Anayasa Duruşması, Fetullahçı Terör Örgütü'nün (FETÖ) darbe teşebbüsünün akabinde tutuklanan ve “mesleğinden kaynaklanan garantilere riayet edilmeksizin tutuklanması nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğini” öne süren hakimin ferdi başvurusunu kabul edilemez buldu.

Anayasa Duruşmasının Resmi Gazete'de yayımlanan kararına nazaran, hakim olarak hizmet yaparken 15 Temmuz 2016'daki darbe teşebbüsünün akabinde FETÖ ile ilişkisi bulunduğu gerekçesiyle hizmetten uzaklaştırılan müractçı, terör örgütü üyesi olma kabahatinden tutuklandı.

Yargılama aşamasında tahliye edilen ve ağır ceza duruşmasında yargılaması hala süren hakim, Anayasa Duruşmasına kişisel müractta bulunarak, “suç işlediğine dair somut bir delil bulunmadan ve mesleğinden kaynaklanan teminatlara riayet edilmeksizin tutuklandığını” belirterek “kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğini” ileri sürdü. 

Anayasa Duruşması Umumî Heyeti, hakimin ferdî başvurusunu kabul edilemez buldu. 

Yüksek Duruşmanın münasebetinde, Anayasa Duruşmasının 15 Temmuz darbe teşebbüsünden sonra yargı mensupları hakkında uygulanan tutuklama önlemleriyle ilgili ferdi müractları karara bağlarken bu şahısların tutuklanmalarının önünde, mesleklerine ait garantilerden kaynaklanan kanuni bir kösteğin olup olmadığını birçok kararında incelediği belirtildi.

Münasebette, Anayasa Duruşmasının, darbe teşebbüsünden sonra tutuklanan Yüksek Duruşma üyeleri dışındaki yargı mensupları cihetinden mesleklerinden kaynaklanan teminatların tutuklamanın önünde kanuni bir beis oluşum edip etmediğini incelerken de tutuklamaya husus olan örgüt üyeliği hatasının ferdî bir kabahat olduğunu ve ağır cezalık suçüstü halinin bulunduğunu değerlendirdiği anlatıldı. 

AİHM DEĞERLENDİRMESİ

Buna karşılık Avrupa İnsan Hakları Duruşmasının (AİHM), şimdi katılaşmamış bir kararında, hakimlik/savcılık mesleğinden kaynaklanan teminatlara riayet edilmediğinden bahisle müractçı hakkında uygulanan tutuklama önleminin kanuna münasip olmadığı sonucuna vardığı ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin ihlal edildiğine karar verdiği hatırlatılan münasebette, AİHM tarafından, Türk yargı makamlarının darbe teşebbüsünden sonra tutuklanan yargı mensupları hakkında ağır cezalık suçüstü halinin bulunduğu cephesindeki değerlendirmelerinin belgisiz nitelikte görüldüğü aktarıldı. 

AİHM'nin bu tefsiri sonrasında mevzunun tekrar kıymetlendirilmesi gerektiği belirtilen münasebette, şunlar kaydedildi: 

“AİHM'nin katılaşmış kararları bağlayıcı olmakla birlikte, Türk hukukunda yargı mensuplarının tutuklanmasına ait kanun kararlarının yorumlanması Türkiye Cumhuriyeti'nin kamu gücü makamlarına ve en son olarak duruşmalarına ilişkin bir salahiyettir. Türk duruşmalarının ulusal hukuka ait tefsirlerinin Sözleşme'de teminat altına alınan hak ve özgürlükleri ihlal edip etmediğini incelemek AİHM'nin yetkisinde ise de AİHM'nin ulusal duruşmaların yanına geçerek ulusal hukuku birinci elden yorumlaması makul görünmemektedir. Türk hukukundaki kanun kararlarının manalandırılmasında ve yorumlanmasında Türk duruşmaları AİHM'ye nazaran çok daha iyi konumdadır.

AİHM'nin Türk hukukundaki kanun kararlarını yorumlayarak yargı mensuplarının tutuklanmalarının ulusal hukuka münâsib olmadığı cihetinde ulaştığı tespitin Sözleşme'nin yorumlanmasıyla ilgili olmadığının altı çizilmelidir. Esasen anılan tespit Türk hukukunun ne olduğuyla ilgili bir yargı içermektedir. Bu husus, bahsin AİHM kararları sonrasında Anayasa Duruşması tarafından yine incelenmesinin de temel nedenini oluşturmaktır. Bu itibarla başta Anayasa Duruşması olmak üzere Türk yargı organlarının ulusal hukuka ait tespit ve değerlendirmelerinde AİHM'nin Türk hukukuyla ilgili yaptığı tahlilden farklı bir sonuca ulaşması, AİHM kararlarının Türk hukuk sistemindeki bölgesi ve değeriyle çelişen bir durum olarak kabul edilmemelidir.”

“TUTUKLAMA ÖNLEMI ÖLÇÜLÜ”

Tanık anlatımlarının, müractçı cihetinden cürüm işlediğine dair kuvvetli belirti olarak kabul edilebileceği bedellendirilen münasebette, şu tespitler yapıldı:

“Ayrıca müractçı cephesinden delilleri etkileme tehlikesi ile kaçma kuşkusuna yönelen tutuklama nedenlerinin olgusal temelinin olduğu görülmektedir. Son olarak terör kabahatlerinin soruşturulması kamu makamlarını önemli zorluklarla karşı zıdda bırakmaktadır. Mahsusen darbe teşebbüsüyle yahut FETÖ/PDY ile temaslı soruşturmaların kapsamı ve niteliği ile FETÖ/PDY'nin özellikleri de dikkate alındığında bu soruşturmaların gayri ceza soruşturmalarına nazaran çok daha çetin ve karmaşık olduğu ortadadır. Bu durumda isnat edilen kabahat için öngörülen yaptırımın yükü, işin niteliği ve kıymeti de göz önünde tutulduğunda müractçı hakkındaki tutuklama önleminin ölçülü olduğu sonucuna varılmıştır. Anayasa Duruşması açıklanan münasebetlerle tutuklamanın tüzel olmamasından ötürü kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine ait argümanın açıkça dayanaktan mahrum olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar vermiştir.”

Karar