İKTİSAT SERVİSİ

Besin fiyatlarındaki artış sürat kesmiyor. Bilhassa tarladan 1 liraya çıkan eser bile sofraya ulaşana kadar onlarca el değiştirince etiket katlanıyor.

Öte yandan da kurak geçen yılla birlikte randıman düştü. Kimi üreticiler de ziyan etmemek için tarlasını bile toplamadan sürdü. Tablo bu türlü olunca çiftçi tarladan küstü. Böylelikle hem maliyetler hem de etiketler arttı. Hükümet artan fiyatları terbiye etmek için daima ithalat şarjörünü boşaltırken, birinci kere ‘ihracat kısıtlaması’ gündeme geldi. Zira artan kur ile birlikte artık ithalatta daha maliyetli hale gelirken, ihracat tarafında da daha evvel 1 lira 5.5 liralık domates alan yabancı artık tıpkı paraya neredeyse 10 liralık domates alıyor.

Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, besin fiyatlarındaki artışa ait, bu hafta Besin Komitesi toplantısı yapacaklarını belirtti. Besin fiyatlarındaki artış ve Merkez Bankası’nın bu bahisteki erken ihtar sistemine ait Pakdemirli “Merkez Bankası çalışıyor. Eylül sonuna kadar bitirecekler. Bu hafta Besin Komitesi toplantısı yapacağız. Biz de izleyeceğiz çalışmaları. Erken ihtar sisteminde gelinen evre, Besin Komitesinde değerlendirilecek” dedi.

Pakdemirli, Besin Komitesi’nde konuşulacak çok sayıda mevzu olduğunu belirterek, alınan kararların kıymetli bir kısmının kamuoyuyla paylaşılacağını vurguladı. Merkez Bankası’nın üzerinde çalıştığı ve besin fiyatlarındaki artışı engellemesi öngörülen erken ihtar sistemi hakkında bilgi veren Pakdemirli “Dört başı mamur bir formda erken ikaz sistemi yapılırsa birçok şeyi mahzurlar. Gidişata nazaran, her şeyi istikrarlar. Üretim, ihracat ve ithalat kısmıyla alakalı süratli önlem almaya gerek var.

Erken ikaz sistemi bir karar dayanak sistemi; husus doğduktan sonra da doğmadan evvel de. Mesela diyecek ki, ‘Domateste ihracat arttı fiyatlar yükseliyor.’ Ya da ‘Türkiye’de salatalık tüketimi arttı.’ Mevsimsel olarak kimi tesirler oluyor. Nasıl karşılayacağına dair bir strateji olacak. Oldukça bir çalışma yaptılar. Her yerden, bizden, ticaretten, hallerden, perakendeden de elektronik bilgi topladılar. Un, yumurta, yağ, maya var, ekmek yapılacak vaziyete geldi. Bunlar bir ekmek vaziyetine dönüşecek. Çok büyük bir bilgi bankasına ulaştılar. Bunları çarşamba günü dinleyeceğiz, Merkez Bankası Lideri da katılacak” tabirlerini kullandı.

UÇAK KRİZİ FİYATLARI YÜZDE 50 DÜŞÜRDÜ

Rusya ile başlayan uçak krizinden sonra eserler daha çok iç piyasaya sürülünce, fiyatlar düşmeye başladı. Arz ziyadesiyle ihracata hazırlanan meyve-sebzeler Rusya’dan geri dönünce dışarıya gidemeyen mal içerde eritilmeye başlandı. O devirde açıklama yapan Tüm Bostan Zerzevat Meyve Komiteci ve Tüccarlar Federasyonu (TÜMESKOM) Lideri Burhan Er, 2015’te şu değerlendirmeyi yapmıştı: “Dışarıya gönderemediğin mal iç piyasaya düşerse, fiyatlarda otomatikman düşme olur. Daha 2-3 gün olmasına karşın şu anda fiyatlarda yüzde 20-30 civarında gerileme oldu. Mesela 3 lira olan mandalina, artık ortalama 2 liradan satılıyor. Domates fiyatlarında 3-4 gün öncesine nazaran yüzde 30 gerileme var. Bu süreç devam ederse, fiyatlarda yüzde 50’lere varan bir düşüş olmasını bekliyoruz. Rusya’ya yüklü olarak domates, biber, kabak, salatalık, mandalina, portakal, greyfurt ve limon satıyorduk. Karamsar olmamak lazım. Zahmetler oluyorsa da bunun bir an evvel giderileceğini düşünüyorum.”

Karar