Komplo teorileri tarih boyunca vardı ancak toplumsal medya sayesinde bugün bunlar büyük bir yaygınlık kazandı ve teorinizin ne kadar saçma olduğunun bir değeri yok; ona inananlar çıkıyor. Örneğin Amerika’da bir oldukça yaygın olan ve “Q-Anon” ismiyle bilinen komplo teorisi, bilhassa Demokrat Partili siyasetçilerin küçük çocukları köle yaptığını ve milletlerarası bir ağa sattığını bile söylüyor, buna inanan 300 binden fazla insan var.
Z nesli içinden bir küme, yanlış bilgilendirme çağında maruz kaldığı komplo teorilerinden intikamını bu teorilerin parodisiyle aldı. Kuşların “ABD hükümeti tarafından yurttaşları gözetlemek için konuşlandırılan drone replikalar” olduğunu savunan “Kuşlar Gerçek Değil” isimli bir hareket başlatıldı. Hareketin kurucusu 23 yaşında bir genç adam olan Peter McIndoe. “Kuşlar Gerçek Değil” tezi çok kısa müddette yayıldı ve benimsendi, toplumsal medyada “viral” oldu. Hareketi benimseyenler, onun içindeki parodoyi mi destekledi yoksa sahiden bu argümana inandı mı bilinmez fakat The New York Times gazetesi fevkalade bir gazetecilikle bu hikayeyi anlattı.
New York Times’ta Taylor Lorenz imzası ile yayımlanan “Birds Aren’t Real, or Are They? Inside a Gen Z Conspiracy Theory” başlıklı inceleme yazısı şöyle:
Pittsburgh, Memphis ve Los Angeles’ta kısa müddet evvel “Kuşlar Gerçek Değil” yazan devasa reklam panoları ortaya çıktı.
Instagram ve TikTok’ta “Kuşlar Gerçek Değil” hesapları yüz binlerce takipçi topladı ve bununla ilgili YouTube görüntüleri viral hale geldi.
Geçen ay, “Kuşlar Gerçek Değil” taraftarları, şirketin kuş logosunu değiştirmesini talep etmek için Twitter’ın San Francisco’daki merkezinin önünde protestoda bile bulundu.
Olan bitenin tümü, kuşların var olmadığını ve ABD hükümeti tarafından Amerikalıları gözetlemek için kurulan insansız hava aracı replikaları olduğunu öne süren Z nesli kaynaklı bir komplo teorisiyle ilişkiliydi. Yüz binlerce genç harekete katıldı, “Kuşlar Gerçek Değildir” tişörtleri giyerek mitinglere akın etti ve slogan attı.
KOMPLO PARODİSİ
Bu, dünyanın, çocuk kaçakçılığı yapan Demokratlardan oluşan seçkin bir çete tarafından denetim edildiğine dair komplo teorisi olan QAnon’un kokusunu andırıyor olabilir. Fakat “Kuşlar Gerçek Değil”in yaratıcısı ve hareketin takipçileri latife yapıyor: Kuşların gerçek olduğunu ve teorilerinin uydurma olduğunu biliyorlar.
Anlattıklarına nazaran, “Kuşlar Gerçek Değil” bir emeli olan parodi bir toplumsal hareket. Çevrimiçi komplo teorilerinin hükümran olduğu bir “post-truth” dünyasında, gençler yanlış bilgiye nanik yapma, hengame etme ve dalga geçme uğraşı etrafında birleşti. Bu, Z neslinin bu kör kuyuyu absürtlükle alt üst etme teşebbüsü.
‘DELİLİKLE MECNUNLUK YAPARAK SAVAŞIYORUZ’
Pittsburgh’da “Kuşlar Gerçek Değil” organizatörü olan 22 yaşındaki Claire Chronis, “Bu, nitekim öbür gayret metotlarına sahip olmadığınız dünyadaki meselelerle gayret etmenin bir yolu” dedi: “Organizasyonu tanımlamanın en sevdiğim yolu, meczuplukla mecnunluk yaparak savaşmaktır.”
Hareketin merkezinde, 2017’de “Kuşlar Gerçek Değil”i bir hevesle yaratan, Memphis’te üniversiteden terk, dalgalı saçlı 23 yaşındaki Peter McIndoe var. Yıllarca komplo teorilerine inanarak bu karakterini korudu ve dogmasına itiraz edenlere öfke kusulmasını organize etti. Lakin artık, Bay McIndoe röportajda, insanların kuşların sahiden drone olduğunu düşünmemesi için parodinin ne olduğunu anlatmaya hazır olduğunu söylüyor.
McIndoe “Son birkaç yıldır yanlış bilgi dünyası ile uğraşırken, yürüdüğümüz çizginin nitekim bilincindeyiz” diyor: “Fikir çok saçma olmalıydı, lakin söylediğimiz hiçbir şeyin çok gerçekçi olmadığından emin oluyoruz. Bu, bir karakter ortaya çıkarmakla ilgili bir fikir.”
Birçoğu “Kuş Tugayı” isimli bir aktivizm kümesinin modülü olan “Kuşlar Gerçek Değil” üyeleri, yanlış bilgilerle dolu bir dünyada büyüdüler. Kimilerinin komplo teorilerine kurban giden akrabaları oldu. Münasebetiyle, Z nesli üyeleri için hareket, bu tecrübelerle toplu olarak boğuşmanın bir yolu haline geldi. Bay McIndoe, komplo teorisyenlerini taklit ederek bir topluluk ve benzerlik bulduklarını söyledi.
McIndoe “‘Kuşlar gerçek değil’ dışarıdaki komploların sığ bir hicvi değil. Derinlerden geliyor. Bizim kuşağımızdaki pek çok insan tüm bunlardaki meczupluğu hissediyor ve ‘Kuşlar gerçek değil’ insanların bunu işlemesinin bir yolu oldu” diyor.
2018’de silahlı şiddete karşı düzenlenen “Yaşamlarımız İçin Yürüyün” isimli öğrenci protestosunun düzenlenmesine yardım eden ve “Kuşlar Gerçek Değil”e dahil olan Florida Parkland’dan 21 yaşındaki aktivist Cameron Kasky, parodi için “Bir an durup gülmenizi sağlıyor. Yaşlanmak için eşsiz olan bu kasvetli bir vakitte, birlikte gülecek bir şeye sahip olmaktan ziyan gelmez” diyor.
OBAMA’NIN ‘DECCAL’ OLDUĞUNA İNANMIŞ
Bay McIndoe da komplolarla büyümüş. Hayatındaki birinci 18 yıl boyunca, Cincinnati’nin dışında, akabinde Arkansas kırsalında yedi kardeşiyle son derece muhafazakâr ve dindar bir ortamda büyüdü. Meskende eğitim gördü, “evrimin Demokratlar tarafından yapılan büyük bir beyin yıkama planı ve Obama’nın Deccal olduğu” öğretildi.
Hollywood’un bilinmeyen Hıristiyanlık aksisi iletiler olduğunu anlatan “Uzaktan Kumanda” üzere kitaplar okudu. Lisede, toplumsal medya ona ana akım kültüre bir geçiş sundu. Bay McIndoe, aktüel olaylar ve tanınan kültür hakkında konuşan Philip DeFranco ve öteki tanınan YouTuber’ları izlemeye başladı ve yeni bakış açıları bulmak için Reddit’e gitti.
Bay McIndoe, “İnternet tarafından yetiştirildim, zira gerçek dünya eğitimimi belgeseller ve YouTube aracılığıyla orada buldum” dedi: “Dünya hakkındaki tüm anlayışım internet tarafından şekillendirildi.”
Akabinde, Ocak 2017’de Bay McIndoe, arkadaşlarını ziyaret etmek için Memphis’e gitti. Donald J. Trump daha lider olarak yeni yemin etmişti ve kent merkezinde bir bayan yürüyüşü vardı. Trump yanlısı karşı protestocular da oradaydı. Bay McIndoe onları gördüğünde duvardan bir poster modülü kopardığını, aykırı çevirdiğini ve rastgele üç söz yazdığını söyledi: “Kuşlar Gerçek Değil.”
McIndoe o an için “Spontan bir latifeydi lakin herkesin hissettiği saçmalığın bir yansımasıydı” diyor.
Bay McIndoe daha sonra rastgele dolaştı ve “Kuşlar Gerçek Değildir” komplo öğretisini doğaçladı. Kuşların yerini gözetleme drone’larının aldığına ve bu örtbasın 1970’lerde başladığına inanan, daha büyük bir hareketin modülü olduğunu söyledi. Kendisinden habersiz, görüntüye alındı ve Facebook’ta yayınlandı. Bu, bilhassa Güney’deki gençler ortasında viral oldu.
Kısa müddet sonra Memphis’te “Kuşlar Gerçek Değil” yazan bir duvar yazısı belirdi. Cümlenin kara tahtalara ve lokal liselerin duvarlarına çizildiği fotoğraflar ortaya çıktı. Beşerler “Kuşlar Gerçek Değil” etiketleri bastırdı.
Bay McIndoe, “Kuşlar Gerçek Değil” işine eğilmeye karar verdi. “Karakteri somutlaştırmaya ve bu karakterin ilişkin olduğu dünyayı inşa etmeye başladım” dedi. O ve bir arkadaşı olan Connor Gaydos, hareketin ‘yalandan tarihini’ yazdı, detaylı teoriler uydurdu ve zıpır tezlerini desteklemek için geçersiz dokümanlar ve deliller üretti.
Bay McIndoe, “Bu aslen bir yanlış bilgi deneyi haline geldi” dedi: “Yerel medya tarafından gerçekmiş üzere yazılan ve halk tarafından sorgulanmaya başlanan, büsbütün kurgusal bir dünya inşa edebildik.”
Bay Gaydos, “Kuşların gerçek olmadığına inanan varsa, endişelenmeleri gereken son bireyler biziz, zira o vakit muhtemelen inanmadıkları bir komplo yoktur” diye ekledi.
2018’de Bay McIndoe okulu bıraktı ve Memphis’e taşındı. “Kuşlar Gerçek Değil”i daha da geliştirmek için Reddit’te en üste kadar çıkan bir el ilanı yarattı. Eski bir CIA casusunu canlandırması için bir aktör tuttu. “Kuş drone” nezareti üzerinde çalıştığını itiraf eden casusun görüntüsü, TikTok’ta 20 milyondan fazla izlendi. Ayrıyeten, Instagram’da her yere yayılan görüntülerde yetişkin “doğrucuları” temsil etmesi için oyuncular tuttu.
Birebir yıl, Bay McIndoe, Birds Aren Real malları satmaya başladı. Ayda birkaç bin doları bulan bu para, Bay McIndoe ve Bay Gaydos’un ömür masraflarını karşılamalarına yardımcı oluyor.
Bay McIndoe, “Mallarımızdan elde ettiğimiz tüm para, benim ve Connor’ın bunu tam vakitli olarak yapabilmemiz için harcanıyor” dedi: “Ayrıca reklam panolarına para koyduk, Kuş Tugayı üyelerini mitinglere uçurduk. Gelirlerin hiçbiri ziyanlı bir şeye gitmiyor.”
‘DELİLİĞE GÜLÜYORUZ’
Araştırmacılar, Bay McIndoe’nun taktikleri hakkında kaygılı olan yetişkinlere, rastgele bir zararın büyük olasılıkla taban seviyede olduğunu söyledi.
Gençlerde internet kültürü ve çevrimiçi radikalleşme üzerine çalışan bağımsız bir araştırmacı olan Joshua Citarella, “Bu yaptıklarının çok az bir negatif tesiri olabilir. İnançlı bir halde komploculuğu etkisiz hale getiriyorlar” diyor.
Bay McIndoe, gösterilen telaşları aklında tuttuğunu söylüyor: “Kuşlar Gerçek Değil” ile yaptığımız her şey, dünya üzerinde olumsuz bir sonuca yol açabileceği bir noktaya ulaşmamasını sağlamak için yapıldı” dedi. “İnsanların bir ortaya gelip Amerika’nın komplolaru devralma süreci için inançlı bir alan. Deliliğe yenilmektense ona gülmenin bir yolu.”
Bu hareket, Pittsburgh’da ikamet eden 22 yaşındaki Heitho Shipp de dahil olmak üzere genç beşerler için rahatlatıcı oldu.
“Komplo teorilerinin birçok ya nefret ya güvensizlik ya da güçlü bir başkan tarafından körüklenir, fakat bu başımızdaki bela için bir çıkış bulmakla ilgili” dedi ve hareketin “daha çok medya okuryazarlığı hakkında” olduğunu ekledi.
“Kuşlar Gerçek Değil” üyeleri bir politik güce de dönüştü. Birçoğu karşı protestocularla ve gerçek komplo teoiricilerinin aksiyonlarına katılıp tansiyonu düşürüyor ve makus tezahürat yapanların meşruiyetini düşürüyorlar.
Eylül ayında, Teksas’ta yeni bir kısıtlayıcı kürtaj yasasının yürürlüğe girmesinden kısa bir müddet sonra, “Kuşlar Gerçek Değil” üyeleri Cincinnati Üniversitesi’nde kürtaj zıddı aktivistler tarafından düzenlenen bir protestoya katıldı. Bay McIndoe, yeni yasanın destekçilerinin “çok çarpıcı imajlar taşıyan işaretlere sahip olduklarını ve insanları kınama konusunda çok agresif olduklarını” söyledi: “Bu tartışmalara yol açtı.”
Lakin aksiyon sırasında “Kuş Tugayı” üyeleri, “Kuşlar gerçek değil” diye slogan atmaya başladı. Onların bağırışları kısa müddette, kürtaj aykırısı eylemcilere baskın çıktı.
Bay McIndoe’nun artık 2022 için büyük planları var. Birds Aren’t Real’in bir sonraki düzeye sıçramasına ve gerçek komplo teorisyenlerini vazgeçirmeye yardımcı olmak için frenleyici bir karakterin gerekli olduğunu söyledi. İnsanların Amerika’nın mevcut durumunu ve interneti anlamalarına yardımcı olmak maksadıyla Channel 5 News üzere büyük içerik yaratıcıları ve bağımsız medya ile işbirliği yapmayı umduğunu da kelamlarına ekledi.
McIndoe, “Bunun uygunluk için kullanılan bir güç olarak gelecekte nasıl olabileceği konusunda çok heyecanlıyım. Evet, son dört yıldır kasıtlı olarak yanlış bilgi yayıyoruz lakin bunun bir emeli var. Bu internet çağında Amerika’ya bir ayna tutmak hakkında” dedi.
Karar
