Yaklaşık bir yıldır “Erdoğan’ın hazırda tuttuğu parlamenter sisteme dönüş planı” olarak Ankara sokaklarında dolaşan “efsaneyi” dün Fatih Altaylı “Senaryo ve film” başlığı ile köşesine taşıdı.

Altaylı okurlarına hadiseyi şöyle anlattı:

“Biliyorsunuzdur, muhalefetin başkanlık sistemine geçişi sağlayan Anayasa değişikliği ile ilgili Anayasa Mahkemesi’ne yaptığı itirazlar var.

Ulu Mahkeme bugüne kadar bu itirazları ele almadı, bu itiraz belgelerinin kapağını bile açmadı.

Ankara’daki yeni müelliflerin yeni senaryosuna nazaran iktidar partisindeki oy erimesinin devam etmesi halinde, AYM bu itirazları gündeme alacak ve kısa müddette karara bağlayacak.

Hal bu türlü olunca başkanlık sisteminden vazgeçmeyeceğini ilan etmiş olan iktidar partisi ‘Ne yapalım. Hukuk karşısında boynumuz kıldan ince’ diyerek tekrar parlamenter sisteme dönecek.

Erdoğan Cumhurbaşkanı olarak kalacak ve çabucak seçime gidilecek. Böylelikle AK Parti tek başına iktidar olmaya yetmeyen bir oranla ile olsa 1. parti çıkacak. Sistem parlamenter olduğu için de içinde İYİ Partinin de olabileceği bir koalisyon ihtimali ile AK Parti iktidarın kesimi olacak. ”

Evet baştan şunu üzülerek söylemeliyim ki yargıçlar ve savcılar ortasında bile bu senaryoyu ciddiye alanların sayısı az değil. İçinden geçtiğimiz konjonktürün tuhaflığı olsa gerek. Hukukun alaşağı edildiği bir ülke olunca ortaya bu türlü bir durum çıkıyor mlesef.

***

Altaylı yazısını “bu senaryodan bir sinema çıkar mı, izleyici toplar mı bilmem” diyerek bitirmiş.

Fakat bu senaryoyu köşesine taşıyan Altaylı ufak bir araştırma yapsaydı, bu tuhaf senaryonun üzerine keyifle betonu döker geçerdi.

Bu hazzı bana bıraktığı için buradan teşekkürlerimi iletiyorum kendisine.

Bir, Anayasa Mahkemesi’nin masasında bu türlü bir itiraz evrakı yok. Anayasa değişiklik paketi için Anayasa Mahkemesi’ne iptal müractında bulunma yetkisine yalnızca CHP sahip.

CHP’de o devirde Anayasa Mahkemesi’ne gitmeyeceğini açıklamıştı. Münasebetiyle CHP başvurmadığına nazaran diğer muhalefet partilerinin de yetkisi olmadığına nazaran AYM’nin önünde muhalefetin sümen altı edilen, bekletilen bir müractının varlığından kelam etmek yanlışsız değil.

Pekala, muhalefetin AYM’ye müractının olduğu tezi nereden çıktı?

***

Biliyorsunuz MHP ve AK Parti’nin Anayasa değişiklik paketi TBMM Genel Kurulu’nda oylaması sürerken CHP’nin anayasa değişlik paketini Anayasa Mahkemesi’ne götüreceği tarafında haberler çıktı. Muhalefetin AYM’ye itiraz müractında bulunmuştu algısını oluşturan periyodun Başbakanı Binali Yıldırım’ın şu açıklaması oldu: “Tıpkı tas birebir hamam. Bunlar vatandaşa gitmekten korkuyorlar. Vatandaşa güvenmiyorlar. Millete gitmek yerine mahkemenin yolunu tutuyorlar. Tekrar birebirini yapacaklar. Millet AVM’ye gidiyor, bunlar AYM’ye gidiyor.” (11 Şubat 2017)

Yıldırım’ın bu açıklamasını iktidara yakın medya organları “Millet AVM’ye gidiyor, CHP AYM’ye gidiyor” başlığı ile haberleştirdi.

Binali Yıldırım’ın bu kelamlarını kocaman puntolarla haberleştiren medya organları CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun açıklamasını görmezden geldiler:

“Binali Yıldırım ve MHP önderi üzülecek biliyoruz ancak biz Anayasa Mahkemesi’ne gitmiyoruz. Milletin iradesini yeniden milletin azim ve kararı kurtaracaktır. Bu nedenle sandıkta kararın verileceği 16 Nisan’a kadar önümüzdeki 60 günü milletin hakemliğine emanet edeceğiz. İşte bunun için AYM’ye gitmeyeceğiz, başvurmayacağız. Bir kişi çıkıp “Meclis’i feshediyorum” diyebilir mi? Diyemez diyorsan gidip hayır diyeceksin kardeşim. Bakın bu yetki Mustafa Kemal Atatürk’e verilmemiştir arkadaşlar.” (14 Şubat 2017)

Ve CHP Anayasa Mahkemesi’ne gitmedi. Ben de CHP Önderi Kemal Kılıçdaroğlu’nun bu açıklaması ve kararı üzerine “CHP değişiyor mu?” başlıklı bir yazı kaleme aldım, CHP’yi bu kararından ötürü kutladım. CHP’nin bu tutumunun kim ne derse desin ülkemiz için bir kazanım olduğunu yazmıştım.. (Karar, 21 Şubat 2017)

***

Ancak ben tekrar de Altaylı’nın yazısı üzerine CHP Küme Başkanvekili Engin Altay ve Aydın milletvekili hukukçu Bülent Tezcan’ı aradım.

Engin Altaylı “Bizim bu türlü bir müractımız yok ki Anayasa Mahkemesi olmayan başvuruyu nasıl kıymetlendirecek, karara bağlayacak. 2017 anayasa değişikliğini içeren paketi halka götürdük, sistemi anlattık ve kararı onlara bıraktık. İstedik ki ulusal irade karar versin. OHAL kaidelerinde anayasa değişikliğine gidildi. O yüzden biz bu Anayasa değişikliğinin meri lakin legal olmadığını söylüyoruz” dedi.

Bu senaryonun prestij edilir bir yanı olduğunu asla düşünmüyorum diyen Bülent Tezcan’ın söyledikleri şöyle: “Öncelikle bizim o periyotta AYM’ye yapılmış bir müractımızın olmadığını söz edeyim. Bizim müractımız yok esasen CHP dışında da Meclis’te müract yetkisi olan parti yok. Hasebiyle AYM’nin önünde iptal sonucunu doğuracak derdest bir evrak yok. Vakit zaman bu bahiste ferdi müractların yapıldığı ve o ferdi müractlara dayanarak AYM’nin iptal kararı vereceği söylentileri dolaşıyor. Ben bu türlü bir müractın varlığını bilmiyorum fakat bu konu ferdi müractın konusu değil. Bu nedenle AYM’nin ferdi müracta dayanarak iptal kararı vermesi de mümkün değil.”

***

CHP esasen AYM’ye başvurmamıştı. Hakikaten Sayın Altan ve Tezcan da bu türlü bir müractta bulunmadıklarını tekrar teyit ediyorlar. Lakin Anayasa’nın 148. Hususuna nazaran Meclis’in 5’de 1’i yani 120 milletvekili bir ortaya gelerek Anayasa değişikliklerinin biçim bakımından denetlenmesini AYM’den isteyebilir.

Mümkün mü bu, evet mümkün. Diyelim ki haydi bu türlü bir seçeneğimiz olsun ve Meclis’ten 120 milletvekili bir ortaya gelmiş ve AYM’ye başvurmuş olsun…

Eski AYM Lideri Haşim Kılıç’ı aradım, Fatih Altaylı’nın yazısını ve 120 milletvekili seçeneği senaryosunu sordum. Sayın Kılıç Anayasa’nın 148. Unsuruna nazaran, AYM’nin “Anayasa değişikliklerini ise yalnızca form bakımından” inceleyebileceğini, yani temele bakamayacağını hatırlatarak şunları söyledi:

“Tamamen hayali bir senaryodan öbür bir şey değil. Bir defa şuradan başlayalım. Anayasa Mahkemesi geçmişte her ne kadar Anayasa değişikliklerinin aslına girerek iptal kararı vermiş ise de Anayasa da açıkça anayasa değişikliklerinin lakin hal bakımından Anayasa Mahkemesince denetlenebileceği öngörülmektedir.

Hasebiyle AYM’ye bu türlü bir başvuruda bulunulmuş olsa bile AYM bu başvuruyu incelemeye alamaz. Ancak haydi diyelim ki farzı muhal AYM temel bakımından incelemeye tabi tuttu ve iptal kararı verdi. Doğacak hukuksal boşluk nasıl giderilecektir?

Zira AYM iptal kararı verdiği andan itibaren tüzel bir boşluk doğacaktır bu boşluğun giderilmesi de mümkün olmayacaktır. Diğer bir anlatımla CB sistemi büsbütün ortadan kalkacaktır. Parlamenter sisteme ait eski kararlarda yürürlükten kaldırıldığı için Anayasal destek ortadan kalkmış oluyor. Hükümetin TBMM’nin çalışması imkansız hale gelir.

Devam edelim. Kanunların iptali halinde doğan boşluklar için Anayasanın 153. hususu var. 153. Husus diyor ki doğan hukukî boşluğun giderilmesi için yasama organına en fazla bir yıla kadar mühlet verilir ve bu yolla boşluk giderilebilir. Lakin anayasa değişikleri için bu türlü bir müddet öngörülmüyor, karar yok yani.

Anayasa Mahkemesi anayasa değişikliklerini fakat form bakımından (teklif ve oylama nisabı gibi) inceleyebilir ve bununla sonludur. Anayasa’da kanunların hal ve temel tarafından denetlenebileceği açıkça belirtilmiş iken Anayasa değişikliklerinde yalnızca biçimi kontrolden bahsedilmektedir.

Anayasa’nın 149. Hususunun 4. Fıkrası ise hal bozukluğuna dayalı iptal davalarının mahkemece öncelikle incelenip karara bağlanacağı emredilmiştir. Münasebetiyle AYM hal bakımından inceleyecek bile olsa 4 yıl boyunca beklemesi, belgeyi incelemeye almaması mümkün değil. Form bakımından bile olsa öncelikli olarak karar vermesi gerekiyordu.

Devam edelim: Haydi farz edelim AYM işin temeline girerek iptal etmek istedi bu kere de AYM’de en az 10 üyenin buna evet demesi gerekiyor. AYM 3’te 2 çoğunlukla bu kararı verebilir. Hasebiyle konuşulan senaryonun meblağ bir tarafı görünmüyor.”

***

Bir ülkede hukuk öldüğünde, devleti yönetenler gerçeklikle bağını kopardığında toplumda da işte bu türlü senaryolar türüyor ve mlesef senaryoyu satın alanlar da çıkıyor. Tam bir İs

Bir hukuk devletinde ve hukuk kültürünün gelişmiş olduğu bir toplumda ne yargıdan bu türlü efsaneler beklenebilir ne de toplumda bu türlü efsaneler yayılır.

Hukuk devleti kavramının neresindeyiz, hukuk kültürümüz ne durumda; görüyorsunuz!

Karar