanıyor. Yılın birinci yarısında döviz kurundaki artış yüzde 5’i aşarsa temmuz-aralık devrinde ise şimdiki döviz kuru üzerinden hesaplanan geçiş fiyatı uygulanıyor. Vatandaşlar, bu fiyatlar üzerinden ödeme yapıyor.
Sayıştay raporunda, ihale şartnamesine uygun hazırlanan Uygulama Sözleşmesi’nde garanti ödemesinin “o yıl için geçerli olan araç geçiş ücreti” üzerinden yapılacağının belirtilmesine rağmen, yılın tamamına ilişkin araç garanti bedelinin döviz kurlarındaki artışı da yansıtacak formda belirlenen fiyat üzerinden yapıldığı, bunun Uygulama Sözleşmesi’ne muhalif olduğu belirtildi.
‘456.3 MİLYON TL YERİNE 494.2 MİLYON TL GARANTİ ÖDEMESİ YAPILDI’
Rapora nazaran, 2020 yılında 25 milyon 376 bin araç garantisine karşılık geçen araç sayısı 12 milyon 609 binde kalınca İşletme Protokolü’ndeki karar çerçevesinde, yani döviz kurlarındaki artışı da yansıtacak biçimde belirlenen fiyat üzerinden şirkete toplam 494.2 milyon lira garanti ödemesi yapıldı. Raporda, yıl uzunluğu uygulanan üç başka periyottaki geçiş fiyatları üzerinden ödeme yapılsaydı garanti ödemesinin 456.3 milyon lirada kalacağı, ikisinin ortasında 37.9 milyon lira fark ortaya çıktığı tabir edildi.
Raporda, “İhale sonuçlandıktan ve ihale şartnamesi içerisinde yer alan Uygulama Kontratı imzalandıktan sonra işin ödeme kurallarının taraflar ortasında imzalanan İşletme Protokolü marifetiyle Misyonlu Şirket lehine sonuç doğuracak formda değiştirilmesi manasına gelen bu formda bir düzenlemenin, ihalenin temel unsurları olan rekabet, saydamlık ve eşit muamele unsurlarına terslik teşkil ettiği bedellendirilmektedir. Çünkü, bu durumun ihaleye katılan isteklilerce tekliflerin hazırlanması basamağında öngörülebilmesi mümkün değildir” denildi.
Raporda, bakanlığın bu teze ait açıklamasına da yer verildi. Bakanlık açıklamasında, izleyen yıldan itibaren bu konunun hakkaniyet ölçüleri çerçevesinde yine kıymetlendirilebileceği tabir edildi.
ARAÇ SAHİPLERİ FAZLA FİYAT ÖDEDİ
Raporda, her yılın başında hesaplanan aktüel araç geçiş fiyatlarının belirlenmesinde kullanılan döviz kurlarının, Uygulama Sözleşmesi’ndeki tanımlamaya uygun olmadığının tespit edildiği belirtildi. Uygulama Sözleşmesi’nde geçiş fiyatlarının 2 Ocak’ta yayımlanan döviz kuru üzerinden hesaplanmasının öngörüldüğü, bunun bir evvelki yılın son iş gününün kurunun uygulanması manasına geldiği tabir edildi.
Birinci yıl da geçiş fiyatlarının 2016 yılının son iş gününe ilişkin döviz kuru üzerinden hesaplandığı kaydedilen raporda, izleyen yıllarda bu uygulamaya son verildiği, 2 Ocak gününe ilişkin kurlar üzerinden hesaplama yapılmaya başlandığı tabir edildi.
Rapora nazaran, birinci yıldaki uygulama motamot devam etseydi 2020 yılında arabalardan yılın birinci ve ikinci yarısında KDV dahil sırasıyla 31.90 TL ve 41.90 TL geçiş fiyatı alınacaktı. Lakin, geçiş fiyatı sırasıyla 36.40 TL ve 41.80 TL olarak hesaplandı ve bakanlığın isteği doğrultusunda yılın tamamında 36.40 TL’lik geçiş fiyatı uygulandı. Raporda, şöyle denildi:
“Güncel geçiş fiyatları hesap edilirken Uygulama Sözleşmesi’nin döviz kurlarına ait kararının yanlışlı yorumlanması sonucu 01.02.2020-30.06.2020 tarihleri ortası devirde tüneli kullanan araba sınıfındaki araçlardan Misyonlu Şirket tarafından her bir geçiş için KDV dâhil 4,50 TL (minibüs sınıfı araçlar için 6,80 TL) fazla tahsilat yapılması sonucunu doğurmuştur.
2020 yılının belirtilen beş aylık işletme devrinde taraflarca mutabık kalınan ödemeli geçiş yapan araba sayısının 2.873.737 adet ve minibüs sınıfı araç sayısının ise 186.674 adet olduğu dikkate alındığında, şimdiki geçiş fiyatları hesap edilirken döviz kurunun yanlışlı alınması sonucunda belirtilen periyot için tünelden fiyatlı geçiş yapan araçlardan KDV hariç toplam 13.130.792,12 TL fazla tahsilat yapılmasına sebebiyet verilmiştir.”
Karar
