AK Parti iktidarında bütçeden faiz ödemelerinin tarihimizde görülmedik boyutlara çıkması, iki temel yanlışın dışavurumudur: Bir, Erdoğan’ın “faiz sebeptir…” diye söz ettiği iktisat siyasetlerinin yanlış olması… İki, CB sisteminde yanlışları frenleyecek kontrol ve istikrar sistemlerinin bulunmaması…

Bu sebeplerden faiz masrafları 2021 bütçesinde 179 milyar liraya ulaşıyor! 2022 yılında ise bütçedeki faiz ödeneğinin 240 milyar liraya çıkması öngörülüyor!

CB sisteminde vaziyetin ağırlaştığı şuradan muhakkak: Ak Parti iktidarının bütçelerinde faize ayrılan para yılda elli milyar civarında seyrederken 2018’den başlayarak süratle artmıştır. CB sistemi altında 2018-2022 periyodunda bütçede faize ayrılan toplam para, tam 727 milyar 800 milyon lira!…

Bunlar muhalefetin argümanları değil. Meclis’e sunulan 2022 bütçesinin resmi sayıları. (Karar, 18 Ekim.)

Erdoğan’ın faizi indirtmek için baskıları 2014 yılında başladı, giderek arttı… Şu kelamlar Merkez Bankası’na faiz indirtmek için Erdoğan’ın söylediği sözlerdir:

“Vatanı satmak yüksek faizle, berbat idareyle emeği heba etmekle meyyitr…” (27 Şubat 2015)

Nasıl ağır baskılar, görüyorsunuz.

TÜKETİM İKTİSADI

Erdoğan’ın bu hali İslam’da bireyler ortasındaki ödünç para bağlarına dair ‘faiz haramdır’ kararıyla ilgili olduğu üzere tahminen daha tesirlisi, oy hesabıdır. Kendi deyişiyle:

“Seçim vakti sandığa Merkez Bankası’nın lideri mı gidiyor? Biz gidiyoruz, hesabı biz veriyoruz. Hesabı biz verdiğimize nazaran bizim bu işin planlamasını her şeyini yapmamız lazım.” (24 Ekim 2019)

Halbuki Merkez Bankaları çağdaş ekonomilerde tam da bu sebepten, yani siyasetçiler oy hesabıyla makro istikrarları bozamasın, Merkez Bankaları siyasi değil iktisadi kararlar alsın diye bağımsızdırlar.

Erdoğan’ın faiz aykırısı söylemi ise hem İslami çağrışımlar yaparak, hem düşük faizli kredilerle tüketimi artırarak seçimlerde oy kazanmasındaki faktörlerden biri oldu… Bugünkü ağır ekonomik dertlere yol açtı.

Evet, TL’yi mum üzere eriten negatif faiz tüketim iktisadını ve dolarizasyonu teşviktir!

MERKEZ BANKASI LAF DİNLİYOR

CB sistemine kadar Erdoğan’ın “faize düşmanım” telaffuzunun iktisat üzerindeki tesirleri hudutlu oldu.

Zira hem o zamanki Merkez Bankası Lideri Fazilet Başçı direndi, hem parlamenter sistemde İktisattan Sorumlu Bakanlar Ali Babacan ve Mehmet Şimşek direndiler.

2016’da Merkez Bankası Lideri olan Murat Çetinkaya da hudutlu bir ölçüde direndi.

Başbakan Erdoğan’ın konuşmalarının tesiri de sonlu oldu.

Zira Merkez Bankası liderini ve işçisini istediği an misyondan alma yetkisi o vakit yoktu…

Merkez Bankası’nın ve onu destekleyen Babacan’la Şimşek’in bu halleri sayesinde bozulma hudutlu kaldı, enflasyon, döviz ve faizdeki artışlar denetim edilebilecek seviyedeydi.

Bütçede faiz ödemeleri 50 milyar TL’yi geçmedi.

Ama CB sistemiyle birlikte, Temmuz 2018’de 703 Sayılı KHK ve çabucak akabinde 3 Sayılı CB Kararnamesi ile, Erdoğan bütün kamu kurumlarında ve Merkez Bankası’nda istediği an atama yetkisini aldı. Berat Albayrak’ı ekonomin başına getirdi…

Ve “laf dinlemiyordu” gerekçesiyle Murat Çetinkaya’yı azletti. (8 Temmuz 2019)

BUYRUK DEMİRİ KESİYOR

Artık “buyruk demiri keser” devridir. Seçim öncesi süreçlerde Merkez Bankası’nın ihtiyat akçesi bütçeye aktarılacak, ünlü “128 Milyar dolar” piyasaya sürülecek, yirmi ayda Merkez Bankası’nın üç lideri ve bir çok çalışanı misyondan alınacak, dördüncü Lider olarak Prof. Şahap Kavcıoğlu getirilecektir…

Bu aşağı hakikat gidiş sürecinde çabuk yanıp sönen bir ümit devri vardı: Erdoğan Albayrak’ı “misyondan af” edecek, “ıslahat”dan, “acı ilaç”tan, “enflasyonun altında faiz olmaz” biçimindeki yanlışsız iktisat kuralından bahsedecek, Merkez Bankası’nın başına da muteber ve liyakatli bir isim olan Naci Ağbal’ı getirecektir.

Lakin bu kısa devrin ömrü, dört aydır!

Erdoğan’ın “Ağustos’ta faiz ve enflasyonda inişe geçiyoruz” kelamıyla bu kısa vadeli ümit söndü.

VE AĞIR FATURA

Bugün dolar 9.3 lira civarında!

Dış borcumuz 450 milyar dolar!

2018-2022 periyodunda bütçede faize ayrılan toplam para, 727 milyar 800 milyon lira!…

Kişi başına ulusal gelirimiz 12 bin dolardan 8 bin dolara düştü…

Ekonomik büyüklükte 17. sıradan 21. sıraya düşmüş durumdayız.

Hülasa yanlış siyasetlerin ve CB sisteminin faturası ağır oldu.

Karar