Faiz oranlarının seyri ve bunun enflasyon ile döviz kuru üzerindeki tesirlerine dair tartışmalar sürüyor. Klâsik iktisat teorisinde, faizlerin yüksek tutulmasının enflasyonu aşağı çekme ve ilgili ülkenin para ünitesini de güçlendirme istikametinde bir tesiri olacağı düşünülüyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, enflasyonu düşürmek için faizlerin indirilmesi görüşünü savunuyor.

FAİZLERİN DÜŞÜRÜLMESİ NE MANAYA GELİYOR?

21 Ekim 2021 Perşembe günü gerçekleşen Merkez Bankası Para Siyaseti Şurası toplantısından, kararı çıktı. Piyasaların genel talebi ise faizin yükseltilmesi istikametindeydi.

Enflasyon ve faiz oranları ortasında yakın bir ilgi bulunuyor. Faiz ayrıyeten döviz kurunu da etkileyen ögeler ortasında yer alıyor. Uygulanan siyasetlerle bunlar ortasında bir istikrar kurulmaya çalışılıyor.

Merkez Bankası’nın piyasadaki para arzını yönetebilmek için sahip olduğu araçlardan birisi siyaset faiz oranları.

Siyaset faiz oranlarında yapılan değişiklikler piyasadaki oyuncuların borç alma ve verme maliyetlerini değiştirdiğinden hem bankaların uyguladığı faizleri hem de tahvil, pay senedi üzere varlıkların bedelini etkiliyor.

Faiz oranlarının seviyesi, bireylerin ve kurumların kaynaklarını tasarrufa ya da harcamaya yöneltmesinde belirleyici oluyor.

Örneğin, faiz oranlarının düşük olduğu bir ortamda tasarruf üzerinden elde edilecek gelir de düşük olduğundan harcama eğilimi artıyor.

FAİZLERİN DÜŞÜRÜLMESİNİN RİSKLERİ NELER?

Münasebetiyle faiz oranlarının düşürülmesinin tüketim harcamalarını artırması ve ekonomik büyümeyi desteklemesi bekleniyor.

Fakat tüketim harcamalarının artması beraberinde enflasyonun yükselmesi riskini getiriyor.

Bir öteki husus da faizlerin düşük olduğu bir ortamda kredi alma ve verme eğiliminin artmasının piyasadaki lokal para ünitesi ölçüsünün yükselmesine neden olması. Bu da enflasyon riski yaratan bir öbür öge olarak ortaya çıkıyor.

Bu nedenle genel kabul gören iktisat teorisinde, faiz oranlarının düşük tutulmasının enflasyon yaratacağı ve enflasyonun arttığı bir periyotta de fiyat artışlarını dizginlemek için faiz artırımına gidilmesi gerektiği görüşü bulunuyor.

FAİZLER NASIL DÜŞÜRÜLÜR VE ARTIRILIR?

Bankalar müşterilerine kredi verdiklerinde para yaratır. Yeniden kolaylaştırarak, faizler düştüğünde yaratılan para ölçüsünün azaldığını, arttığında ise yaratılan paranın azaldığını söyleyebiliriz.

Faiz arttığında tıpkı eseri almak için takas edilmesi gereken ‘para’ ölçüsünü artar. Bu, enflasyona sebep olur. Zıddı durumda, yani MB faizi artırdığında ise daha az ölçüde borçlanma olur ve daha az ölçüde para yaratılır. Bu da enflasyonu azaltır.

Kendi inisiyatifindeki faiz oranıyla ülkenin ekonomik büyümesine dair süreçte bulunabilmesi o merkez bankasının bağımsız para siyasetine sahip olduğunu gösterir.

Ama bankanın finansal istikrarı sağlayabilmek için faiz dışında, sermaye hareketlerini ve para ünitesinin öbür para üniteleri karşısındaki pahasını de göz önünde bulundurması gerekir.

Karar