Türk iktisadı en kara periyotlarından birini yaşıyor… İktidarın yanlışlı siyasetlerdeki ısrarı Türk Lirası’nı eritmeye devam ediyor. Siyaset faizini son iki ayda 300 baz puan düşüren Merkez Bankası, yüzde 16 düzeyindeki faizi 100 puan daha indirdi. Beş dakika geç duyurulan Para Siyaseti Şurası açıklamasında “Kurul, bu tesirlerin ima ettiği sonlu alanın kullanımını aralık ayında tamamlamayı değerlendirecek” denilerek önümüzdeki ay da indirim kararı alınacağının sinyali verilmiş oldu.

İTO VE TÜSİAD’DAN REAKSİYON VAR: MERKEZ GAYESİNİ UNUTMAMALI

Gün içinde kurda yaşanan çok dalgalanma piyasada spekülasyon yapıldığı tarafında yorumları beraberinde getirdi. İTO Lideri Şekib Avdagiç, Merkez’in kararını eleştirerek “Piyasa dinamikleri ile TCMB faizi ortasındaki bağ giderek zayıflıyor” dedi. TÜSİAD Lideri Simone Kaslowski de enflasyonla uğraşa işaret ederek “Merkez Bankası temel maksadını unutmamalı” tabirlerini kullandı. 84 milyonu yoksullaştıran siyasetlere reaksiyon gösteren muhalefet ise ‘hemen seçim’ davetini yineledi.

‘Kritik eşik’ kalmadı

Erdoğan’ın “Bu yolda faizi savunanla bir arada olmam” diyerek Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ı işaret ettiği belirtilen konuşmasıyla tepeyi gören kur, bir haftada ‘psikolojik eşik’ düzeyini aştı. 12 Kasım’da 10 TL’yi geçen kur dün 11 barajını da yıktı.

HEPİMİZİ UÇURUMDAN İTİYOR

Refet Gürkaynak: Cumhurbaşkanı yer çekimine inanmadığı için Merkez hepimizi uçurumdan itiyor.

Uğur Gürses: Kısmen girdiğimiz enflasyon-devalüasyon döngüsünün kurdelesi resmen kesildi.

Yalçın Karatepe: MB faizleri indirerek Erdoğan ile birebir yerde durduklarını ilan etmiş oldu.

DOLAR 10 LİRAYI GEÇTİ HAKİM MÜSDE ALDI

2018’de, dolar kurunun süratli yükselişi sırasında ‘provoke edici paylaşımlar’ yaptıkları gerekçesiyle başlatılan soruşturmada yargılaması süren 38 kişinin duruşması dün (18 Kasım) görülecekti. Sanık avukatlarından Sanem Bahçekapılı, toplumsal medya hesabından, hâkim müsdeli olduğu için duruşmanın görülemediğini açıkladı. Bahçekapılı, duruşmadan bir gün evvelki gün paylaşımında “Yarın bir duruşmam var, 38 kişi 2018 ağustos ayında dolar 7 TL’yi geçince attıkları tweetler nedeniyle yargılanıyorlar.Dosyada, dolar 10 da olur dedi diye yargılanan insan var. Dolar 10 oldu, bakalım yarın ne olacak” demişti.

Merkez kelam dinledi kur 11 lirayı geçti

Merkez Bankası en kritik kararlarından birini dün verdi. Siyasi telaffuzlara ayak uydurarak siyaset faizinde indirime giden Merkez, PPK faizini 100 baz puan düzeyine indirerek yüzde 15’e çekti. Ekonomistler bu indirimi ‘Merkez Bankası bağımsızlığını kanıtladı’ diyerek değerlendirirken kur yeni tepelerini, TL ise tarihinin en makûs düzeylerini gördü. Karar sonrasında dolar 11 lirayı, euro da 12.50’yi geçti.

Türkiye iktisadı için tarihi günlerden biri olan 18 Kasım 2021’de Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) merakla beklenen faiz kararı muhakkak oldu. Merkez Bankası Para Siyaseti Şurası, faiz kararını 5 dakika gecikmeyle açıkladı. Yüzde 16 düzeyindeki siyaset faizi 100 baz puan indirilerek yüzde 15’e çekildi. TCMB, evvelki iki PPK toplantısında siyaset faizini toplam 300 baz puan indirerek yüzde 19’dan yüzde 16’ya çekmişti. Karar sonrasında günlerdir rekor kıran kur, yeni doruğuna yerleşti. Faiz kararı öncesinde fiyatlanmaya başlayan TL, evvelki gün yapılan açıklamalarla tekrar doruğa oynamıştı. Bunun öncesinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ‘faiz hassasiyetini’ yinelemesi piyasaları negatif istikamette etkiledi. Konuşmada “Faiz sebeptir, enflasyon neticedir” tezini tekrarlayan Erdoğan, hem Merkez Bankası’na hem partisine hem de iş dünyasına ileti gönderdi. Erdoğan’ın açıklamalarının akabinde Türk Lirası’ndaki paha kaybı hızlandı. Dolar/TL 10.67’yi aşarak rekor tazelerken, euro kuru ise 12.07 ile yeni tepeyi gördü. Erdoğan şunları söylemişti: “Beraber yürüdüğümüz arkadaşlarımızdan faizi savunanlar, kusura bakmasınlar. Bu yolda ben, faizi savunanla birlikte olamam, olmam. Bu misyonda olduğum sürece faizle uğraşımı sonuna kadar sürdüreceğim ve enflasyonla çabamı de sürdüreceğim.” Bu konuşma sonrasında piyasalar faiz indirimini fiyatlamaya başladı. Kur, dün yapılan faiz indirimi öncesinde de tepeye oturarak TL tekrar en sıkıntı günlerinden birini yaşadı. Son bir haftalık süreçte TL hem dolar hem de euro karşısında 1 liradan fazla eridi. İndirim sonrasında dolar 11.13, euro ise 12.65 düzeylerini gördü. Gözler artık atılacak öbür siyasi adımlarda.

Aralık ayındada devam vurgusu

PPK metninde Para Siyaseti Kurulu’nun sonlu alanın kullanımını aralık ayında tamamlamayı değerlendireceği vurgulandı. PPK sonrası açıklama metni ise şöyle sürdü: “Para siyaseti duruşunda yapılan güncellemenin ticari krediler üzerinde olumlu tesirleri görülmeye başlamıştır. Bunun yanında, ferdî kredilerle ilgili gelişmeler yakından takip edilmektedir. Şura, para siyasetinin etkileyebildiği talep ögeleri, çekirdek enflasyon gelişmeleri ve arz şoklarının yarattığı tesirlerin ayrıştırılmasına yönelik tahlilleri kıymetlendirerek siyaset faizinin 100 baz puan indirilerek yüzde 15 olarak belirlenmesine karar vermiştir. Heyet, arz taraflı ve para siyaseti tesir alanı dışındaki faktörlerin fiyat artışları üzerinde oluşturduğu süreksiz tesirlerin 2022 yılının birinci yarısı boyunca da tesirini sürdürmesini beklemektedir. Konsey, bu tesirlerin ima ettiği hudutlu alanın kullanımını Aralık ayında tamamlamayı değerlendirecektir.”

ENFLASYON BİLDİĞİNİZ ÜZERE MAKSAT YÜZDE 5

Merkez Bankası’nın açıklamasının devamında enflasyona da değinilerek şunlar kaydedildi: “TCMB, fiyat istikrarı temel hedefi doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 amacına ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edecektir. Fiyatlar genel seviyesinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, aykırı para ikamesinin ve döviz rezervlerindeki artış eğiliminin sürmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. Böylece, yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir formda devamı için uygun yer oluşacaktır.”

‘PİYASA İLE MERKEZ ORTASINDAKİ BAĞ GİTGİDE ZAYIFLIYOR’

Gerçek daldan faiz indirimine ait birinci kıymetlendirme İstanbul Ticaret Odası (İTO) Lideri Şekib Avdagiç’ten geldi. Piyasa dinamikleri ile TCMB faizi ortasındaki bağın giderek zayıfladığını belirten Avdagiç “Döviz kurlarının ihracat açısından rekabetçi kur hududunu aştığını, faiz indirimlerinin bankaların rotatif ve taksitli kredilerine yansımadığını ve kredilere ulaşımda derdin devam ettiğini görüyoruz” sözlerini kullandı. Avdagiç toplumsal medyadan şunları paylaştı: “Açıkçası husus siyaset faizinin ne kadar değişeceğinden hayli uzaklaştı. Piyasa dinamikleri ile TCMB faizi ortasındaki bağ giderek zayıflıyor. Türkiye iktisadı kur-faiz-enflasyon üçlüsüne hapsedilemeyecek kadar büyüktür. Beklentimiz, bir an evvel öngörülebilirliğin en üst düzeye çıkarılması; Kur, faiz ve enflasyonun bir istikrara kavuşturulması ve iş dünyasının ‘fiyatlayamama’ meşakkatinden kurtarılmasıdır.”

MUHALEFETTEN ORTAK REAKSİYON

ARTIK DUR: CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu Merkez Bankası’nın faizi indirme kararının akabinde yaptığı birinci yorumda “Artık dur Erdoğan! Çabucak seçim” diye konuştu.

1 STTEKİ MALİYET 3 BİN LİRA: İYİ Parti Genel Lideri Meral Akşener: “Yanlıştaki inadının milletimizin her bir ferdine 1 stteki maliyeti 3 bin lira. Paramızı pul, prestijimizi yerle bir ettin. Bu işte kastın varsa düpedüz ihanettir. Ülkeyi seçime götürüp bu rezilliğe dur denmelidir.”

DEİZMİN YAYILMASININ SEBEBİSİNİZ: Gelecek Parti Lideri Ahmet Davutoğlu: “Dolar füze üzere tırmanıyor; birisi çıkmış Japon iktisadıyla kıyaslama yapıyor! Marketlerde şeker, yağ satışına kota uygulanıyor; esnaf günlük artırım yapıyor. Toptancılar yerine yenisini koyamayacaklarını düşündükleri için mal satmıyor! Sen Japonya’yı bırak Türkiye’deki yangına bak!. Yol açtığınız yıkıma dinimizden nass verip insanların inançlarını sarsmayın. Deizmin yayılmasının sebebisiniz.”

İNAT SEBEP BU HALİMİZ SONUÇTUR: Sdet Partisi Genel Lideri Temel Karamollaoğlu: “Görüyoruz ki, enflasyon ve faiz ortasındaki sebep-sonuç ilgisinde en net olan formül şudur: İktidarın yanlış siyasetleri sebep, yüksek enflasyon sonuçtur! İktidarın yanlışta ısrarı sebep, faize giden milyonlarca lira sonuçtur! İktidarın inadı sebep, iktisadın bu hali sonuçtur.”

MB ARTIK OYUNCAĞI OLDU: Deva Partisi Genel Lideri Ali Babacan: “İş beşerlerine fırça atıyor. Yatırım da talimatla olmaz, bunu da öğrenmesi gerekecek. Çok çarpık bir zihniyetle karşı karşıyayız. Partisine verdiği talimatlar üzere ülkeyi yöneteceğini sanıyor. Dünyada bu türlü bir şey yok. Bu ülkenin Merkez Bankası, Cumhurbaşkanı’nın elinde oyuncağa dönüştü. Tabana batışımızın sebebi Erdoğan’dır. Erdoğan sebep; yüksek faiz, yüksek kur, yüksek enflasyon sonuç. Yazıklar olsun. Ülkeyi günbegün değil, dakika dakika, anbean daha da yoksullaştırıyorsunuz.”

‘YER ÇEKİMİNE İNANMIYORLAR’

Ekonomistler de Merkez Bankası’nın faiz indirimini yorumladı. Ekonomist Barış Esen Aralık ayına işaret ederek “Merkez Bankası Aralık ayında da faiz indirimlerine devam edebileceği sinyali verdi” dedi. Analist Refet Gürkaynak “Bu ülkenin milyonlarca beşerinin göz nazaran göre sefalete itildiğine şahit oluyoruz. Cumhurbaşkanı yer çekimine inanmadığı için Merkez Bankası hepimizi uçurumdan itiyor” yorumunu yaptı. Ekonomist Prof. Mehmet Hasan Eken ise “TCMB faizi 100 baz puan indirdi. Ne işe yaradı? Kur yükseldi, halk daha da fakirleşti, iktisada ait meseleler daha da derinleşti. O vakit hükümetin ve TCMB’nin gayesi nedir? Hükümetin faize karşı olduğu algısını yaratmak. Neden? Başarısızlığını bu algıyla örtmek için” diye konuştu.

‘ÇILGINCA HAREKET’

Ekonomist İris Cibre “Kurul, bu tesirlerin ima ettiği sonlu alanın kullanımını aralık ayında tamamlamayı değerlendirecektir” yani aralıkta da faiz indiririz… Enflasyon gayesi 12 yıldır olduğu üzere değişmedi ve yüzde 5 trajikomik” dedi. Ekonomist Timothy Ash şu yorumu yaptı: “TCMB 100 baz puan indirdi. Lirayı sahiden tehlikeye atan, sözün tam manasıyla çılgınca hareket. Bloomberg’in kararı yayınlamasında garip gecikme. Saraydan son dakika müdahalesi mi oldu?” Ekonomist Yalçın Karatepe de “MB faizleri 100 baz puan indirerek Cumhurbaşkanı Erdoğan ile tıpkı yerde durduklarını ilan etmiş oldu. Dolar üç günde yüzde 10 büyüdü” iletisini verdi.

‘ESAS MAKSADINI UNUTMAMALI’

Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) Lideri Simone Kaslowski, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) faiz kararı öncesinde T24’e değerlendirmelerde bulundu. Kaslowski, Merkez Bankası’nın faiz siyasetinin iktisada olumlu yansımadığı eleştirisini getirdi ve şu kelamları tabir etti: “Her şeyden evvel ülke olarak yoksullaşıyoruz. Merkez Bankası temel gayesini unutmamalı. Nedir o, öncelikle enflasyonu denetim etmek. Şirketler tarafına baktığımızda da faiz indiriyoruz maliyet düşürüyoruz telaffuzları olmasına karşın gerçekte bilançolarda yaşanan kur kaynaklı tahribat çok daha maliyetli.”

Karar